Oruçla İlgili Genel Bilgiler

Oruçla İlgili Genel Bilgiler
Hakkında Oruçla İlgili Genel Bilgiler




Oruçla İlgili Genel Bilgiler

Oruç, İslâm'ın beş temel esasından biridir Farsça “ruze” kelimesinden Türkçe'ye geçmiştir Önceleri “Oruze” (günlük) olarak kullanılmış; daha sonra “Oruç” şeklinde telaffuz edilmeye başlamıştır Arapça karşılığı “savm” veya “sıyam”dır Savm; ‘yiyip-içmemek’, ‘hareketsiz kalmak’ ve ‘her şeyden el etek çekmek’ anlamlarına gelir

Terim olarak oruç, ibadet niyetiyle tan yerinin ağarmasından güneşin batmasına kadar yeme, içme ve cinsel ilişkiden uzak kalmaktır

Orucun farz kılındığını bildiren ayetler şöyledir:

“Ey inananlar! Oruç, sizden öncekilere farz kılındığı gibi, Allah'a karşı gelmekten sakınasınız diye, size de farz kılındı” (Bakara, 2/183)

Peygamberimiz (sas) de orucun önemi hakkında şöyle buyurmuştur: “Oruç insanı koruyan bir kalkandır” [1]

Ramazan kameri aylardandır Yani ayın hareketlerine göre belirlenir Bu sebeple Ramazan, her yıl bir önceki yıla göre on veya on bir gün önce gelir Dolayısıyla bazen kışın, bazen yazın oruç tutulur Böylece Müslüman, soğukta, sıcakta ve her mevsimde Allah'ın oruç emrini yerine getirme fırsatını yakalar

Oruç, davranışlara olumlu etki etmelidir Peygamberimiz (sav) şöyle buyurmuştur:

"Yalan söylemeyi ve yalanla iş görmeyi bırakmayan bir kimsenin, yemeği ve içmeyi bırakmasına, aç kalmasına, Allah'ın ihtiyacı yoktur!” [2]

“Oruç tutan öyle insanlar vardır ki, kârları sadece açlık ve susuzluk çekmektir”[3]

“Oruç bir kalkandır Oruçlu kötü söz söylemesin Kendisiyle itişmek ve dalaşmak isteyene 'ben oruçluyum, ben oruçluyum' desin ve onunla dalaşmasın” [4]

"Kim inanarak ve sevabını yalnız Allah'tan bekleyerek Ramazan orucunu tutarsa geçmiş günahları bağışlanır” [5]

Oruç Kimlere Farzdır?

Bir insana orucun farz olması için üç şartın bulunması gerekir

1 Müslüman olmak

2 Akıllı olmak

3 Bulûğa ermiş olmak

Kızlar, adet görmeye başlayınca, erkekler de ihtilam olmaya başlayınca buluğa ermiş olurlar 15 yaşını tamamlayıncaya kadar böyle bir duruma gelmemişse hükmen buluğa ermiş sayılır Artık bütün ibadetlerini aksatmadan yapması gerekir

Hasta ve yolculara da oruç farzdır Ama bunlar Ramazan’da tutmayıp daha sonra kaza edebilirler Oruç tutarlarsa daha iyi olur Allah Teâlâ şöyle buyurur:

“Sayılı günlerde Sizden kim hasta veya yolculukta olursa, o günler sayısınca diğer günlerde oruç tutsun Onu tutabilenlere bir yoksulu doyuracak fidye de gerekir Kim bir hayrı içten gelerek yaparsa onun için daha hayırlı olur Oruç tutmanız sizin için daha iyidir Bir bilseydiniz!” (Bakara, 2/184)

Sahura Kalkmak

Tan yerinin ağarmasından itibaren oruca başlanır Doğuda, gökle yerin birleştiği ufuk çizgisi boyunca uzamaya başlayan sabah aydınlığı tan yerinin ağardığını gösterir Buna imsak vakti denir Allah Teâlâ şöyle buyurur:

“Şafağın kara çizgisi ak çizgisinden, sizce, tam seçilinceye kadar yiyin için Sonra orucu akşama kadar tamamlayın” (Bakara 2/187)

İmsaktan önce yenen yemeğe sahur yemeği denir Peygamberimiz (sav) şöyle buyurmuştur:

“Sahur yemeği yiyin Çünkü sahurda bereket vardır” [6]

"Bizim orucumuz ile ehl-i kitabın orucu arasındaki fark sahura kalkmamızdır” [7]

Sahuru son vaktine kadar geciktirmek, iftarı ise geciktirmeden yapmak sünnettir

Orucu Bozan Şeyler

Oruç, imsak vaktinden akşam güneş batımına kadar, ibadet niyetiyle yeme içme ve cinsel ilişkiden uzak durmaktır Allah Teâlâ şöyle buyurur:

“Oruçlu günlerin gecelerinde kadınlarınızla ilişki size helal kılındı Onlar sizin için bir elbise, siz de onlar için bir elbisesiniz Allah, kendinize olan güveni sarsıcı işler yapmakta olduğunuzu bildi ve tevbelerinizi kabul etti Şimdi onlarla birleşebilirsiniz Allah sizin için ne yazmışsa, onu arayın Şafağın kara çizgisi ak çizgisinden sizce, tam seçilinceye kadar yiyin için Sonra orucu akşama kadar tamamlayın Mescitlerde îtikâf halinde iken eşlerinizle birleşmeyin Bunlar Allah’ın koyduğu sınırlardır; onlara yaklaşmayın Allah ayetlerini insanlara böyle açıklar, belki sakınırlar” (Bakara 187)

Yukarıdaki ayete göre yeme, içme ve cinsel ilişki orucu bozar Ayetin sonunda: “Bunlar Allah’ın sınırlarıdır, ona yaklaşmayın” buyrulduğuna göre, onlara yaklaştıran şeyleri de yapmamak, yeme, içme ve cinsel ilişki anlamına gelecek her şeyden kaçınmak gerekir Bu sebeple ağızdan alınan ilaçlar, burun damlası ve sigara orucu bozar İğne yaptırmak ve göz damlası yeme ve içme sayılmayacağı için orucu bozmaz Nefes darlığı çekenlerin kullandıkları ve halk arasında fıs fıs denen ilaçlar da orucu bozarlar Çünkü bunlar ağız yoluyla alınan ilaçlardandır

Uykuda iken gusül abdesti gerektirecek bir durumla karşılaşmak, kan vermek, kusmak, göz ve kulak damlası kullanmak orucu bozmaz

Oruçlu olduğunu unutarak yemek, içmek veya cinsel ilişkiye girmek orucu bozmaz Peygamberimiz şöyle buyurmuştur:

"Kim oruçlu olduğu halde unutur ve yerse veya içerse orucunu tamamlasın Çünkü ona Allah yedirip içirmiştir” [8]

Yahya Şenol

--------------------------------------------------------------------------------

[1] Buhari, Savm 2, 9, Libas 78; Müslim, Sıyâm 164

[2] Buhari, Savm, 8; Tirmizi, Savm, 16

[3] İbn Mace, Sıyam, 21

[4] Buhari, Savm, 2; Müslim, Sıyam, 164

[5] Buhari, Savm, 6

[6] Buhari, Savm, 20; Müslim, Sıyam, 45

[7] Tirmizi, Savm, 17

[8] Buhari, Savm 26, Eyman 15; Müslim, Sıyâm 171; Tirmizi, Savm 26; Ebu Dâvud, Savm 39