Nevşehirin Bütün İlçeleri Hakkında Gerekli Bilgiler

Nevşehirin Bütün İlçeleri Hakkında Gerekli Bilgiler



Evet Sırasıyla Şimdi Nevşehirin Bütüm Tüm İlçelerini İstatistiklerini Tanıyalım Öğrenelim:

Acıgöl

ACIGÖL’ÜN TARIHÇESI

MÖ 1800-2000 yılları arasında bu bölgede; Hititler Frigyalılar, Lidyalılar ve Roma İmparatorluğu bölgemize hakim olmuştur İslam dininin yayılmaya başladığı yıllarda Bizanslılarla ile Müslüman Araplar 8 ve 9 yy lardan başlayarak 300 yıl süreyle bu bölgede egemen oldular Anadolu Selçuklu devletinin yıkılmasıyla Bölgeye Karamanoğulları, Dulkadiroğullari ve Osmanlı İmparatorluğu hakim oldular Acıgöl, oğuzların Kaçar boyundan olan Horasan Erenlerinden Piri Bey tarafından 1525 yılında kurulmuştur Konya ilinin sınırları içinde olan Işıklar yaylasında dergah açan Horasan erenlerinden Hıdır Işık isimli Türkmen Dervişinin soyunda gelen Piri Bey ve Obası Acıgöl’e ilk yerleşenlerdendir Acıgöl 1870 yılında Kırşehir sancağına, 1902 yılında Ankara iline bağlanarak sancaklardan biri oldu Kurtuluş savası başlamadan Niğde Mutasarrıflığı içinde yer alarak kongrelere delege göndermiştir 5 Eylül 1919 Sivas Kongresine bu bölgeden Dellal Zade Osman Bey temsilci olarak gönderilmiştir Cumhuriyet kurulduktan sonra Niğde il durumuna getirildi Acıgöl’ün bağlı bulunduğu Nevşehir 6429 sayılı kanunla ve TBMM kararıyla il haline getirilmiştir 1952 yılına kadar mütevazi bir Köy olan Acıgöl, Bu tarihten sonra Belediyelik olarak Nevşehir’e bağlı bir Kasaba olarak kaldı

4 temmuz 1987 yılında 19507 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan TBMM kararıyla ilçe oldu İLÇEMİZİN:

Nüfusu : İlçe Merkezi=6,702 İlçe Genel Toplamı=24,844’ dür

Rakımı : 1250 Metre

Mahalleleri : Bahçeli Mah, Cumhuriyet Mah Çayırlı Mah ve Yukarı Mahalleleridir

Kasabaları : İnallı, Karapınar, Kurugöl ve Tatlarin’dir

Köyleri : Ağıllı, Bağlıca, Çullar, Karacaören, Kozluca, Tepeköy, Topaç ve Yuvadır

Acıgöl Merkezinde yer altı şehri, civarındaki bölgelerde sığınağa benzeyen eski barınma yerleri, Ağıllı köyüne yakın bölgede MÖ 800 yılına ait 8 satırlık Hitit yazıtları ile bu bölgeye yakın kepez mevkiinde yer altı şehrine benzeyen kalıntılar bulunmaktadır Ayrıca Acıgöl isminin alındığı kurumuş olan göl, 1 derece Sit alanı ilan edilmiştir

İlçemiz Hasan ve Erciyes dağları arasındaki yüksek platoda yer almakla beraber karasal iklim hüküm sürmektedir Halkın geçim kaynağı tarım ve ticarettir

İlçe genelinin okuma yazma oranı yaklaşık %80’dir İlçe Merkezinde 4 adet İlköğretim okulu ve 2 adet lise bulunmaktadır

Avanos

Nevşehir’in 18 km kuzeyinde olan Avanos’un antik dönemdeki adı “Venessa’dır Çok sayıda çanak çömlek atölyesi bulunan ilçede seramik yapım geleneği Hititlerden beri süregelmektedir Kızılırmağın getirdiği kırmızı toprak ve milden elde edilen seramik çamuru, avanoslu seramik sanatçılarının elinde şekil almaktadır Avanos yakınlarında, Kızılırmak’ın hemen kenarındaki bir Roma mezarlığında ele geçen mermerden lahit, Merkez Kapadokya Bölgesi’nde bugüne kadar ele geçen tek lahit olması açısından ilginçtir Lahit, 1971 yılında tesadüfen ortaya çıkmış, semerdam biçimindeki kapağı kimliği tespit edilmeyen şahıslarca açılmış ve içindeki buluntular ne yazıkki çalınmıştır Ceset üzerinde yapılan patolojik ve paleoantropolojik araştırmalar sonucunda lahitin, saçları kına ile boyanmış bir kadına ait olduğu anlaşılmıştır

Avanos’ta 13yüzyıl Selçuklu dönemi’ne tarihlenen Saruhan Kervansarayı ve Alaaddin Camii bulunmaktadır

Avanos’a 5 km, Paşabağlarına 1km, uzaklıktaki Zelve, Aktepe’nin dik ve kuzey yamaçlarında kurulmuştur Üç vadiden oluşan Zelve Ören Yeri, peribacalarının en yoğun olduğu yerdir Vadideki peribacaları sivri uçlu ve geniş gövdelidir

Uçhisar, Göreme, Çavuşin’de olduğu gibi kaya oyma mekanlardaki trogloditik yaşamın ne zaman başladığı bilinmeyen Zelve, özellikle 9 ve 13yüzyılda hıristiyanların önemil yerleşim ve dini merkezlerinden biri olmuş; aynı zamanda rahiplere ilk dini seminerler de bu yörede verilmiştir

Yamaçların dibinde yeralan ‘Direkli Kilise’ Zelve’deki manastır hayatının ilk yıllarına aittir Kilise süslemelerinde tercih edilen kabartma haçlar daha çok ikonoklastik düşünce ve yakındani lgilidir İkonoklastik Dönem öncesine tarihlenen Balıklı, Üzümlü ve Geyikli Kiliseler vadinin önemli kiliselerindendir

1952 yılına kadar iskan edilmiş vadide manastır ve kiliselerden başka yerleşim yerleri iki vadiye açılan tünel, değirmen, cami ve güvercinlikler bulunmaktadır

Binlerce yüzyıldan beri insan toplulukları meyva toplayıcılığı ve balık avcılığı yaparak geçinmişler, dolasıyla suya olan hayati bapımlılıklarından dolayı da nehir kenarlarına yerleşmişlerdirBu bağlamda Kızılırmak, bu tarihi görevini sessizce yerine getirmiştirArkeolog Kemal TTürkmen’in bulgularıda bunu doğrulamaktadır

Avanos’un bilinen tarihi ilk Bronz Çağı’ndan itibaren başlarBu bilgilerimizi Topaklı Höyük Kazıları’na borçluyuzİtalyanlar’ın 1967′de başlattığı kazılarda ilk Bronz Çağ’dan Bizans Dönemi’ne kadar sürekli oturum yeri olduğunu gösteren 24 arkeolojik kat ortaya çıkarılmıştır

J:C:Gardin ve P Garelli; MÖ 19yüzyılların başlarına ait,Asurlular’ın ticaret yollarını incelerken,ticari sınırların İncesu, Aksaray,Konya,Bor ,Niğde ve Ereğli bölgelerine kadar uzandığını tesbit ettiklerinde Nenessa ve Waşhania’nın bu bölgenin sınırları içinde olduğunu gördülerAyrıca tabletler, iki asurlu tüccarın Kaneş’ten (Kayseri – Kültepe) Buruşhattum’a (Acemhöyük) 4 günde gitmek için sürekli Waşhania, Nenessa ve Ullama’dan geçtiklerini yazmaktadır1926′da da dilbilimci Emile FORRER, Boğazköy Hitit Kraliyet Arşivler’inde yaptığı araştırmalar sırasında bir tablette ZUWİNASA şehrinin adını okudu Nenessa ve Zu-Winasa, NThierry’nin çalışmalarına göre, Venassa ve Avanos’a dönüşmüştürOsmanlı belgelerinde Avanos, “Enes”, “Evenez” olarak geçer

DERİNKUYU

Nevşehir-Niğde karayolu üzerinde eski adı Melegobia olan Derinkuyu Nevşehir’e 29 km uzaklıktadır Akarsuyu ve gölü bulunmayan bu ilçenin içme suyu 60-70 m derinlikteki kuyulardan temin etmesinden dolayı “Derinkuyu” olarak adlandırılmıştır

Bu ilçenin en önemli özelliği, yerin altına oyulmuş oldukça geniş alanlara yayılan yeraltı yerleşimidir Derinkuyu’da ayrıca yeraltı yerleşiminin güneyinde yer alan XIX yüzyıla ait ortodoks kilisesi ve Cumhuriyet Mahallesinde tüf kayaya oyulmuş Aya Meryeros Manastırı da bulunmaktadır

Gülşehir

İLÇENİN TARİHİ

İlçenin ne zaman kimler tarafından kurulduğu bilinmemekle beraber İlçe çevresinde bulunan tarihi kalıntılara bakılarak ilk gelen Kavimin Hititler olup kesin tarihi bilinmemektedirHititlerden sonra sırasıyla Frigler, Lidyalılar, Persler, Makedonya Krallığı, Romalılar, Bizans İmparatorluğu ve son olarak Osmanlı imparatorluğu egemenliğinde kalmış ve Cumhuriyetin ilanı ile bugünkü halini almıştırİlçe 1777 yılında kaza merkezi haline gelmiş ve Belediye kurulmuşturİlçe Frigler zamanında Zorapasos, Yarapussan, Arabissus, Arabsun gibi çeşitli isimleri alması çeşitli kavimlerin istilasında kaldığını göstermektedir

İLÇENİN BEŞERİ VE SOSYAL DURUMU

İlçenin 2000 yılında yapılan son Nüfus sayımına göre Nüfusu 9380 dir Yüzölçümü ise 931 km2 olup Denizden yüksekliği ise 885 m’dir

İlçe Nevşehir’e bağlı 7 ilçeden birisidirİl merkezi Nevşehir’e 18 km’dirKomşu İlçe olan Avanos ‘a 24, Hacıbektaş’a ise 27 km asfalt yolla bağlıdırAnkara 270 Kayseri 120 km olup her gün Ankaraya sabah ve öğleyin 1 seyahat firması tarafından otobüsü seferi düzenlenmekte olup,Nevşehir’e ise her saat başı ve yarım saatte bir olmak üzere otobüs seferi bulunmaktadır

İLÇENİN TARIMSAL VE SANAYİ YAPISI

İlçenin sulak yerlerinde sebzecilik,meyvecilik sulak olmayan yerlerinde ise tahıl ve bağcılık tarımı yapılmaktadırBağlardan elde edilen kaliteli ve yüksek bomeli yaş üzümleri şira,sirke ve şarapçılıkta kullanılırkuru üzümleri ise Taskobirlik ve tüccarlarca satın alınır

İLÇENİN TARİHİ VE TURİSTİK YERLERİ

Tarihi yerlerinden Açıksaray ören yeri ilçeye 4 km uzaklıkta Nevşehir Gülşehir asfaltı kenarında Volkanik tüflerden oyulmuş meskenler kiliseler manastırdan meydana gelmiş tam bir kaya köyü görünümünde olup bunu biraz ilerinde Sean Jean Kilisesi tamamlar

Karavezir Camii ilçe merkezinde Karavezir Seyyid Mehmet Paşa tarafından 1780 yılında Mimar Ebubekir Halil Ağa’ya yaptırılan muhteşem kurşun kaplı bir Camii’dir

Karavezir Medresesi İlçe merkezinde Camii karşısında 1777 yılında Karavezir Seyyid Mehmet Paşa tarafından bu bina bugün Kütüphane olarak Halka hizmet vermektedir

Karavezir hamamı ilçe merkezinde Karavezir tarafından 1777 yılında yaptırılmış olup halen ilk günkü ihtişamını korumaktadır

İlçenin turistik yerlerinden Mantarkaya Motel Kızılırmak kenarında restaurant yüzme havuzu gibi tesisleri ile ilçeye gelen yerle ve yabancı turistlere hizmet vermektedir

Sadabat dinlenme parkı belediyeye ait olup tüm sosyal tesisleriyle Kızılırmak kenarında ilçe halkı ile komşu il ve ilçelerden gelen misafirler için ideal bir mesire yeridir

Hacıbektaş

İç Anadolu Bölgesinin orta Kızılırmak bölümünde, Nevşehir iline bağlı bir ilçe merkezi olan Hacıbektaş’ın eski adı Sulucakarayüyük’tür Bakanlar kurulunun 12121947 tarih ve 21454 sayılı kararı ile 01011948 tarihinde Kırşahir iline bağlı bir ilçe haline getirilmiş iken 24071954′te Nevşehir’e bağlanmıştır İlçeye bağlı 30 köy bulunmaktadır

Kurtuluş savaşımızın ilk yıllarında, büyük önder Mustafa Kemal Atatürk Sivas’tan Ankara’ya giderken 2223 Aralık 1919 tarihinde Hacıbektaş’ı ziyaret etmiş, ilçede bir gece konaklamıştır Şu an konakladığı ev Kültür Bakanlığınca restore edilerek Atatürk Evi olarak ziyarete açılmıştır

İlçede Hacı Bektaş Veli Müzesinin yanı sıra Çilehane, Beştaşlar, Dedebağ, Kadıncıkana, Bektaş Efendi Türbesi ve Arkeoloji, Etnoğrafya Müzesi halkın ziyaretine açık yerlerdir

Her yıl 16 Ağustos Hacı Bektaş Veli Anma Törünlüre ve Kültür Sanat Etkinlikleri Belediyenin öncülüğünde düzenlenmektedir

Kozaklı

KURULUŞ

İlçe 1954 yılında birbirine yakın mesafede bulunan Hamamorta, Buruncuk, Bağlıca ve Kozaklı köylerinin birleşmesi ile kurulmuşturİlçede halen türbesi bulunan Kozoğlu adlı zat’ ın kayalarla sıcak suyun etrafını çevirerek hamam yaptığı, hamamın çevre köylerin ortasında olması nedeniyle hamamorta adını aldığı türbe taşlarındaki yazıtlardan anlaşılmaktadır Taşların üzerinde yapılan incelemeler neticesinde Kozoğlu adlı şahsın Selçuklular devrinde yaşadığı ilçenin adının ise bu zat’ tan geldiği rivayet edilmektedir

TARIM:

İlçe ekonomisinde tarım önemli bir yer tutar Ekilebilir alan miktarı 675210 dekardır Tarım alanlarının % 7’ inde sulu tarım, % 93’ ünde kuru tarım yapılmaktadır

HAYVANCILIK

İlçede hayvan varlığı ; dana 817, inek 1822, boğa 295 olmak üzere toplam 3934 büyük baş, 3205 küçük baş, tek tırnaklı 104, kedi-köpek 2025, kanatlı 244500 adettir

TURİZM

İlçede sağlık turizmine yönelik olarak İl Özel İdare Müdürlüğüne ait 32 adet apart motel 160 yatak kapasiteli, İlçe Belediye Başkanlığına ait 37 adet apart motel 148 yatak kapasiteli, özel sektöre ait 524 apart motel ve otel 2096 yatak kapasiteli olarak hizmet vermektedir Özetle, ilçemizde bulunan ve sağlık turizmine yönelik faaliyet içeren 18 adet otel ve motel 641 oda ve 2600 yatak kapasitesi ile hizmet vermektedir

NÜFUS

İlçenin 2000 yılında yapılan genel nüfus sayımına göre merkez nüfusu; 3845 erkek, 3910 kadın olmak üzere 7755’ dir Kasabalar nüfusu 4454 erkek, 4126 kadın toplam 8550’ dir Köylerin nüfusu 3330 erkek, 3532 kadın, toplam 6826’ dırİlçenin toplam nüfusu ise 11629 erkek, 11568 kadın olmak üzere 23197’ dir İlçe nüfusunun % 29’ u köylerde, % 37’ i kasabalarda, % 34’ ü şehir merkezinde yaşamaktadırİlçe nüfusunun % 50’ si erkek, % 50’ si kadın nüfustan oluşmaktadırNüfus yoğunluğu % 33’ tür Ana dil olarak da % 100 Türkçe konuşulmaktadır

SAĞLIK

İlçe merkezde 1 adet, köy ve kasabalarda ise 5 adet olmak üzere toplam 6 adet sağlık ocağı mevcuttur Ayrıca 7 köyde sağlık evi vardır 15102001 tarihinden itibaren 112 Acil Servis hizmete başlamış olup, 24 saat esasına göre görev yapmaktadır

EĞİTİM

İlçe genelinde okul durumu

Genel Lise 1

Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezi 1

İmam Hatip Lisesi 1

İlköğretim okulu (Merkez) 4

“ “ (Kasaba ve köy) 8

Öğretmen durumu

İlköğretimde 122

Ortaöğretimde 50

İlçe Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü tarafından köy ve kasabalarda ilçe merkezi dahil 29 değişik dalda 593 kurs açılmıştır Bu kurslardan 5221 kadın, 1144 erkek, toplam 6465 kursiyere belge verilmiştir

ENERJİ

İlçeye elektrik TEK bağlantılı olarak 1971 yılında gelmiş olup, bütün yerleşim birimlerinde mevcuttur İlçeye elektrik Avanos ilçesi Kalaba kasabası trafo merkezinden verilmektedir

GÖL VE BARAJLAR

İlçede göl bulunmayıp, Doyduk köyünde inşasına 1998 yılında başlanan sulama barajı inşaatı devam etmektedir

EKONOMİK DURUM

Halkın geçim kaynağını tarım, hayvancılık ve nakliyecilik oluşturmaktadır İlçe nüfusunun yaklaşık % 15’ i Yurt dışında işçi olarak çalışmaktadırİlçede 5 adet un fabrikası, 4 adet yem fabrikası, 1 adet tuğla fabrikası faaliyet göstermektedir Ayrıca 244500 tavuk kapasiteli 19 adet tavuk çiftliği mevcuttur

ULAŞIM

İlçeye bağlı 4 kasaba ve 23 köyün yollarının tamamı asfalt kaplama olması nedeniyle her mevsimde ulaşım sağlanmaktadır

Ürgüp

Nevşehir’in 20 km doğusunda olan Ürgüp Kapadokya Bölgesinin en önemli merkezlerindendir Göreme’de olduğu gibi tarihsel süreç içerisinde çok sayıda isme sahip olmuştur Bizans Döneminde Osiana (Assiana), Hagios Prokopios; Selçuklular Dönemi’nde Başhisar; Osmanlılar zamanında Burgut kalesi; Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren de Ürgüp adıyla anılmıştır

Ürgüp ve civarındaki ilk yerleşim antik adı Tomissos olan Damsa Çayı’nın doğusundaki Avla Dağı etekleridir İngiliz Arkeolog Ian Todd’un burada yaptığı yüzey araştırması sonucunda çok sayıda obsidiyenden ve sileksten Paleolitik Dönem’e ait aletler bulmuştur Daha geç dönemlere ait en önemli kalıntılar ise Ürgüp kasaba ve köylerinde bulunan Roma Dönemi’ne ait kaya mezarlardır

Bizans Döneminde de önemli bir dini merkez olan Ürgüp, köy, kasaba ve vadilerindeki kaya kiliselerin ve manastırların piskoposluk merkeziydi

XI yüzyılda Ürgüp, Selçuklular’ın önemli kentleri Konya’ya ve Niğde’ye açılan önemli bir kale konumundaydı Bu döneme ait iki yapı kentin merkezindeki Altıkapılı ve Temenni Tepesi Türbeleri’dir Bir anne ve iki kızına ait olan ve XIII yüzyılda yaptırılan “Altı Kapılı Türbe”, altı cepheli, her cephesinde kemerli pencereli ve üstü açıktır Ürgüp’ün Temenni Tepesi’nde bulunan iki türbeden birinin, 1268 yılında Vecihi Paşa tarafından yaptırılan ve halk arasında “Kılıçarslan Türbesi” olarak da anılan Selçuklu Sultanı IV Rüknettin Kılıçarslan’a, diğerinin ise III Alaaddin Keykubat’a ait olabileceği düşünülmektedir Ancak araştırmacılara göre bu olasılıklar oldukça zayıftır

1515 yılında Osmanlı topraklarına katılan Ürgüp, XVIII yüzyılda Osmanlı Sadrazamı Damat İbrahim Paşa’nın kadılık makamını doğduğu kent olan Nevşehir’e (Muşkara) bağlaması nedeniyle ilk kez ikinci planda kalır Ancak Paşa da Ürgüplüleri mağdur etmemek için Nevşehir yakınlarındaki Kavak köyünden yaklaşık 20 km bir yeraltı yolu ile su getirtir Sokak ve meydanlara mermerden çeşmeler yaptırarak şiirlerini dönemin meşhur şairlerine yazdırmış, kitabelerini de en iyi ustalara kazıtmıştır Bu kitabeli çeşmelerin sadece bir kaçı orjinal yerindedir

Ürgüp’teki bir diğer önemli yapı da Rum Hamamı’dır Rumca kitabesinden temelinin 1900’de atıldığı tüm halkın ortak çalışması sonucunda 1909’da tamamlandığı anlaşılmaktadır

Şemsettin Sami 1888-1900 yıllarında yazdığı Kamus-ül Alem adlı tarih ve coğrafya ile ilgili eserinde Ürgüp’te 70 cami, 5 kilise ve 11 kütüphane olduğunu belirtir

Ürgüp civarındaki Pancarlık, Üzengi ve Keşlik vadisi hem tarihi, hem de doğal değerleri olan vadilerdir

Ürgüp Müzesi

1971 yılında açılan müze, Ürgüp ve civarından ele geçen fosil örneklerinin dışında Prehistorik, Eski Tunç Çağı, Hitit, Frig, Pers, Hellenistik, Roma, Bizans ve Osmanlı Dönemi eseri mevcuttur Müze de ayrıca yörenin mahalli kıyafetlerinin, eşyalarının ve silahların bulunduğu etnoğrafik seksiyon da bulunmaktadır Ürgüp Müzesi’ne bağlı ören yerleri Mustafapaşa (Sinasos) Aios Vasilios Kilisesi, Manastır Vadisi Kiliseleri, Yeşilöz (AzizTheodor) Kilisesi ve Pancarlık Kilisesi’dir