Sürtünme İle Elektriklenme

Sürtünme İle Elektriklenme

Bu kısımda sürtünen cisimler arasında elektron geçişi olur ve elektron kaybeden (+), kazanan (-) yükle yüklenir Örneğin, yün kumaş ile ebonit (plastik) çubuk birbirine sürtüldüğünde yün kumaş pozitif, ebonit çubuk negatif yükle yüklenir Aynı şekilde, ipek kumaş ile cam çubuk birbirine sürtüldüğünde ipek kumaş negatif, cam çubuk pozitif yükle yüklenir Bunun nedeni ipek kumaş ile ebonit çubuğun elektron almaya, yün kumaş ile cam çubuğun elektron vermeye yatkın olmasıdır Ayrıca, kazağımızı çıkartırken saçımız ile kazağımız arasında sürtünme gerçekleşir ve saçlarımız havaya kalkar

Sürtünme ile elektriklenme

Sürtünme ile elektriklenme nasıl olur

Sürtünme ile elektriklenmenin nedenleri

Sürtünme ile elektriklenme nedir

Saçlarınızı temizken taradığınızda tarakla saçlarınız arasında elektriklenme olur Kazağınızı çıkartırken bazı çıtırtılar duymuş ve kıvılcım atlaması görmüş olmalıyız Petrol tankeri arkasında yere sürtünen bir zincir dikkatimizi çekmiştir Çünkü her yerde görüldüğü gibi burada da elektriklenme olmuştur Sürtünme ile elektriklenmeyi bir deneyle açıklayalım

Deney:

1 Bir kağıt parçasını ufak kırpıntılara ayıralım

2 Cam çubuğu ve ebonit çubuğu, ipekli ve yünlü kumaşa ayrı ayrı kağıt kırpıntılarına yaklaştıralım

3 Cam çubuğu ipekli kumaşa, ebonit çubuğa yün kumaşa sürterek kağıt kırpıntılara tekrar yaklaştırdığımızda bir elektriklenme meydana gelir Sürtme ile elektriklenen ebonit çubuğun kağıt kırpıntılarını çektiğini görürüz

Cam, plastik ,ebonit, kehribar gibi cisimler ipek veya yün parçasına sürtündüğünde hafif cisimleri çekme özelliği kazanırlar Bu şekilde ortaya çıkan elektrik yüklerine durgun(statik) elektrik, bu özelliği kazanan cisimlere de ‘elektriklenmiş cisimler’ denir

Herhangi bir şekilde bir madde üzerinde toplanmış olan elektrik yüküne durgun(statik) elektrik denir Madde üç yolla durgun elektrikle yüklenebilir

1 Sürtünme ile

2 Dokunma ile

3 Etki ile

Elektrik yüklü iki cam çubuğun, yüklü iki ebonit çubuğun birbirini ittiğini, ancak yülü cam çubukla ebonit çubuğun birbirini çektiğini görürüz o halde cam ve ebonit çubuğun yükleri farklı olmalıdır Buda bize iki farklı yükün olduğunu gösterir Biri cam çubukta olan elektrik türü, diğeri plastik veya ebonit çubukta oluşan elektrik türüdür Elektrikle ilgili ilk deneyleri yapan Benjamin Franklın sürtme sonucu cam çubukta oluşan elektrik yüküne pozitif (+) ebonit çubukta oluşan elektrik yüküne negatif (-) elektrik yükü adını vermiştir

Sürtme ile elektriklenen diğer maddeler de ya camdaki gibi pozitif yada ebonitteki gibi negatif yükle yüklenir Aynı beze sürterek yüklenmiş iki can çubuğun yada iki ebonit çubuğun birbirini itmesi, aynı cins elektrikle yüklü cisimlerin birbirini ittiğini gösterir Öte yandan yüklü ebonit ve cam çubukların birbirini çekmesi zıt yükle yüklü cisimlerin birbirini çektiğini belirtir Sonuç olarak; Aynı işaretli yükle yüklenmiş cisimler birbirlerini iter, zıt işaretli yükle yüklenmiş cisimlerde birbirlerini çeker

Sürtünme ile elektriklenmenin nedenleri

Saçımızı tararken, yün kazağımızı çıkarırken çıtırtılar duyulur Otomobilden inerken kapı kolu ile el arasında elektrik akışı olur Bu ve benzeri örneklerdeki olayların nedeni elektriklenmedir

Sürtünme ile elektriklenmede birbirine sürtünen cisimlerden biri diğerine elektron verir ve kendisi pozitif (+) yükle yüklenir Elektron alan cisim üzerinde (–) yük fazlalığı oluşacağı için negatif (–) yükle yüklenir Alınan yük verilen yüke eşit olduğu için yük miktarı eşittir

Cam çubuk ipek kumaşa sürtülürse, camdan ipeğe elektron geçişi olur Cam çubuk (+), ipek kumaş ise (–) yükle yüklenir

Plastik çubuk yünlü kumaşa sürtülürse, çubuk yünlü kumaştan elektron alır ve (–) yükle yüklenir Yünlü kumaş elektron verdiği için (+) yükle yüklenir Alınan ve verilen yük miktarları eşittir