Sars Hastalığı

Tanım
Ciddi ani gelişen solunum yetersizliği sendromu

Etyoloji
Etyolojisi bilinmiyor

Epidemiyoloji
DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü) tarafından şubat 2003’ten itibaren toplanan bilgilerle tanımlandı Dokuz ülkede 11 labaratuvar tanı amaçlı çalışıyor Hastaların yaşları 25-70 arasında değişiyor Onbeş yaş altı çocuklardada görülmüş 29 martta Dr Carlo Urbani Hanoi’de SARS’tan öldü

Hastalığın görüldüğü ülkeler
Avustralya, Belçika, Brezilya, Kanada, Çin, Çin Hong Kong Özel İdari Bölgesi, Çin, Tayvan, Fransa, Almanya, İtalya, İrlanda, Romanya, Singapur, İşviçre, Tayland, İngiltere, ABD, Vietnam

Sıklık ve Ölüm
3 Nisan itibariyle 2270 olgu 79 ölüm bidirilmiştir Yüzde 3 olguda ölüm görülür

Klinik
Kuluçka süresi 2-7 gündür On güne uzayabilir Hastalık ateşle başlıyor
Titreme, baş ağrısı, boğaz ağrısı, burun akıntıs, halsizilik, myalji başlangıç bulgulardır
Ateşle beraber ishal görülebilir
Üç ila yedi gün sonra alt solunum yolu fazı başlar
Kuru öksürük, nefes darlığı, hipoksemi görülür
Akciğer filmi ateşli dönemde normaldir Solunumsal fazda yamalı
interstisyel gölge ve konsolidasyon görülür
Lenfosit azalır Lökopeni, trombositopeni, kreatinin fosfokinaz yüksekliği, Karaciğer transaminazları artışı görülür
Hastalığın şiddeti hafiften ağıra kadar değişir
%80-90 olgu 6-7 günde düzelir
Olguların %10-20’sinde entübasyon ve mekanik ventilasyon gerekebilir
Eşlik eden hastalığı olup 40 yaşın üzerinde olanlarda hastalık ağırlaşır

Bulaşma
Temaslıların çoğunda hastalık gelişmez Çok azında aynı hastalıkgelişir
Hastalara bakan sağlık çalışanlarındada hastalık görülmüştür

Hastalığın bulaşması nasıl azaltılır ?
Şüpheli yada hasta olanlar maske takmalıdır Öksürürken ağzını örtmelidir
Hasta eşyalarına ve kullanılan tıbbi aletlere dezenfeksiyon uygulanmalıdır
Hasta ile temas edenler iyi bir el hijyeni uygulamalıdır
Eldiven kullanılsa bile eller sabunlu su ile yıkanmalıdır
El temiz olsa bile alkolle ovulmalıdır
Hasta ile ilgilenen personel göz koruması, önlük, maske ugulamalı
Hasta izole edilmelidir Hastalık düzeldikten sonra 10 günekadar
Hasta naklinde hasta ve personel maske kullanmalıdır
Hasta odalarının havası ana sisiteme verilmemelidir Kapalı
kapılı ve negatif basınçlı odalar olmalı
Özel bir sistem yoksa havalandırma cam açılarak yapılamalı
Hastaların bakıldığı yer ve personel ayrılmalıdır
Tek kullanımlık ekipman kullanılmalıdır
On gün için hastayla teması olup yukardaki şikayetleri
başlayanlar(Hasta yakınları ve bakan sağlıkçılar) on gün işten ayrılıp toplu temastan uzak tutulmalıdır
Hasta uçakla nakledildiyse uçuş sonrası dezenfeksiyon uygulanmalıdır Personel el hijyenine dikkat etmeli
Hasta materyallerini incelyen laboratuvar personelinede tam koruma uygulamalıdır
Hastalıklı bölgelerden uçakla gelen yolcular taranmalıdır
Yolcular bu hastalık konusunda bilgilendirilmeli

Şüpheli olgular
Sebebi bilinmeyen ateş, öksürük, nefes darlığı, solunum zorluğu, hipoksi, radyolojik pnomoni bulguları, akut solunum sıkıntısı sendromu varlığı olanlarda on gün içinde şüpheli bölgeye seyahat öyküsü bulunması
Kimler yakın temaslıdır:
Hastayla birlikte yaşayanlar
Hastanın solunum ve vücut sıvılaruyla teması olanlar
Hastanın bakımını üstlenen sağlık görevlileri

Tedavi
Atipik pnomoni antibiotikleri, antiviral ajanlar(oseltamivir, ribavirin) steroit uygulanmıştır Genel destekleyici tedavi uygulanır
Aşağıdaki bulgular varsa hastalar hastaneden taburcu edilebilir
Ateşsiz 48 saat
Öksürük düzeldiyse
Beyaz küre, trombosit, CPK, KCFT, Sodyum, CRP normale döndüyse
Akciğer filmi düzeldiyse
Taburcu olan hastaların takibi
Günde 2 defa ateş ölçülmeli
Hasta 7 gün evde kalmalıdır Aşırı temastan kaçınmalı
Bir hafta sonra laboratuar tetkikleri tekrarlanmalı
İmmünsüpresse yada filmi bozuk hastalar daha fazla izlenmelidir

Sık Sorulan Sorular

SARS’ın semptomları nelerdir?
Ateş, kuru öksürük, nefes darlığı, solunum zorluğu
Akciğer filminde pnomonik gölge koyuluğu
Baş ağrısı, kas güçsüzlüğü, istah kaybı, düşkünlük, konfüzyon, rash ve diare

SARS nekadar bulaşıcıdır?
Hastalıklı kişi ile yakın temas gereklidir Hastanın sekresyonlarıcı bulaşmada önemlidir Hastalık yakın aile bireyleri ve sağlık personeline bulaşır

SARS’li hasta nasıl takip edilmelidir?

Hasta izole edilir
Şüpheli hastalar tek kişilik odalara alınır
Sağlık personeli maske, gözlük, önlük ve galoş kullanır
SARS’ın tedavisi nedir?
Kesin tedavi ve koruyucu ilacı yok
Antibiotikler etkili değil
Semptomatik tedavi uygulanır
Gereken olgular yoğun bakıma nakledilir
Hastalık sebebi ne zaman bulunacak?
On ülkede 11 labaratuvar bunun için uğraşıyor

SARS nekadar hızla yayılıyor?

Gripten daha az bulaşıcı
İnkübasyon süresi kısa İki ila yedi gün arasında değişiyor
Uluslararsı seyahatler hastalığı yayabilir
İlk SARS nerede ve ne zaman bulundu?
Hanoi’de 26 şubatta ateş, kuru öksürük, kas güçsüzlüğü ve boğaz ağrısı olan erkek hasta yatmış Dört gün sonra mekanik ventilasyon gerektiren erişkin sıkıntılı solunum zorluğu ve trombositopeni ile yoğun bakıma kabul edilmiş

Endişe duymalımıyız?

Hastalık ciddidir Seyahatle kısa sürede çeşitli ülkelereyayılabilir
Bulaşıcılığı yüksek değildir
Ölüm oranı düşüktür
Onbeş marttan beri sadece izole olgular saptanmıştır
Seyahat etmek güvenilirmidir?
Dünya Sağlık Örgütü seyahat kısıtlaması getirmemiştir
Ama tüm yolcular SARS semptomları konusunda uyarılmıştır
Şikayetleri olanların seyahat etmemleri öğütlenmektedir
Bu bir grip pandemisi olabilirmi?
SARS etkeni saptanamadı

Dünya Sağlık Örgütü ne öneriyor?

Global çalışmalar devam ediyor
Şüpheli olgular bildiriliyor
Olgular izole şartlarda tedavi ediliyor
Pozitif gelişmeler varmı?
Vietnam’da iyi bir tıbbi bakımla belli sayıda olgu düzelmiştir

Hazırlayan: ProfDrNuman Numanoğlu