Psikoloji Literatüründe Mitolojik Ögelerin Kullanilmasi

Psikoloji literatüründe mitolojik Ögelerin kullanilmasi

Mitoloji ve bilim arasındaki semantik ortaklıktan hareketle, tıp ve psikoloji basta olmak üzere bilimsel terminolojide mitsel sembollerin genis kullanıma sahip oldugunu ileri sürmek mümkündür Bu anlamıyla bilimsel terminolojide mitsel ögelerin kullanılması; anlatım kolaylıgı saglamasının ve insanlıgın ortak dilinden yararlanma olanagı sunmasının yanı sıra mitleri somutlastırmakta, yasama gücü kazandırmakta ve farklı düzlemlerde varlık göstermelerine aracılık etmektedir

Mitler, bizi kendimiz hakkındaki en soylu ve en samimi dogrulara götüren ruhani metaforlardır

Hillman psikenin, diger bir deyisle Jung’un ortaya attıgı bilinç ve bilinçdısını içeren kisiligin temelinin mitlerden olustuguna dikkat çekmekte ve bu baglamda psikolojinin de nihayetinde bir nevi mitoloji oldugunu ileri sürmektedir (http://mythicjourneysorg/passages/ssletterp4html, 20042005) Bilinçaltının mitolojik boyutundan kaynaklanan bu ve benzeri söylemler, psikoloji literatüründe mitsel ögelerin yeglenmesi sonucunu dogurmaktadır Bu baglamda psikoloji literatüründe genis bir kullanım alanına sahip olan ve psikomitolojinin temelini teskil eden mitsel ögeler su sekilde özetlenebilmektedir:

Adonis Kompleksi: Sümer ve Hitit kökenli bir efsane olan Adonis, özünde toprak-bereket temalı bir öyküdür Suriye Kralı Thesias’ın ya da Kıbrıs Kralı Kinyras’ın kızı olan Myrrha ya da diger ismiyle Smyrna, Ask ve Güzellik Tanrıçası Afrodit’in lanetine ugrayarak babasına asık olmustur Dadısının kurdugu bir düzen sonucunda oniki gece boyunca babasıyla birlikte olan genç kadın, bu birliktelikten hamile kalmıstır Ancak son gece, birlikte oldugu kadının öz kızı oldugunu anlayan ve içinde bulundugu büyük günahın farkına varan babası tarafından öldürülmek istenmistir Myrrha’nın düstügü duruma üzülen ve onu babasının haklı gazabından kurtarmak isteyen Tanrılar, genç kadını mersin agacına çevirmislerdir

Bir süre sonra mersin agacının kabugundan çok güzel bir bebek dünyaya gelmistir Adonis ismi verilen bebegin güzelligine hayran kalan Afrodit, onu büyütmesi için Yer altı Tanrıçası Persephone’ye verse de, geçen zaman zarfında Adonis’e sahip olmak isteyen iki Tanrıça birbirine düsmüstür Tanrıçalar arasındaki kavgaya yargıçlık eden Zeus; artık bir delikanlı olan Adonis’in yılın ilk dört ayı Persephone’nin, sonraki dört ayı da Afrodit’in yanında geçirecegi, kalan zamanda da istedigi yerde yasayabilecegi kararını vermistir Adonis’in kalan zamanı da Afrodit’in yanında geçirmek istemesi diger Tanrıların kıskançlıga ve Adonis’in üzerine bir yaban domuzu salmalarına neden olmustur Kasıgından yaralanan Adonis, kanaya kanaya can vermis ve topragı sulayan kanları Manisa Lalesi olarak adlandırılan bahar çiçeklerinin yetismesini saglamıstır

Anadolu ve Suriye basta olmak üzere tüm Güney Akdeniz kültürlerine konu olan bu mit; kısın yeraltında saklanan, baharın gelisiyle birlikte fıskırarak hayat bulan bitkisel varlıgı simgelemektedir Essiz bir güzellige sahip olan ve kasıgından aldıgı ölümcül yara nedeniyle can veren Adonis, insan anatomisine de konu olmus ve kasıkla karın arasında yer alan kasa ismini vermistir Birçok siir ve masala esin kaynagı olan bu mitolojik kahramana, psikofarmakoloji literatüründe de rastlamak mümkündür Bu baglamda sakinlestirici surup yapımında tat verici -excipient- madde olarak kullanılan ve botanik biliminde ‘adonis vernalis’ olarak bilinen bitki, ismini Adonis’den almaktadır Asya’nın ılıman bölgelerinde ve Avrupa’da yetisen bu bitki, Türkiye’de ‘kanavcı otu’, ‘avcı otu’ ya da ‘keklik gözü’ olarak tanınmaktadır (Birand, 1952, s73)

Adonis miti, psikoloji literatüründe erkeklerin vücutları ile ilgili takıntılarını ifade eden Adonis Kompleksi -Adonis Complex- ile karsılık bulmaktadır Çagcıl erkegin bedeni ile ilgili takıntılarını ve kimlik bunalımlarını ifade eden Adonis Kompleksi, kas dismorfofobisini de kapsayan bir nitelige sahiptir