Kilis Ve Çevresi

Kilis ve çevresi

Kilis ve çevresi

Kilis

Kilis İÖ 1460 yıllarında Halep krallığına bağlıydı Hitit imparatorluk döneminin başlamasıyla Hitit etkisine girdi M Ö 356 da Makedonya''dan yola çıkan büyük İskender kuzey batıdan güney doğuya doğru bütün Anadolu topraklarını işgal ederek İskenderun körfezine dayanarak İskenderun''u kurup Kilis üzerinden mısıra doğru yoluna devam etmiştir

M Ö 323 yılında İskender''in ölümüyle imparatorluk 3 general arasında paylaşıldığında Kilis ve çevresi Selefki''nin egemenliği altına girmiş ve 227 yıl Selefkiler devletinin egemenliği altında kalmıştır Türklerin bölgeye gelişi 8 yy da başlar Harun Reşit El-Mehdi döneminde Orta Asya''dan koparak islamiyeti kabul eden horasanlı oğuz boyları gruplar halinde Abbasilerin hizmetine girmeye başlarlar Kentin bugün bulunduğu yerde Kilis adıyla gelişmesi Mısır-Türk kölemen devleti zamanında yani 1250 li yıllarda başlamıştır Osmanlı devleti topraklarına yavuz sultan selim tarafından 23 Ağustos 1516 da Mercidabık köyü civarında yapılan ve aynı adla anılan savaş sonucunda katılan Kilis bu dönemde Halep eyaletine bağlı bir sancaktı Kilis Mondros mütarekesiyle aralık 1918 de önce İngilizler daha sonrada Fransızlar tarafından işgal edilir Bölgedeki Ermeniler Fransızlarla birleşerek Kilislilere zor günler yaşatırlar Tüm yurtta seferberliğin başlamasıyla Kilis''te kurulan Kilis Kuva-i Milliyesi düşmanlarla kahramanca çarpışarak 6 aralım 1921 de kendi kurtuluşunu kendi kazanır ve Gaziantep e yardıma gider Kilis 1927 yılında Gantep il olunca Gantep''e bağlı bir ilçe olmuşturVe 6 haziran 1995 tarihinde de il statüsüne kavuşmuştur

TARİHÇE

Türklerin Anadolu'ya yerleşmelerinden önce yörenin tüm tarihsel süreçlerini yaşamış olan Kilis Orta Tunç çağından beri önemli bir yerleşim merkezidir Bu nedenle şehirde Canbolat Paşa Kervansarayı Vehhab Efendi Kervansarayı Neşet Efendi Konağı Ahmet Bey Konağı Şeyh Seveden Camii Şeyh Mansur Türbesi ibşir Paşa Çeşmesi Eski Hamam Şurahbil Bin Hasene Külliyesi gibi birçok tarihi eser bulunmaktadır Akdeniz ikliminin yaşandığı Kilis'te Afrin Çayı Sabunsuyu Deresi ile Balıksuyu Deresi ve Sinnep Çayı bulunmaktadır

GENEL BİLGİLER

Yüzölçümü: 1243 km²

Nüfus: İlçe 101818 (1985)

İlçe sayısı: Kilis (merkez) Elbeyli Musabeyli Polateli

Yıl boyu sıcaklık ortalaması: C

ÖNEMLİ YERLER

Kilis kentinin kuzeybatısında yer alan Kuzuini (eskiden Kuzeyne) Köyü iç ve dış kale kalıntıları Hitit Roma Bizans ve Araplara ait yapı kalıntılarıyla bir açık hava müzesi görünümündedir Kilis Ulucamisi Akcurun Camisi Canbolat Bey Camisi Şeyh Camisi Şeyhler Camisi Hindioğlu Camisi Çalık Camisi Cüneyde Camisi Kadı Camisi Mevlevihane Şeyh Abdullah Efendi Tekkesi Canbolat ve Şeyh Abdullah Efendi Türbeleri Baytaz Hanı Hoca Hamamı Eski Hamam Paşa Hamamı Çukur Hamam olarak da bilinen Hasan Bey Hamamı Tuğlu Hamamı Kurdağa Çeşmesi İpşir Paşa Çeşmesi Fellah Çeşmesi Haffaf (Kavaf) Çeşmesi ve Küçük Çarşı Çeşmesi'dir

Bölge ticaret yollarının en önemlilerinden bir olan ve Halep üzerinden kuzeye Gaziantepıe ulaşan yol üzerinde olması Kilisıin geçmiş dönemlerden beri kesintisiz iskan gördüğünü düşündürmektedir Kilisıte; Oylum Köyü sınırları içinde yer alan Oylum Höyükıte gerçekleştirilen kazılarla MÖ 4000-3500 yılları arasında bu yörede buğday yulaf çavdar fıstık zeytin gibi tarımsal ürünlerin kullanıldığı anlaşılmıştır Kalkolitik dönemden Roma dönemine kadar iskan gören olum Höyük Kilisıin Önasya tarihinde önemli rol oynadığını göstermektedir Yavuzlu Sinnap Belende Polatbey Karamelik gibi höyükler de yapılacak kazılarla bölge tarihi hakkında daha çok bilgi elde edilebilecektir Ayrıca Bizans ve Osmanlı dönemlerini yaşayan kentte bu dönemlerden kalma eserler günümüze kadar ulaşmıştır İpşir Paşa Kasteli Fellah Kasteli Eski Hamam Hasanbey Hamamı Tekke Mevlevihanesi Ulu Camii Ravanda Kalesi kentin önemli eserleri arasındadır

Yüzölçümü 520 kilometrekaredir 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı geçici sonuçlarına göre nüfusu 114724ı tür Merkez ilçenin yanısıra Elbeyli Musabeyli ve Polateli Kilisıin ilçeleridir

İlin sınırı Suriye sınırına 10 km sınır uzunluğu 120 Km'dir Resul Osman Dağı ve Kotal Dağı bölgenin önemli dağlarıdır Afrin Çayı ve Sabun Suyu Deresi ise su kaynaklarıdır

CANPOLAT CAMİİ (TEKKE CAMİİ)

Kilisıdeki Osmanlı eserlerinden biridir Yapı 1545 yılında Kilis Beyi Canpolat tarafından yaptırılmıştır Çini bezemeleri ve minaresi ile Kilis camileri arasında dikkat çekmektedir

ULU CAMİİ

Şıhlar Mahallesiınde bulunan caminin kitabesinden 1334 yılında Memluklular döneminde Hacı Halil tarafından yaptırıldığı okunmaktadır 1709 ve 1905 yıllarında onarım gören eser kesme taştan inşaa edilmiştir Yapı Memluk mimarisinin Kilisıteki güzel örneklerinden birisidir

TEKKE MEVLEVİHANESİ

Tekke Mahallesiınde yer alan mevlevihanenin 1525 yılında Abdülhamit Murteza tarafından yapıldığı bilinmektedir Beyaz kesme taştan inşa edilen yapı halk arasında "Ak Tekke" olarak da anılmaktadır Semahanesi ve orta bölümü kubbelerle örtülü olan eser 1876 yılında onarım görmüştür Halen mescit olarak kullanılmaktadır

PAŞA HAMAMI

Tekke Mahallesiınde yer alan Paşa Hamamı 1567 yılında Kilis Beyi Canpolat tarafından yaptırılmıştır Kilis hamamlarının en büyüğü olan yapıda malzeme olarak renkli taş (sarı-siyah) ak ve pembe mermer kullanılmıştır Paşa Hamamı gerek planı gerekse bezemesi ile Kilisıdeki önemli eserler arasında yer almaktadır

RAVANDA KALESİ

Kilisıin en önemli tarihi kalıntılarından biri olan Ravanda Kalesi Afrin Çayıının kenarında yer almaktadır Gerek doğulu gerekse batılı kaynaklar kalenin varlığından ilk kez Haçlı seferleri sırasında söz etmekte ve bu kale hakkında en eski tarih 11 yüzyıla ait bulunmaktadır Kalenin içinde bu gün görülebilen ve batısında bulunan tonozlu yapı güneydeki şapel ortasında yer alan küçük yuvarlak kule sarnıç ve burçlar ortaçağdan günümüze ulaşan bir köprü gibidir

KUZEYNE

Kilisıin 7 km kuzeybatısında yer alan bugünkü Kuzuini Köyü antik Kuzeyne kenti üzerine kurulmuştur Yerleşmenin Hitit Roma Bizans ve İslam döneminde de yerleşim gördüğü kalıntılardan anlaşılmaktadır

KORUS-KİRİS ŞEHRİ

Kilisıin 20 km batısında yer alan Korus Şehri Roma döneminin önemli merkezlerinden biridir Antik kentte tiyatro kilise kalıntıları izlenebilmektedir

KİLİSDE EL SANATLARI

Kilisıde geleneksel el sanatları arasında kuyumculuk bakırcılık ve yorgancılık önemli yer tutmaktadır Semercilik saraçlık köşkerlik hasırcılık dokumacılık da İlıin diğer el sanatlarını oluşturmaktadır

Kilis mutfağı kendisine has yemekleri ile zengin bir yapıya sahiptir Yemeklerimiz; "günlük pişen yemekler" ve "özel günlerde yapılan yemekler" olmak üzere ikiye ayrılırlar Yemeklrimizin temelini et ve bulgur oluşutrur Bunun yanında sebze ağırlıklı yemekler de mevsimine uygun olarak yapılmaktadır

Kilis yemekleri zengin Türk mutfağının özellikleri taşımakla birlikte Halep mutfağının özellikleri de yansıtır Ön planda yağlı baharatlı yemekler olduğu gibi zeytin yağlı yemeklerde Kilis mutfağının vaz geçilmez unsurlarındandır Zeytinyağı yörede yetiştirilen yüksek kaliteli zeytinlerden elde edilir ki hemen her Kilis'linin mutfağında bulunan vazgeçilmez bir besin maddesidir

Kilis yemeklerinde damak zevki ön planda gelmektedir Yemeklerin lezzetli ve emekli olmasına özel önem verilir Yemeklerde yemeğin özelliğiğne göre çeşitli baharatlar kullanılır