Menopoz Sağlık Psikolojisi

Menopoz Sağlık Psikolojisi

Menopoz kadınlarda adetlerin kesilmesi ile başlayan dönemdir

Menopoz öncesi dönemde yumurtalıkların fonksiyonu yavaşlayarak yumurtlama düzensizleşir ve yumurtalıklardan daha az östrojen (kadınlık hormonu) salınır

Bu değişiklik sadece üreme organlarını değil aynı zamanda tüm vücudu etkiler Aylık adetleriniz vücudunuzu gebeliğe hazırlayan karmaşık fonksiyonların sonucudur

Beyniniz ve yumurtalıklarınız birlikte hareket ederek salgıladıkları hormonlar ile yumurta gelişimini sağlar Bu hormonlar aynı zamanda yumurtlamaya, yani yumurtanın içinde geliştiği folikülden (keseden) salınımına neden olur

Bu hormonların etkisi ile gebeliğe hazırlanan ve kalınlaşan rahmin iç tabakası, gebelik oluşmadığında adet kanaması olarak dökülür

Yaş ilerledikçe yumurtalıklarda yaşlanır, 40 yaş civarında yumurtalıklar beyinden gelen hormonal sinyallere daha az cevap verir, ve daha az östrojen salgılar

Adetler düzensizleşir, ve menopoz öncesindeki bu dönemde östrojen seviyesi hızlı bir düşüş gösterir Sonunda yumurtalıklardan yumurta gelişimi ve östrojen üretiminin durması ile adetler kesilir ve menopoz başlar

Menopoz başladığında artık gebelik mümkün değildir Ortalama menopoz yaşı 51 dir ve çoğunlukla 42-56 yaşları arasında gerçekleşir Eğer yumurtalıklar herhangi bir nedenden dolayı alınırlarsa menopoz başlar Menopozdan sonrada östrojen seviyesi 10-15 yıl boyunca düşmeye devam eder

Östrojen seviyesi azaldığında neler olur?

Östrojen vücutta birçok organ sistemini etkileyen bir hormondur Menopozda östrojen üretiminin azalmasına bağlı olarak vücudunuzda bir çok değişiklik meydana gelir

Bu da çeşitli yakınmalara neden olur Bununla birlikte uygun östrojen tamamlama tedavisi ile yakınmaların çoğu engellenebilir

Menopoza bağlı sık görülen yakınmalar şunlardır:

Cilt ve vajendeki değişikler

Menopozda eğer östrojen tedavisi uygulanmazsa cildin elastikiyeti bozulur

Östrojen eksikliği vajinal kuruluğuda yol açar Buda cinsel aktiviteyi zorlaştırır Vajinal kuruluk yakınması olan kadınlarda cinsel ilişki sırasında zedelenen dokulardan kanamalar olabilir

Mesane ve uretra (idrar kanalı ağzının) östrojen azlığından etkilenerek, sık enfeksiyon ve idrar kaçırmaya neden olabilir

Sıcak basmaları

Sıcak basması kendini baş boyun ve göğüs cildinin kızarmasıyla belli eder Bazen çarpıntı ve terleme bunu takip eder Hergün birkaç kez görülebilen bu yakınmalar birkaç dakika sürer Çoğunlukla gece görülen bu yakınmalar uykusuzluğa neden olur

Bu durum gün boyunca huzursuzluk oluşturabilir Çoğunlukla bir yıldan fazla süren sıcak basmaları beş yıldan fazla devam etmez Östrojen tamamlama tedavisi ile bu yakınmalardan tamami ile kurtulmak mümkündür

Birçok kadın menopozda panik hali, depresyon, huzursuzluk, yorgunluk, unutkanlık ve uykusuzlukla karşılaşabilir Çalışmalar östrojen alan kadınlarda bu bulgulara daha az rastlandığını göstermiştir

Kalp hastalıkları

Menopozdan sonra kalp hastalığı riski artar Bunun en önemli nedeni azalmış östrojene bağlı kolesterol (özellikle düşük ağırlıklı kolesterol) seviyesinin yükselmesidir

Düşük ağırlıklı kolesterol kalp hastalıkları ile ilişkilidir Kan damarlarında yağ plakları oluşturarak tıkanıklara neden olur Östrojen tamamlama tedavisi bunuortadan kaldırarak damar tıkanıklıklarını önler ve menopozda kalp hastalığı görülme riskini %50 azaltır

Bunun yanısıra kalp hastalığı için diğer risk faktörleride araştırılmalıdır Aile bireylerinde kalp hastalığı olması, sigara, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, şişmanlık, aşırı alkol tüketimi ve stres kalp hastalığı riskini arttırır

Kalp hastalığından korunmak için bazı öneriler şunlardır;

- Tansiyonunuza düzenli olarak ölçtürün

- Sigara içmeyin

- Kolesterol ve doymuş yağlar içeren gıdalardan uzak durun

- Kilonuza dikkat edin

- Düzenli egzersiz yapın

- Düzenli sağlık kontrölü yaptırın

- Osteoporoz (kemik erimesi)

Östrojen kalsiyum kaybını engelleyerek kemiklerin yapısını korur 30 yaşından sonra kemiklerden kalsiyum kaybı başlar, kemikler incelir ve zayıflar

Osteoporoz denen bu süreç menopozdan sonra belirgin bir şekilde hızlanır İleri yaşlarda kemikler zayıflar ve kolaylıkla kırılır Kadınların hepsi menopoza girmesine rağmen bazılarında osteoporoz gelişir

Ülkemizde osteoporoz gelişme riski yüksektir Ailesinde osteoporoz olanlarda, ileri yaşda, vücut ağırlığı düşük olan kişilerde vey menopoza erken giren kadınlarda osteoporoz riski artar

Bunun yanısıra yaşam stiliniz, egzersiz yapmamak, sigara içmek, fazla kahve ve alkol almak, kalsiyumdan düşük dietle beslenmek osteoporozu arttırır Hızlı kemik kaybı riskini belirlemek için özel bir test olmamasına rağmen kemik yoğunluğu ölçülerek kemiklerin kırılmaya ne kadar dayanıklı olduğu anlaşılabilir

Menopozdan sonra erken dönemde kemik kaybı hızlıdır ve östrojen tedavisi ile kemik kitlesi korunabilir Eğer menopozdan sonra östrojen tedavisine başlamak için bir veya iki yıl beklerseniz kaybedilen kemik kitlesini yerine koymak mümkün olmaz

Bu nedenle kemik kaybı bu aşamaya gelmeden östrojen tedavisine başlanması gerekir Kemik kitlesini korumakta iki önemli faktör ise kalsiyum ve egzersizdir

45 yaş öncesinde günlük kalsiyum ihtiyacı 1 mg iken 45 yaş sonrasında bu ihtiyaç 15 mg'a çıkar ,östrojen alan menopozdaki kadınlarda kalsiyum ihtiyacı 12 mg dır

Süt ürünleri kalsiyumdan zengindir Menopozda sadece kalsiyum alımı kemik kaybını engellemez, fakat kalsiyum östrojenle birlikte alınırsa kemik kaybı azalır Düzenli egzersiz kemik yoğunluğunun korunmasına yardımcı olur

Yürüyüşü, jogging ve aerobik kas ve eklem hareketliliğini arttıracak ve kişinin kendini zinde hissetmesini sağlayacaktır

Östrojen tamamlama tedavisi

Östrojen tamamlama tedavisinin özellikle menopozdan hemen sonra başlandığında kemik kaybını durdurduğu bilinkektedir Östrojen aynı zamanda kalp hastalığı riskini ve menopoza bağlı diğer bulguları azaltır

Doktorunuz sizin için uygun olan östrojen dozunu ve kullanım şeklini belirler Östrojen kullanımını sınırlayan bazı durumlar vardır

Bunlar:

- Meme kanseri

- Rahim kanseri

- Karaciğer hastalığı

- Safra kesesi hastalığı

- Kanın pıhtılaşma bozuklukları

- Nedeni bilinmeyen vajinal kanama

Bu durumlardan herhangi birisi mevcut ise menopoza bağlı bulguları tedavi etmek için doktorunuza alternatif metodları danışınız

Östrojenin yan etkileri

Östrojene bağlı bulantı görülebilir Östrojen uykudan önce alındığında veya cilde yapıştırılan tipleri kullanıldığında bu sorunla karşılaşılmaz Östrojen kullanımı sırasında görülen diğer bir yakınma ise memelerde ki gerginliktir