Patnos'un Tarihi Gelişimi İle İlgili Bilgiler

PATNOS'UN TARİHİ GELİŞİMİ

Doğal oluk ve yolların düğümlendiği bir noktada bulunan Patnos şehrinin konumu kendisine oldukça stratejik bir konum kazandırmıştır Bu özelliği tarih boyunca bölgenin egemenleri tarafından hep kullanılmıştır

Urartu Devletinde idari, askeri, kültürel merkez rollerini üstlenen Patnos, stratejik konumu dolayısıyla bir çok devletin istilasına uğramıştır Bu istilaların yerleşmeye ve gelişmeye etkilerini kronolojik olarak şöyle açıklayabiliriz

Hurri soyundan gelen Urartular takriben MÖ 13 Yüzyıl ile MÖ 9yüzyıl arasında bölgede feodal beyliklerin oluşturuğu bir konfederasyonu halinde varlıklarını sürdürmüşlerdi Kral Aramu Urartu devletini bazı kaynaklarda olduğu gibi Tuşba (Van) değilde ARZAŞKUN denen şehir merkezli kurmuştu Bu şehrin tam olarak yeri tespit edilememişse de bu şehrin Patnos civarında olduğu sanılmaktadır Yörede Menua zamanında yoğun imar faaliyetleri görülmüştür Çok sayıda kale ve saray yapılmıştır Aznavur Tepe, Girik Tepe, Kızılkaya, Kancıklı, Kubik, Dedeli, Değirmendüzü, Bostankaya kaleleri bunlardandır Tapınak ve antik ismiyle “ALUDİRİ” sarayları da yapılmıştır

Patnos ve çevresi tarihinin az rastlanır bir olayı ile yoğun bir biçimde nüfuslanmıştır

Aludiri (Patnos ) küzeye, güneye, güneybatıya, kuzeydoğuya açılan yollartın en kritik noktasında yer almış olup bugünde aynı özelliğini korumaktadır

Aznavur Tepe Urartu mimarisinine en önemli eserlerindendir Tarıma yönelik sulama kanalları bu kalede çokça görülmektedir Diğer önemli bir sarayda Giriktepe bulunmaktadır

Urartu Krallığının yıkılmasından sonra bölgeye Medler, Persler, Ermeniler, Romalılar (Artaksiad Beyliği), Selevkidler, Bizanslar, Sasaniler, Emeviler, Abbasiler, Sökmenliler, İlhanlilar, Celayirliler, Karakoyunlular, Akkoyunlular, Safaviler ve Osmanlılar hakim olmuştur Osmanlı hakimiyetine kadar bölgede durdurak bilmeyen etkinlik mücadeleleri sonucu, savaş yolları üzerinde bulunan ve yüzden de sürekli el değiştiren Patnos’un sözkonusu nedenlerden dolayı gelişmeye fırsat bulamadığını, sürekli küçüldüğünü söyleyebiliriz

1533’te Erzurum Beylerbeyliğinin Malazgirt Sancağına bağlı iken 1865’ te eyalet, liva , kaza, nahiye, köy sistematiği uygulamaya konuyor Buna göre Patnos, Erzurum Eyaleti, Bayazıt Livasının 7 kazasından biri durumuna geliyor 1867’de “Vilayet Nizamnamesi” uygulamaya konulmasıyla Patnos; Erzurum Vilayeti, Bayazıt Sancağı, Antab (Tutak) Kazasının bir nahiyesi olmuştur Bu dönemde Patnos’ta 250 hane, 1 dükkan, 1 han, 1 cami, 1 medrese, 2 kilise ve biri Hristiyan ikisi İslam olmak üzere 3 Sıbyan Mektebi bulunmaktaydı

Osmanlı kayıtlarında “Batnus” şeklinde adı geçen Patnos; ilçe olana kadar fazla bir önem kazanmamıştır 1936’ da Malazgirt İlçesinin Sultanmut (Doğansu), Ahlat İlçesinin Aktepe (Sarısu) ve Erciş İlçesinin Dedeli Bucaklarının birleştirilmesiyle ilçe statüsüne geçmiştir Günümüzde 92 adet köyü ile yaklaşık 1421 kmª’lik bir idari etki alanına sahip olan ve hızla nufuslanmakta olan bir şehirdir