Ahlak İlmi Kaça Ayrılır?

Ahlak İlmi Kaça Ayrılır?
Hakkında Ahlak İlmi Kaça Ayrılır?




Ahlak İlmi Kaça Ayrılır?

Ahlâk ilmi, nazarî ve amelî ahlâk diye iki kısma ayrılır

Nazarî ahlâk: Ahlâk esaslarına ve kanunlarına ait görüşleri ve fikirleri gösterir

Amelî Ahlâk: Ahlâkla ilgili görevlerin nelerden ibaret olduğunu bildirir

İnsanlar, hayatlarındaki uygulama bakımından Nazarî ahlâktan çok, Amelî ahlâka muhtaçtırlar Biz de bu eserimizde bu amelî ahlâk kısmını biraz anlatacağız Yalnız şunu da belirtelim ki, filozofların birtakımı, ahlâk esaslarını lezzete, zevke, maddî menfaate, kalbin duygularına veya görev ve kemal duygusuna dayandırmak istemişlerdir Oysa ki, bunlardan hiç bir, ahlâk için yeterli bir dayanak olamaz Bunlara dayanan ahlâk müesseseleri, insanların bu konudaki ihtiyaçlarını karşılayamaz Ancak hak bir dine bağlanan ve dayanan, bu yönden İlâhî bir mana taşıyan ahlâk müessesesi, insanın manevî ihtiyaçlarını karşılar ve yükselmesine yeterli olur

İşte, Allah'a hamd olsun, bizler İslâm dini sayesinde böyle yüksek bir ahlâk müessesesine sahip bulunmaktayız

Ahlak İlmi Öğrenmenin Yararı

Nefs-i emmareye karşı mücahede eden ve kalplerini kötülüklerden arındırmaya çalışan bazı salih ve takvalı kardeşler, ahlak ilmini ögrenmeye çalışmanın gerekliligi hakkında yanılgıya düşmüşlerdir Hz Muhammed’in (saa), en faziletli cihad olarak nitelediği nefs-i emmareye karşı cihad etmeye koyulduklarını görünce Şeytan, büyük bir şüpheyi onların kalbine sokarak onları aldatmak istemiştir Şöyle ki: «Biz nefs-i emmareye karşı çıkıp onu yenemiyorsak ve bildiklerimizle amel etmeyerek yanlış hareketlere başvuruyorsak, o halde ahlak ilminin temel unsuru olan vaaz ve nasihatleri dinlemenin, bu gibi şeylerden haberdar olmanın ve bu konularda tedebbür etmenin ne geregi vardır? Çünkü bunun halimize bir faydası olmadıgı gibi zararı da vardır Bu konuda her ne kadar bilgimiz fazla olursa günahımız ve suçumuz da bir o kadar artar; ilimden sonra gaflet göstermemiz suçumuzu daha da agırlaştırır Çünkü alimin günahı cahilin günahıyla eşit değildir O halde insanın bilgisi ne kadar az olursa, o kadar az sorguya çekilir ve de mazeretli görülür!!»

Bu sözleri ben onlardan duyduğumda bunun lanetli Şeytan’ın bir hilesi olduğunun farkına varıp, onlara Şeyh Hürr’ün, el-Cevanir-üs Seniyye adlı kitabında rivayet ettiği şu hadis-i kudsiyi hatırlattım:

"Öğrenip de sonra amel etmemekten korkuyoruz, demeyiniz; öğreniyoruz sonra da amel etmek ümidimiz vardır, söyleyiniz Ben size her ne verdimse, amacım, onlarla size rahmet etmektir"

Bu ilahi hitap mezkur şüpheyi kökünden kesip atmak için yeterlidir Gerçi Şeytan’ın hilesi olmasaydı herhangi bir yanılgı söz konusu olmazdı Neticede bu açıklamaya da gerek kalmazdı Konunun daha bir açıklığa kavuşması, ahlak ilminin ilim ve amelde ne kadar gerekli ve yararlı olduğunun bilinmesi için konuyla ilgili şu açıklamaya da dikkat edelim

Şurası açıktır ki, amelsiz ilmin bir faydası olmadığı gibi ilimsiz amelin de bir faydası yoktur Bizler bunların her ikisini de kazanmakla görevliyiz Bunların her biri sahibini takviye edip, güçlendirir

Öyleyse kim halka karşı böbürlenmek ve ilmin güzellikleri ve halk arasındaki yüce değeriyle kendi çirkin ahlak ve amellerini örtmek için ilim öğrenirse, şüphe yok ki, böyle bir adam Şeytan’ın arkadaşı olur ve ilmi de onun için bir vebal olur Hatta cehennem ehli bu gibi alimlerin azabından eziyet çekerler

«Şüphesiz onlar kendi yükleriyle birlikte diğerlerinin de yüklerini (günahlarını) yüklenen kimselerdendir»

Gerçekte onlar insan suretinde olan birer şeytandırlar Böyle olmaktan Allah’a sığınırız

Yine kim ilmi, bir adet olarak ahzeder, riya ve gösteriş için öğrenirse, bu da önceki gruba mülhak olup, yükü kitap olan bir merkepten farkı olmaz Gerçi bunun kullara olan zararı öncekine oranla daha azdır

Akıllı ve bilinçli olup ilimden kendi salahını ve her iki dünyanın saadetini isteyen kimse ise Allah’a yönelip, O’nun katında olan şeylere rağbet eder

Ahlak ilmindeki hitaplar da böyle bir kimseye yönelik olup, istenilen doğrultuda onu terbiye eder ve ilerlemesini sağlar Böyle bir kimse bilmelidir ki, ona ilimden bir kapı açıldığında amel etmesi kolaylaşacak, neşe ve rağbetini de çoğaltacaktır Öğrendiği ilimle amel ettiğinde de bu, ona bilmediği yeni bilgilerin verilmesine sebep olacaktır Nitekim Ehl-i Beyt İmamları da (Allah’ın selamı onlara olsun) bu hususa işaret ederek şöyle buyurmuşlardır:

«Kim bildiği ilimle amel ederse bilmediği şeyin ilmi de ona verilir»

Yani insanın ameli gerçekte onun için bir nevi talim olur Zira amel, ilmin çoğalmasına sebep olmakta ve ilim doğurmaktadır Böylece ilmin fazilet ve medhinde gelen mütevatir hadisler, ilim öğrenmeye de şamil olur İşte burada amele sebep olan ilim ve ilimden kaynaklanan amel sebebiyle insan gerçek saadete ulaşır Çünkü saadet, ilim ve amelin birlikte ürünüdür Ancak, bu ikisinden, Allah katında en faziletli olanı ilimdir Evliya arasındaki dereceler bununla belirlenir Hz Ali (as) buyurmuştur ki:

«Birazcık marifet (ilim) amelin çoğundan daha hayırlıdır İlim ile amel, aynen niyetle amele veya ruhla bedene benzer; ki üstünlük niyet ve ruhundur»