Sinop Evlenme Adetleri

Sinop Evlenme Adetleri

Evlenme, iki kişinin birlikteliğinin başladığı bir olay olması açısından toplumlarda en fazla önem verilen geçiş dönemidir ve bu anlamda çevresinde pek çok âdet, gelenek ve inanç oluşmuştur

Sinop'ta genel olarak isteme usulü evlilik görülmekle birlikte kaçma ve yörede değiş olarak adlandırılan evlenme türleri de mevcuttur Kaçma ve değiş başlık parasından kurtulmak için başvurulan evlilik türleridir

Evlenme yaşına gelmiş oğlu olan anneler akrabaları, komşuları aracılığıyla kız ararlar Bu arayış sonunda bulunan kızı görmeye oğlanın annesi ve yakınlarından birkaç kadın habersiz giderler

Kız beğenildiği takdirde oğlan evinin erkekleri Cuma gecesi, Pazartesi gecesi gibi hayırlı günlerde kızı istemeye giderler Kız istemeye gitmeye yörede "düğürlüğe gitme" denir Birbirine dünür olan kişiler de "dünürşü" denilmektedir

Kız istemeye gidilirken, oğlan tarafı çiftlenecekleri için çift katlama götürülür Kız tarafının vermeye gönlü varsa onlar da oğlan tarafına çift katlama verir Tek katlama verdiği takdirde kızı vermeye gönülleri yok demektir İlk istenişte kız verilmez Oğlan evi birkaç kez kız isteme işini tekrarlar

Kız istendikten sonra söz kesmeden önce kızın uğurlu olup olmadığı denenir Eğer tavuklar külük olursa, inekler güve gelirse o kız istenir

Son istemede söz de kesilir Söz aile arasında olur Oğlan tarafı gelirken şeker getirir Aynı zamanda on ya da on beş tane katlama götürür Buna"söz katlaması" denir Getirilen şeker söz kesildikten sonra kız tarafından dağıtılır Kız şekerleri dağıtırken bir taraftan da orada bulunanların ellerini öper Ellerini öptüğü kişiler de şeker kutusuna bahşiş atarlar Bu paralar kızın olur ve çeyizi için kullanır Sözde kız tarafı bir liste yapar ve oğlan tarafına verir Aynı zamanda başlık miktarı ve nasıl verileceği de sözde konuşulur

Nişan kız tarafında olur Geçmişte nişanda yemek verilirken günümüzde misafirlere üzümle şeker dağıtılıyor Nişan günü oğlan tarafı kız tarafına nişan bohçasını götürür Bu bohça da yüzük de olur Kız tarafı da daha sonra oğlanın bohçasını götürür

Nişanla düğün arasının fazla uzun olmaması istenir Oğlan evinin büyükleri hazır oldukları zaman kız evine düğün zamanını ve nasıl yapılacağına konuşmak üzere "düğün sözü"ne giderler Düğün sözünde kızın kardeşlerine "kardeş yolluğu" verilir Bunun miktarı ise daha önce sözde konuşulmuştur

Bu konuşmayla düğün kurulduktan sonra oğlan evi düğün hazırlıklarına başlar Davulcusunu, zurnacısını, köçeğini tutar

Düğünden önce yörede "çeyiz düzme", atkı attırma", ya da "döküm alma" denilen düğün alış verişi yapılır Bu alış verişte gelinin eksikleri tamamlanır, takılar, elbise, mintan, ayakkabı, gelinin yakınlarına hediye, damada pantolon, ayakkabı, gömlek alınır Genel olarak "muamele" denilen resmi nikah da bu günde yapılır

Düğüne çağrıya "okuma" denir Düğüne çağrı yapan kişi çağrıyı yaparken helva dağıtırken bunun yerini günümüzde şeker almıştır

Üç gün süren düğün "çuval ağzı açma"yla başlar Oğlan evinde düğünün ilk günü odanın ortasına bir çuval konur Onun ortasına da bir oklava çakılır Bir de elek konur Gelinle damat zengin olsun diye eleğin içine de para atılır Gelenler çuvaldan un alıp eleğin içine dökerler

O gün yeme içme yapılır, misafirlere yemek verilir Gelinle damat düğünden sonra o parayı unun içinden ayırırlar

Ertesi gün kız evinde kına gecesi olur Kınayı oğlan evi götürür Kınayla birlikte tepsiye basılmış helva götürülür Helvayı kızın dayısı keser Nişan yüzüğü de helvanın ortasına konur ve bıçakla helvayı keserek yüzüğe kadar gelinir Burada bıçağın helvayı kesmediği söylenir ve bahşiş istenir Orada bahşiş verilir

Eğer bahşiş az gelirse bıçak kımıldamaz Bahşiş fazlalaşınca helva kesilir Helva gelen misafirlere dağıtılır ve artan da gelinle birlikte oğlan evine gider

Gelin kına yakılması için ortaya getirilir ve ağlatılır Kınayı biri kız tarafından, biri oğlan tarafından iki genç kız yakar Bu kızlardan hangisi kınayı daha çabuk alıp gelinin eline koyarsa o tarafın sözünün üstün olacağına inanılır Aynı zamanda bu kızların da kısmetinin çabuk çıkacağı inancı vardır Kıza kına yakıldıktan sonra kına tası dolaştırılır ve herkes bu tasa para atar Atılan paralar kınayı karan ve tası dolaştıran kadının olur

Kınanın ertesi günü gelin alma olur Gelini başı bozulmamış bir kadın giydirir Yine başı bozulmamış bir kadın kızın başını örer Bu saç örgülerine "minik" denir Gelinin başı örülürken damat bağlanmasın diye kızın saçına kilit takılır Bu kiliti gerdekte damat açar

Aynı gün damat giydirme töreni de yapılır Dışarıya çıkarılan damat ve sağdıcın çevresine misafirler toplanır Davullar zurnalar çalınır, silahlar atılır Damadın giysileri önce oynatılır daha sonra ailenin büyükleri tarafından giydirilir

Oğlan evinden gelin almaya kalabalık bir topluluk gelir Gelin almacı kadınlar kız evine gelince eve girerler Girdikten sonra gelin oturaklı olsun diyerek önce otururlar Daha sonra da "oyun atarlar" kalkar oynarlar Oğlan tarafı kız evinden küçük bir şey çalar ve bunu damada verip bahşiş alırlar

Gelini evden erkek kardeşi çıkarır Çıkarmadan önce gelinin beline kuşak bağlar Kuşağı bağlamak için oğlan tarafından bahşiş alır

Gelin evden çıkarken kızın kardeşi kapıyı tutar ve bahşiş alır Buna "kapı parası" denir Gelinle birlikte oğlan evine kızın kardeşi ve iki kadın gider Gelinin evden çıkarılışı sırasında bazı pratikler uygulanır :

Gelin evden çıkarılırken bütün kötü huyları burada kalsın, orada yenilensin düşüncesiyle ocağa tükürttürülür

Kapıdan çıkarken kapının üst tarafına bıçak sokulur

Kapıdan çıkarken gizlice gelinin beline bıçak ve tabanca sokulur

Gelinin başından şeker, para serpilir

Gelinin ağzına şeker verilir

Kız evi sağdıç annesine kül, çivi, ekmek, oklava bir de çanak verir Çivi,kızın eve bağlanması için oğlanın evine çakılır Kül, ocağın küllenmesi için ocağa dökülür Ekmek, bereket getirmesi için tekneye bırakılır Gelin ağladığında sesi duyulmasın diye oklava da çanağa vurularak ses çıkartılır

Yol boyunca kızın bindiği araba öküzün nalı düştü diyerek düştü diyerek durdurulur Bahşiş alındığında yola devam edilir

Gelinin çeyizi de gelinle birlikte getirilir Oğlan evine gelindiğinde kızın akrabalarından birisi çeyiz sandığının üzerine oturur ve bahşiş alır Bunun yanında çeyiz sermeye gidenler oğlan evinde sandık açılmıyor damat gelsin diyerek bahşiş isterler Bahşişi aldıktan sonra çeyizi sererler

Gelinin yatağı kızın yengesi tarafından ya da oğlanın halası, yengesi, yakın akrabaları tarafından hazırlanır Yatak hazırlanırken hazırlayanlardan birisi çiftin kaç çocuğu olması isteniyorsa o sayıyı söyleyerek yatakta yuvarlanır

Gelin oğlan evine gelince şunlar yapılır :

Gelin arabadan inerken eline su dolu bir şişe verilir Şişe arabanın tekerleğine vurdurulup kırdırılır Şişeyi kıramazsa beceriksiz, sönük gelin denir

Oğlan evine gelen gelin kayınpederi bir şey adamadan arabadan inmez

Eve girerken gelinin eline bir kaşıkla yağ verilerek evin dış kapısına sürdürülür

Eve girerken gelinin önüne bir iskemle konur Gelin iskemleyi ayağıyla devirirse geçimsiz, eliyle alıp bir kenara koyarsa geçimli olur denir

Gelinin odasının kapısının iç ve dış kısmına gelin odaya girerken kaşık sokulur

Kapının önüne süpürge konur Gelin süpürgeyi ayağıyla iterse uğursuz, bir şey bilmiyor, eğilip alıp bir kenara dayarsa gelin becerikli olacak denir

Gelin eve gelince damat merdivenlere çıkar ve gelin damadın bacağının arasından geçer Bu damadın bağlanmaması için yapılır

Gelin oğlan evine geldiğinde kaynana ya da yaşlı bir kadın gelinin ayağına keşkek serper, su döker Keşkek bolluk bereket simgesidir Bu atılanlardan herkes toplar ve ambarına atar

Gelin eve girince odasına götürülür Yatsıdan sonra da damadı arkadaşları ve sağdıcı eve getirirler Damadı odaya halası ya da yengesi sokar Odaya girerken sırtı yumruklanır Çiftin gerdeğe girmesine"odalamak" denir

Damat odaya girdikten sonra ikisi birlikte iki rekat namaz kılarlar Gelinin evinden getirdiği yiyeceklerle odada bir sofra hazırlanmıştır Gelin sofraya oturmaz ve konuşmaz Damat bunun üzerine sofraya para koyar Bahşişi alınca gelin sofraya oturur ve konuşmaya başlar Damat ve gelinden artan yemek ertesi sabah davulculara verilir

Odalanmanın sabahında damat pencereden silah atar Bunu duyan sağdıç davul ve zurnayla kapının önüne gelir Damat omuzunda havlu takılı olarak dışarı çıkar Dışardakilerin ellerini öper

Düğünün ertesi gününe "duvak" ya da "semet" denir Bugün bütün komşular, akrabalar toplanır Duvağa "kız halkı" denilen kız tarafı da gelir Eğer düğünden önce gelinle ilgili söylentiler olmuşsa gelinin çarşafı ortada oynatılır

Duvak serpildikten sonra gelin, kaynana ve kaynatasının ellerine öper, onlar da ona bahşiş verirler , gelin de onlarla konuşmaya başlar

Düğünden sonra kız tarafı gelinle damadı "üç geceliğe" çağırır Buna "kırıtma" da denir Burada damada helva kestirirler Damat helvayı kesmez, bıçağı ortaya bırakır Kız tarafı damada bir canlı bir cansız bahşiş verince helvayı keser

On beş gün sonra da kız baba evinden gelip kendisini alan birisiyle "evilliğe" gider ve birkaç gün kalır Bu gidişinde annesi kızına bir hediye verir