Tokat Doğal Güzellikleri

Tokat Doğal Güzellikleri

Orta Karadeniz Bölgesi’nde Yeşilırmak Havzası’nda yer alan Tokat genellikle dağlık bir doğal yapıya sahiptir Dağlar il topraklarının yarısına yakın bir bölümünü kaplamaktadır İlin büyük bir bölümü Yeşilırmak ve kollarının açtığı vadilerle parçalanmıştır Bu dağlık alanların güneyinde Kelkit Çukurluğu ve ovalık bir kesim yer almaktadır Reşadiye çevresindeki bu düzlükler Niksar ve Erbaa’da geniş ovalara dönüşmektedir

Dağlar

Tokat il topraklarındaki dağlar üç sıra halindedir Bunlardan kuzeyde yer alan Canik Dağları Karadeniz’e paralel uzanır ve ortalama yükseltileri de 1500 m ye ulaşır Bunlar küçük akarsularla yer yer parçalanmıştır İlin kuzey kesimini kapsayan birinci dağ sırası Canik Dağları olarak isimlendirilir Bu dağ sıraları üzerinde Erbaa’nın kuzeyinde Killik Tepesi (1546 m), Niksar’ın kuzeyinde Gölağa Tepesi (1502 m), Kel Tepe (1794 m), Somun Tepesi (1781 m), Erdembaba Tepesi (2181 m)’dir Bunlardan Erdembaba Tepesi Canik Dağları’nın en yüksek tepesidir

Kelkit ve Tozanlı vadileri arasındaki ikinci dağ sırası Yaylacık (1620 m) ve Bugalı (1945 m) Dağı ile Dönek Dağı’ndan oluşmaktadır Bu kesimin en yüksek tepesi Mercimek tepesi (1203 m), Poyrazlık Tepesi (1535 m), Yaylacık Dağı (1621 m), Dikmen Tepesi (1628 m), Topçam Tepesi (1628 m), Güvenlik Tepesi (1707 m)’dir

Yeşilırmak Vadisi’nin güneyindeki üçüncü dağ sırası Tokat’ın en yüksek kesimini oluşturur ve burada yükselti birçok yerde 2000 m yi aşar Bu dağ sırası üzerinde Akdağ (1926 m), Deveci Dağı (1892 m), Köroğlu Dağı (1930 m), Toraç Dağı (2112 m) ve Asmalı Dağ (2116 m) bulunmaktadır

Bu dağ sıralarının birleştiği kesimlerde daha alçak tepeler bulunmaktadır Bu tepelerin başında Payık Baba Tepesi (2090 m), Şehnakayası Tepesi (2385 m), Kabasakal Tepesi (1882 m) gelmektedir Bu dağ sıralarının güneyinde de Çekerek Vadisi ile Çamlıbel Dağları bulunmaktadır

Vadi, Ova ve Yaylaları

Tokat ilinde Ova ve Vadiler geniş yer tutmaktadır Yeşilırmak Vadisi’nden sonra geniş ve verimli ovalar bulunmaktadır Bu vadiler arasında Tozanlı Vadisi Reşadiye’nin Eyüp Köyü kuzeyinde bulunmaktadır Tozanlı Vadisi Almus Baraj Gölü’nden sonra Güzelova Köyü yakınlarında genişler ve Omala Ovası’nı oluşturur Tokat il merkezinin kuzeyinden sonra yeniden genişleyerek Tokat ve Turhal ovalarının en geniş şekline dönüşür Bunlardan Omala, Tokat ve Turhal ovaları üretim açısından yörenin en zengin bölgesidir

Tozanlı Çayı’nın Turhal il merkezi yakınlarında Kurucuk Deresi Vadisi’ni oluşturur Dar bir vadi olan Kurucuk Vadisi Zile yakınlarında genişleyerek Zile Ovası’nı meydana getirir Zile Ovası, 2000 hektarlık Maşat Ovası, 2000 hektarlık Iğdır Ovası ve Yeşilırmak'ın kolu Hotan Deresi’nin iki yanında yer alan, 6000 hektarlık ovalarla birlikte toplam 10000 hektardır

Reşadiye’nin Umurca Köyü yakınlarında Tokat il topraklarına giren Kelkit Çayı güneydoğu-kuzeybatı yönünde uzanırken Kelkit Vadisi’ni de oluşturur Bu vadi aynı zamanda ilin orta kesiminde uzanan ikinci dağ sırasını birbirinden ayırır Daha sonra bu vadi Reşadiye Ovası’nı oluşturur Niksar yakınlarında genişleyerek bu kez de Niksar Ovası’nı meydana getirir Reşadiye Ovası da ilçe merkezi yakınlarında genişler ve yörenin önemli bir tahıl merkezine dönüşür

Kelkit Çayı’nın taşıdığı alüvyonlar Erbaa Ovası’nı ilin en önemli ovalarından biri konumuna getirmiştir Doğu-batı yönünde uzanan bu ova, doğuda Niksar Ovası’na, batıda da Taşova’ya açılır Burada ovanın en yüksek yeri olan Karınca Dağı bulunmaktadır Bu alan oldukça engebelidir

Yeşilırmak’ın önemli kollarından olan Çekerek Suyu’nun açmış olduğu vadi ilin güney topraklarındaki dağlık kesimi parçalar, Çamlıbel Dağları’nın batısından güneybatıya doğru dar bir şerit halinde uzanır Vadi Artova’da genişleyerek Artova Ovası’nı meydana getirir

Tokat ilinde yaylalar devlet orman sınırları içerisinde korumaya alınmışlardır Bu yaylaların başında; Tokat'ta, Topçam, Batmantaş, Muhat ve Dumanlı yaylaları, Reşadiye'de Selemen, Bozçalı ve Kızılcaören yaylaları ile Niksar'da Çamiçi Yaylası gelmektedir

Tokat il merkezine 15 km uzaklıkta,1600 m yükseklikteki Topçam yaylası temiz havası ve gür ormanları ile olağanüstü bir güzelliğe sahiptir

Yavuz Sultan Selim Çaldıran Seferine çıkarken (1514) bu yaylada konaklamıştır

İl merkezine 28 km uzaklıkta, 1850 m yükseklikteki Batmantaş Yaylası sık ve gür çam ormanları tertemiz yayla havası ve soğuk suları ile ilin yayla turizmi yönünden önemli bir yaylasıdır

Tokat il merkezine 29 km uzaklıktaki Akbelen (Bizer) Yaylası, yörenin en büyük yaylasıdır Geniş kırsal alanı, çam ve kayın ağaçlarından oluşan ormanlarla çevrilidir

İl merkezine 70 km uzaklıkta, 2578 m yükseklikteki Dumanlı yaylası bitki örtüsü yönünden oldukça zengindir Bu yaylanın çevresinde Başta Çatak Yaylası olmak üzere çok sayıda küçük yayla bulunmaktadır

Tokat’ın Karadeniz’e açılan dağları üzerinde bulunan Çamiçi Yaylası, turizm yönünden yörenin önemli bir yaylasıdır Burada Niksar Belediyesince her yıl Çamiçi Yayla Şenlikleri düzenlenmektedir Çamiçi yaylasında turistik tesislerin yanında konaklama yerleri ve lokantalar bulunmaktadır

Akarsular

Tozanlı Çayı

Yeşilırmak’ın ana kolunu oluşturan, 468 km uzunluğundaki Tozanlı Çayı Sivas ilindeki Köse Dağı’nın (2801 m) batı yamaçlarından kaynaklanmaktadır Reşadiye’nin Eyüp Köyü’nün kuzeyinden Tokat İli’ne giren Tozanlı Çayı il toprakları içerisinde doğu-batı yönünde akar ve Tokat’ın ikinci ve üçüncü dağ sıralarını birbirinden ayıran vadiyi oluşturur Akarsu irili ufaklı derelerle beslenir Tozanlı Çayı’nın 365 km uzağında Almus Baraj Gölü bulunmaktadır Almus Baraj Gölü’nden sonra Dönek ve Mamu dağları arasındaki 12 kmlik boğazdan geçerek Omala Ovası’na girer Buradan Kazova'ya yönelir, bu arada Gümenek regülâtöründen Turhal'a kadar uzanan alanda, başta Behzat Deresi olmak üzere birçok küçük dereleri de toplar Kazova'dan sonra Turhal Ovası’na girer ve Gülüt ile Hotan dereleri ile birleşir Turhal Ovası’ndan sonra takriben 30 km lik bir boğaza girer

Kelkit Çayı

Yeşilırmak’ın en büyük kolu olan, 313 km uzunluğundaki Kelkit Çayı Erzincan'ın kuzeyinde Sipikör, Pülür, Otlukbeli, Sarhan ve Balaban dağlarından doğan ufak derelerin, Kelkit kasabası civarında birleşmesi ile meydana gelmiştir Yusuf Bey Köprüsü altından Tokat'a girer Bundan sonra Niksar ovasına girer Kuzeybatı doğrultusunda akmaya devam edip, Erbaa ovasını geçerek bu ovanın kuzeyindeki kale boğazında, Kale Köyü güneyinde Yeşilırmak’la birleşir

Çekerek Suyu

Yeşilırmak’ın önemli kollarından biri olan, 256 km uzunluğundaki Çekerek Suyu Tokat’ın güneyindeki dağlık yöreden doğar buradaki küçük dereleri de suyuna katar İl toprakları içerisinde kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda akarak Artova ilçesinin güneyinden geçer ve Deveci Dağları’nın güney yamaçları boyunca da akar Bundan sonra da Alanyurt Köyü’nün batısından Yozgat topraklarına girer Burada geniş bir yay çizdikten sonra Zile’nin Acıpınar yakınlarında yeniden Tokat topraklarına girer Doğu ve batı yönünde aktıktan sonra Zile Gümüşkaş Köyü’nün güneybatısından ikinci kes Yozgat topraklarına girer

Göller

Zinav (Çukur Göl) Gölü (Reşadiye)

uzağında bulunan bu gölün suları tatlıdır Yaklaşık 150-200 km2’lik bir alana yayılmaktadır Zinav (Çukur Göl)Gölü Zinav Deresi ile beslenir, fazla suları da Kelkit Çayı’na karışır Ortalama derinliği 10-15 m olan gölün çevresi ormanlık alan olup, koruma altına alınmıştır

Göl içerisinde kızılkanat denilen tatlı su balık türü yaşamaktadır

Güllü Köy Gölü (Reşadiye)

Reşadiye ilçesi Güllü Köy’de bulunan bu göl, köyün ismi ile tanınmıştır Yuvarlak bir şekilde olan gölün derinliği 7 m olup, yeraltı sızıntıları ile beslenmektedir

Almus Baraj Gölü (Almus)

kuzeydoğusunda bulunan Almus Baraj Gölü Yeşilırmak’ın Omola Ovası’na girdiği yerde, toprak dolgusu ile oluşturulmuştur

Baraj gölü 1966 yılında yapılmıştır Yüksekliği 95 m, uzunluğu 350 m, genişliği de 12 m dir Toplam su hacmi 35000000 m3’tür Bu baraj taşkınları önlemek, elektrik enerjisi üretmek ve çevreyi sulamak amacı ile yapılmıştır

Gölün çevresi yöre halkı tarafından mesire yeri olarak kullanılmaktadır

Almus Barajı dışında küçük ölçüde Belpınar, Bozpınar, Bedirkale, Akbelen, Akınköy , Sulugöl, Koçaş, Aşagığüçlü, Ortaören, Boldacı, Üçyol, Kızık, Güzelbeyli, Büğet göl ve barajları bulunmaktadır

Mesire Yerleri

Tokat ili mesire yerleri yönünden zengindir Özellikle ormanların geniş yer kapladığı alanlarda orman içi dinlenme yerleri bulunmaktadır Göllerin çevresi de yöre halkı tarafından mesire ve dinlenme yerleri olarak kullanılmaktadır

Gümenek Mesire Yeri (Merkez)

Tokat il merkezine 10 km uzaklıkta bulunan Antik Komana Pontika yerleşim yerinde ve Tozanlı Çayı’nın çevresi mesire yeri olarak kullanılmaktadır Tozanlı Çayı’nın çevresi ağaçlık bir bölge olup, özellikle hafta sonu yöre halkının uğrak yerlerindendir

Belediye Şehitler Parkı (Merkez)

Tokat il merkezinde Tozanlı Deresi çevresindeki Şehitler Parkı, Tokat Belediyesince mesire yeri olarak düzenlenmiştir Etrafında turistik tesisler bulunmaktadır

Çamiçi Mesire Yeri (Niksar)

Niksar ilçe merkezine 17 km uzaklıkta, Niksar-Ünye karayolu üzerinde bulunan Çamiçi Mesire Yeri çevresinde tesisler ve dinlenme yerleri vardır Burası Mayıs-Eylül aylarında rağbet görmektedir

Çukurgöl (Zinav Gölü) Mesire Yeri (Reşadiye)

Reşadiye ilçe merkezinden 25 km uzaklıkta bulunan Çukurgöl ve çevresi doğal güzelliğinin yanı sıra önemli bir mesire yeridir Gölün çevresinde tesisler bulunmaktadır Burası da Mayıs-Eylül ayları içerisinde rağbet görmektedir

Bunların dışında Tokat ilinde; Topçam Tekmezar, Batmantaş Yaylası, Alan Yaylası, Gözova Regülatörü, Gökçeyol Göleti, Almus Orman Evleri, Almus Belediye Parkı, Çatak Yaylası, Ayvaz Parkı, Erbaa Düden Gölü, Kurt Gölü, Selemen Yaylası, Zile-Şeyh Ahmet, Esvap Çayı, Başçiftlik Düden Yaylası, Sulusaray-Kaplıcalar, Artova Alçakgedik, Barajı gibi mesire yerleri bulunmaktadır

İçme ve Kaplıcalar

Tokat içme ve kaplıca yönünden de oldukça zengin bir ildir Bunların başında Sulusaray ilçesinde Sulusaray Kaplıcası, Reşadiye Çermiği, Merkez’de Beşören Maden Suyu, Reşadiye Maden Suyu ve Niksar’ın Ayvaz Suyu gelmektedir

Beşören Maden Suyu (Merkez)

Tokat il merkezi yakınında Beşören Köyü’nden çıkan bu maden suyu Sarılık Suyu olarak da isimlendirilmektedir Suyun sıcaklığı 165 derece olan bu su saniyede 007 lt kaynamaktadır Bu suyun mide, karaciğer ve safra yolları hastalıklarına iyi geldiği, böbrek taşı ve kum düşürmekte etkilidir

Ayvaz Suyu (Niksar)

Niksar ilçesine 2 km uzaklıkta bulunan bu suyun sertlik derecesi 0’dır Safra kesesi, böbrek rahatsızlıkları, bağırsak hastalıkları ve yüksek tansiyona iyi gelmektedir Bu su aynı zamanda şişelenerek içme suyu olarak dağıtılmaktadır

Reşadiye İçmesi (Reşadiye)

Reşadiye ilçesinde, yeraltından kaynayan bu içmenin sıcaklığı 1850 derecedir Saniyede 07 lt kaynamaktadır Yöre halkı tarafından da şifalı olarak tanınmıştır

Reşadiye Çermiği (Reşadiye)

Reşadiye ilçesindeki bu çermiğin suyu hafif tuzlu ve ekşidir Aynı zamanda da kokusuz ve renksizdir Sıcaklığı 55 derece civarında olup, saniyede 2 lt kaynamaktadır Bu çermiğin çeşitli ağrılı hastalıklarına, deri hastalıkları ve romatizmaya iyi geldiğine inanılmıştır

Sulusaray Kaplıcası (Sulusaray)

Sulusaray ilçesinde bulunan bu kaplıca buradan geçen bir fay hattından kaynamaktadır Yaz ve Kış 2 lt kaynayan suyun sıcaklığı 50 derece civarındadır

Mağaraları

Kunduz Mağarası (Artova)

Tokat ili Artova ilçesine 4 km uzaklıkta, Kunduz Köyü’nde bulunan bu mağara üzerinde yeterli bir araştırma yapılmamıştır Bu bakımdan mağara ile ilgili bilgiler yetersizdir Eski Çağlarda bu mağaranın darphane olarak kullanıldığı söylenmektedir

Mağaranın giriş kısmı yuvarlak bir kemere benzemektedir İçerisi toprak ve taşla dolmuştur

İndere (Ballıca) Mağarası (Pazar)

güneydoğusunda, Ballıca Köyü yakınında bulunan bu mağaranın ikisi giriş katının üzerinde, beşi de giriş katı ile onun altında olmak üzere yedi katlı bir mağara görünümündedir Mağaranın bütün katlarında su birikintileri ve doğal havuzlar bulunmaktadır Tabanda su akımı olmadığından ötürü zemin çamurla kaplıdır

Bu mağara Ankara Mağara Araştırma Derneği speleologları tarafından 1987 yılında ilk defa incelenmiş, 1990 yılında ikinci inceleme yapılarak mağaranın haritası çıkarılmıştır Bunun ardından Tokat Valiliğinin isteği üzerine Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi’nden ProfDr Baki Canik ve ekibi tarafından 13-15 1992 tarihinde yeni bir araştırma yapılmıştır Bunu Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Jeolojik Etütler Dairesi'ne bağlı Mağara Araştırmaları Bölümü'nden Dr Jeomorfolog Lütfi Nazik başkanlığındaki Bekir Aksoy, Emrullah Özel ve Hamdi Mengi'den oluşan ekip tarafından 1994 yılında yeni bir araştırma izlemiştir

Ballıca Mağarası kristalleşmiş kireçtaşlarından meydana gelmiştir Sınırlı kireçtaşı oluşumu göz önüne alındığında, mağaranın hacmi inanılmaz derecede büyüktür Buradaki kireçtaşlarının yatağı yoktur; özürlü ve kırılmıştır ayrıca çatlaklar kalsiyum karbonatla doldurulmuştur

Girişten 40-50 m sonra geniş bir salona ulaşılmaktadır Bu salonda tarihi çağlardan itibaren bir yerleşim olduğunu gösteren kalıntılarla karşılaşılmıştır Ayrıca burada sarkıt, dikit, sütun ve gölcükler bulunmaktadır Bu girişten sonra salon kuzey ve kuzeybatıya doğru iki farklı kata açılmaktadır Bunlardan birinci kat olarak tanımlanan bölüm girişe 150 m uzaklıktadır Bunun 10 m altında da ikinci katta büyük bir salon bulunmaktadır Burada da sarkıt, dikit ve sütunlara rastlanmaktadır

Mağaranın girişinden dördüncü katın sonuna kadar da 350 m uzunluğunda bir mesafe vardır Beşinci katta bir de göl bulunmaktadır

Tokat ilinde bu mağaralar dışında; Reşadiye ilçesinde de mağaralar bulunmaktadır Bu mağaraların başında; Çamlıkaya Köyü’nde Kokurdan Mağarası, Baydarlı’da Güngerit ve Tilkidibi Mağarası, Demircili Köy’de Kızıl Mağara, Cimetekke-Kavaklıdere arasında; Deliklikaya Mağarası, Yolüstü Köyü’nde İnkaya Mağarası, Nebişeyh-Kapaklı Köyü arasında Kayadibi Mağarası, Büşürüm Köyü’nde Abudeliği Mağarası gelmektedir