Mesudiye Medresesi (Diyarbakır)

Mesudiye Medresesi (Diyarbakır)
Ulu Camii’nin kuzeyinde ve camiye bitişik olan Mesudiye Medresesi Diyarbakır’da yapılan ilk büyük medresedir Medresenin yazıtından öğrenildiğine göre 1198-ll99 yılında Artuklu Meliki Mesud Kutbeddin Ebu Muzaffer Sökman zamanında yapılmaya başlanmış, Sökmen IInin ölümünden sonra yerine geçen Mesud zamanında yapım çalışmaları devam etmiş, Mevdud zamanında 1223’de tamamlanmıştır Medresenin mihrap yakınındaki pencerelerden birisi üzerindeki kitabeden de planlarını Halepli usta Cafer İbni Mahmut ‘un çizdiği ve yapımını da Mesud’un sürdürdüğü öğrenilmiştir

Mesudiye Medresesi, çeşitli ilimlerin öğretildiği Anadolu’nun en eski ve ilk üniversitesidir Bu medresede astronomi, tıp, fizik, matematik, biyoloji, kimya, ilahiyat, edebiyat ve felsefe gibi dersler öğretilmiştir Ayrıca bilim adamları burada çeşitli konularda birbirleri ile tartışmışlardır

Mesudiye Medresesi, açık medrese plan tipleri arasında tek veya çift eyvanlı plan tipleri arasındadır Kesme taşlı iki katlı olarak yapılan medrese plan tipi olarak da yanındaki Ulu Cami ile bağlantılıdır Doğu ve batı yönünde uzanan medresenin kuzey yönünde girişi bulunmaktadır Buradan çapraz tonozlu bir avluya girilmektedir Kareye yakın bir planı olan avlunun en büyük açıklığı iki kat boyunda yükselen ana eyvanıdır Bu eyvan beyaz taştan yapılmış olmasıyla da medresenin diğer bölümlerinden ayrılmaktadır Bu eyvanın sağ ve solunda iki tonozlu oda bulunmaktadır Bu odalar birbirlerine eşit ölçüde olmadıklarından ötürü dışarıdan kademeli olarak görülmektedir Avluda iki katlı revaklar birbirlerinden taş yazı frizleri ile ayrılmaktadır Buradaki kemerlerden ortadakiler daha geniş, kenarlardakiler daha dardır Diğer medreselerde görülen revakların arkasındaki odalar burada bulunmamaktadır Oda olarak yalnızca eyvanın iki yanındaki mekanlar kullanılmıştır Burada dikkati çeken bir özellikte girişin karşısına gelen mihraptır Son derece güzel bezemeli olan mihrabın neden buraya konulduğu bilinmemektedir

Girişin yanındaki bir merdivenle medresenin ikinci katına çıkılmaktadırBurada eyvanın sağ ve solundaki odalar dışında başka oda bulunmamaktadır Yalnızca üzerleri beşik tonozlu revaklar burada bulunmaktadır