Sinema Terimleri (2)

Günlük çağrı kağıdı

Günlük çağrı kağıdı asistan yönetmen tarafından yaratıran, bir film üretiminin ekibi ve kastı için çıkarılmış kağıdın yaprağı için kullanılan, çekimin bir özel günü nerede ve ne zaman toplanılacağını haber veren bir film yapımı terimidir Çağrı kağıdı ayrıca diğer iletişim bilgileri (ekip üyelerinin telefon numarası ve diğer iletişimler),sahnelerin ve senaryo sayfaların çekildiği çekim adreslerinin olduğu günlük program gibi yararlı bilgileri içerir

Işıklandırma

Modern sahne ışıklandırması tiyatro, dans, opera ve diğer sahne sanatlarının yapımında kullanılan ve esnek uygulamalara önemli ölçüde imkân sağlayan bir araçtır Farklı ışıklandırma amaç ve prensipleri için sahne ışıklandırma araçlarının birçok farklı türü kullanılmaktadır

Günlük çağrı kağıdı

Günlük çağrı kağıdı asistan yönetmen tarafından yaratıran, bir film üretiminin ekibi ve kastı için çıkarılmış kağıdın yaprağı için kullanılan, çekimin bir özel günü nerede ve ne zaman toplanılacağını haber veren bir film yapımı terimidir Çağrı kağıdı ayrıca diğer iletişim bilgileri (ekip üyelerinin telefon numarası ve diğer iletişimler),sahnelerin ve senaryo sayfaların çekildiği çekim adreslerinin olduğu günlük program gibi yararlı bilgileri içerir

Işıklandırma

Modern sahne ışıklandırması tiyatro, dans, opera ve diğer sahne sanatlarının yapımında kullanılan ve esnek uygulamalara önemli ölçüde imkân sağlayan bir araçtır Farklı ışıklandırma amaç ve prensipleri için sahne ışıklandırma araçlarının birçok farklı türü kullanılmaktadır

Net alan derinliği

Deep focus net alan derinliğini sahnenin önündeki ve arkasındaki objeleri de kapsayacak kadar geniş tutan fotoğrafik ve sinematografik tekniktir Böylece derinlemesine düzenlenmiş sahnede odak dışı yer bulunmuyor ve görüntü seyirciye eş önemde sunulan ön, orta ve arka plandan oluşuyor Kısacası, deep focus tekniği sayesinde görüntü derinliği daha iyi değerlendirebiliniyor Bunun karşıtı olan shallow focus tekniğinde ise, diyalog içinde olan oyuncular veya önemi vurgulanmak istenen nesneler birbirlerine olabildiğince yakın tutularak, arka plandaki diğer oyuncu ve nesneler bulanık bırakılıyor

Sinemada, Orson Welles ile görüntü yönetmeni Gregg Toland deep focus tekniğin en bilinen temsilcileri olarak görülüyorlar Özellikle bu ikilinin bir eseri olan Citizen Kane (1941) filmi, söz konusu tekniğin kullanımı için gerçek bir ders kitabı niteliğinde

Lakin, Welles ile Toland’dan önce de, 1920’li ve 1930’lu yıllarda, Erich von Stroheim ve Jean Renoir gibi, deep focus tekniğini filmlerinde uygulayan yönetmenler vardı Toland ile sık sık çalışan William Wyler da deep focus’ı tercih edenler arasındaydı

Retrospektif

Retrospektif (İngilizce 'retrospective' ve Latince retrospectare, "geriye bakmak") genel olarak meydana gelmiş olayların gerisine, geçmişine bakmak anlamına gelir

Görsel sanatlarda retrospektif, bir sanatçının kariyeri boyunca yaratmış olduğu eserlerden derlenmiş sergilere denir

Sinemada ise, bir yönetmen veya oyuncuyu iyi bir şekilde temsil ettiği düşünülen seçmece filmlerdir Genel olarak film festivallerinde görmek mümkündür

Seçici alan derinliği

Shallow focus netlik derinliğini daraltan fotoğrafik ve sinematografik teknik Deep focus tekniğinin aksine, bu teknik ile görüntünün sadece tek bir kısmı odak noktası içerisinde tutuluyor; görüntünün geri kalan kısmı bu noktanın dışında, yani bulanık gösteriliyor Yönetmenler ve fotoğrafçılar shallow focus ile resmin bir bölümünü diğer bölümlerine nazaran daha belirgin ederek, izleyicinin özellikle nereye dikkat etmesi gerektiğini vurguluyorlar

Sinematograf

Sinematograf, Auguste Lumiere ve Louis Lumiere'in tasarladığı, 13 Şubat 1895'te Fransa için patentini aldıkları, görüntüleri kaydetmeye ve bir ekran üzerinde yansıtmaya yarayan aygıt

Sinematografi

Sinematografi ,sinema filmi için görüntü kaydederken ışıklandırma ve kamera tercihleri yapma disiplinidir Birçok açıdan fotoğraf sanatıyla yakından ilgilidir; fakat kamera ve görüntü elemanlarının hareket halinde olduğu durumlarda birtakım ek özellikler de gösterir

Sinematografi sinema filmlerine özgü bir sanat formudur Işığa duyarlı maddeler üzerinde görüntü kaydetme işi 1800’lerin başından beri uygulanıyor olsa da, nispeten daha yeni olan “hareketli resim” sanatı farklı fotoğraflama teknikleri ve yeni bir estetik anlayışı gerektiriyordu

Sinemanın ilk dönemlerinde, görüntü yönetmeni genellikle filmin hem kameramanlığını hem de yönetmenliğini üstlenirdi Sinema sanatı ve teknoloji geliştikçe, kameramanlık ve yönetmenlik arasında bir ayrım oluştu Optikteki ve renkli film, geniş ekran (widescreen) gibi çeşitli tekniklerdeki ilerlemelere ek olarak, yapay ışıklandırma ve ışığa daha duyarlı (daha hızlı) ham filmlerin gelişiyle birlikte teknik açılardan sinematografi bir uzmanın varlığını zorunlu kıldı

1919 yılında (Paris’in ardından dünyanın yeni sinema başkenti haline gelen) Hollywood’da, bugün hala varlığını sürdüren ve dünyanın ilk meslek topluluklarından biri olan American Society of Cinematographers (Amerikalı Görüntü Yönetmenleri Topluluğu -ASC) kuruldu ASC, görüntü yönetmenlerinin film yapma bilim ve sanatına katkılarını ortaya koymak için oluşturulmuştu ASC’ye göre sinematografi; basit bir fiziksel olayı kaydetmek değil, özgün sanat eseri yapımcılığında doruğuna ulaşan yaratıcı ve yorumlayıcı bir işlemdi Sinematografi fotoğrafçılığın bir alt-kategorisi değildi Fotoğrafçılık, daha ziyade görüntü yönetmeninin diğer fiziksel, örgütsel, idari, yorumsal ve görüntüyü yönlendiren tekniklere ek olarak kullandığı bir sanattı

Sinematografinin Elemanları

Sinematografi sanatına katkıda bulunan çok sayıda unsur vardır

Ham Film

Sinematografi ham film rulolarıyla başlar Film emülsiyonu ve filmin gren yapısındaki gelişmeler, görüntü yönetmenlerine önemli çeşitlilikte ham film seçenekleri yaratmıştır Bir film yapımı sırasında alınacak ilk kararlardan biri ham film seçimidir

Film boyutu — 8 mm (amatör), 16 mm (yarı-profesyonel), 35 mm (profesyonel) ve 65 mm (epik fotoğrafçılık, nadiren kullanılır) — seçiminin yanında, görüntü yönetmeni pozitif film ile negatif film arasında, ayrıca hızları 50’den (yavaş, ışığa en az duyarlılıkta) 800’e (çok hızlı, ışığa aşırı düzeyde duyarlı) kadar değişen filmler arasında bir tercih yapmak durumundadır Bunlara ek olarak, renge verdiği tepkiler açısından farklılaşan (düşük doygunluk – yüksek doygunluk) ve düzeyleri tam siyahtan (ışığa hiç maruz kalmamış/hiç pozlanmamış) tam beyaza (ışığa aşırı derecede maruz kalmış/aşırı pozlanmış) kadar değişen kontrastlıktaki filmler arasında bir seçim söz konusudur

Nerdeyse tüm film boyutlarında yapılan ayarlamalarla, “süper” filmler yaratılmıştır Bu filmlerde, filmin fiziksel boyutu aynı kalırken, bir görüntünün çekimi için kullanılan film alanı genişletilmiştir Süper 8 mm, Süper 16 mm and Süper 35 mm; süper olmayan denkleriyle kıyaslandığında; tüm film alanının daha büyük kısmından yararlanmaya imkan sağlayan formatlardır

Film boyutu büyüdükçe; görüntünün çözünürlüğü, berraklığı ve teknik kalitesi artar

Dijital görüntüleme dünyasında, artık ham filmlerin bir kullanım alanı yoktur Fakat zaten kameraların kendisi, görüntüleme ayarları konusunda ham filmlerin sağladığı avantajların çok ötesinde olanaklar sağlamaktadır Kameralar daha çok ya da daha az renk duyarlılığı ve kontrastla ya da ışığa az ya da çok duyarlı şekilde çekim yapmak için ayarlanabilmektedir Farklı emülsiyonların yaratacağı birbirinden farklı görünümler artık tek bir kamera ile yaratılabilmektedir Buna rağmen, dijital görüntüleme yönteminin analog yöntemden daha iyi olup olmadığı konusu hala tartışmalıdır Dijital görüntüleme ayarları, eğer görüntülemede ham film kullanılsaydı hangi görüntü ayarlarının oluşacağı hesaplanarak yapılır Bu durumda kameranın sensor tasarımcısının birbirinden farklılık gösteren ham film ve görüntü ayarlama parametreleri kullanması söz konusu olabilecektir Bu nedenle, konunun uzmanı olan birçok kişi bu yaklaşımı “ikinci dereceden” bulmakta ya da bunun gerçek görüntüyü “taklit etmek” olduğunu düşünmektedir

Laboratuvar

İşin laboratuvar kısmı da ortaya çıkan görüntüyü önemli ölçüde farklılaştırabilecek niteliktedir Isıyı farklılaştırarak, filmin kimyasalların içinde kalış süresini değiştirerek ve bazı kimsayal işlemleri atlayarak görüntü yönetmenleri tek bir ham film rulosundan birçok farklı görüntü elde edebilmektedir

Filtreler

Difüzyon (ışığı yayma) ya da renk filtreleri gibi filtreler, film atmosferini ya da dramatik etkiyi arttırmak için yaygın olarak kullanılır Çoğu fotoğraf filtresi, aralarında bir görüntü formu ya da ışık yönlendirici madde bulunan, birbirlerine yapıştırılmış iki parça optik camdan oluşur Renk filtreleri, iki optik cam arasına yarı saydam bir renk tabakasının sıkıştırılmasıyla oluşturulur Renk filtreleri belirli ışık dalgalarının filme ulaşmasını engellemek için kullanılır Renkli filmde, sezgisel olarak bile anlayabileceğimiz üzere, mavi filtre; kırmızı, turuncu ve sarı renkteki ışınların film üzerine düşmesini engeller ve filmde mavimsi bir ton yaratır Siyah beyaz fotoğrafçılıkta ise işler sezgilerimizin bize söylediğinin aksine yürür Bu tarz fotoğrafçılıkta kullanılacak sarı filtre, mavi ışınların önünü kesecek ve (böylelikle mavi olan gökyüzünün film üzerindeki görüntüsü çok az ışığa maruz bırakılacağından) gündüz vakti gökyüzünün resimde daha karanlık görünmesini sağlayacak; fakat insan teninin renk tonunu etkilemeyecektir Christopher Doyle gibi bazı fotoğrafçılar, filtreleri yenilikçi kullanımlarıyla tanınırlar Filtreler, farklı etkiler yaratmak amacıyla lensin önünde ya da arkasında kullanılabilir

Objektif

Odak Uzaklığı (Odak Uzunluğu)

Kamera insan gözü gibi çalışır; bir bakış açısı yaratır ve dünyanın geri kalanıyla uzaysal ilişkiler kurar Bununla birlikte, insan gözünden farklı olarak kameralara -değişik etkiler yaratmak için- farklı mercekler takılması da mümkündür Kameralardaki bu avantajın en büyük faydası odak uzaklığının çeşitlenmesidir Görüntü yönetmenleri geniş açılı, normal ve tele objektifler arasında seçim yapmanın yanısıra, makro objektifler ve boroskop objektifler gibi diğer özel etki yaratan mercek sistemleri arasında da tercih yapabilmektedir

Geniş açılı objektiflerin odak uzaklıkları kısadır ve uzaysal mesafeleri daha belirgin hale getirirler Geniş açılı objektifle, uzaktaki bir insan normaldekinden daha küçük görünürken, kameranın önündeki bir insan daha da büyük gözükecektir Bununla birlikte, tele objektif birbirinden uzak olan nesneleri birbirine daha yakın göstererek ve perspektifi düzleştirerek bu tarz abartıları azaltır Zoom objektif kameramana çekim esnasında odak uzaklığını değiştirme olanağı verir Sabit objektifler (prime lens) daha iyi bir görsel kalite sundukları ve zoom objektiflerden daha “hızlı” (daha az ışıkta diyaframın daha geniş açılması) oldukları için profesyonel sinematografide zoom objektiflerden daha çok tercih edilirler Ancak; belirli film sahnelerinde ve hatta bazı film türlerinde, hız veya kullanım kolaylığı açısından ya da özel bir etki yaratmak için zoom objektifler kullanılmaktadır Örneğin; Alfred Hitchcock Vertigo filmindeki, merdivenlerde gerçekleşen ünlü kovalama sahnesini zoom objektiften faydalanarak çekmiştir

Alan Derinliği ve Netlik (Odak)

Odak uzaklığı aynı zamanda bir sahnenin alan derinliğini –yani; uygun odakta resmin arka, orta ve ön alanlarının ne kadarının filme yansıyacağını- da etkiler (çünkü görüntünün yalnızca tek bir düzlemine tam odaklanma yapılabilir) Odak derinliğiyle karıştırılmaması gereken alan derinliği, diyaframın açıklık oranı ve odak uzaklığı ile belirlenir Geniş ya da derin bir alan derinliği, çok küçük bir diyafram açıklığını ve uzaktaki bir nokta üzerinde odaklama yapılmasını gerektirir Alan derinliğinin az olması içinse, geniş bir diyafram açıklığı ve merceğe daha yakın bir nokta üzerinde odaklama yapılması gerekmektedir

Alan derinliği aynı zamanda format büyüklüğünden de etkilenmektedir 70 mm film, 35 mm’ninkinden daha az olan odak uzaklığı ile en az alan derinliğine sahip olan filmdir 16 mm film daha büyük alan derinliğine sahipken, çoğu video kamera 16 mm’ninkinden de büyük alan derinliklerine sahiptir Video kamera kullanıcılarının dijital kamerayla 35 mm’nin görüntüsünü taklit etmeye çalışırken yaşadıkları en büyük hayal kırıklığı, dijital kameranın kaydettiği aşırı büyüklükteki alan derinliği ve bunun birtakım ek optik araçlarla azaltılması gerekliliğidir

Soundtrack

Türkçede tam karşılığı bulunmadığı için genellikle film müziği olarak kullanılan, İngilizce kökenli bir kelimedir

Söz konusu müzik eseri bir filme değil de müzikal, tiyatro ya da operaya aitse, "film müziği" karşılığı kullanılamaz Ya İngilizce karşılığı olan soundtrack kullanılır, ya da "eserin müzikleri" şeklinde farklı tamlamalarla bu sözcüğün eksikliği giderilmeye çalışılır