İstincâ Ve İstibra Nedir?

İstincâ ve istibra Nedir?
Hakkında İstincâ ve istibra Nedir?




İSTİNCA ve İSTİBRA

İstincâ Nedir?
İstinca, lügatte, pisliklerden temizlenmeyi istemek demektir Dinî ıstılahta ise, büyük ve küçük hâcetini yaptıktan sonra avret yerlerini temizlemek mânasına gelmektedir Buna dilimizde, tahâretlenmek denilir Bu temizlik, müekked sünnettir

İstinca'nın Allah indindeki kıymet ve ehemmiyetini göstermesi bakımından İbn-i Abbas ve Ebu Hüreyre'den gelen şu rivâyet dikkat çekicidir:

Kubalılar hakkında "Orada temizlenmeyi seven adamlar var" (Tevbe: 108) meâlindeki âyet-i kerîme nâzil olunca Resûl-i Ekrem (as) onlara sordular:

- Allah sizi neden övüyor?

Onlar da bu suâle:

- Biz def'-i hâcetten sonra su ile temizlenir, istinca yaparız, cevabını verdiler

İstinca Ne İle Yapılır?
İstinca su ile yapılacağı gibi, su olmadığı takdirde ufak taşlarla da yapılabilir Ancak, kemik, cam parçası, yazılı kâğıtlar, ipek gibi pahalı kumaş parçaları ve zemzem suyu ile istinca yapılması mekruhtur Temiz boş kâğıda da hürmet lâzımdır

Su bulunmadığı takdirde, kıymetsiz bez ve pamuk, yazıda kullanılmayan suyu emici kâğıtlar (tuvalet kâğıtları) ile de istinca yapılabilir

Aslında su ile istinca yapıp bez gibi suyu emici bir nesne ile kurulanmak temizliğe daha uygundur

İstibra Nedir?
Erkeklerin idrardan sonra, idrar sızıntısının tamamen kesilmesini beklemelerine istibra denir Bunu yapmak vâcibdir

İdrar sızıntısı her insanda olur Ancak bâzı kimselerde çabuk kesilir; bâzılarında ise, akıntı bir müddet daha devam eder Herkes durumunu bilerek, abdest almadan önce, sızıntının kesilmesine çalışmalı, sonra abdest almalıdır

İdrar Sızıntısını Durdurmak İçin Ne Yapılabilir?
İstibranın, yani, idrar sızıntısını durdurmanın çeşitli yolları vardır: Tuvaletten çıktıktan sonra hemen abdest almayıp biraz yürümek veya öksürmek veya ayakları biraz kımıldatmak gibi hareketlerle idrar yollarında kalmış olan sızıntıların dışarı çıkması te'min edilebilir Herkes kendi durumunu bilerek bu yollardan birini tatbik eder Mühim olan sızıntının kesilmesidir

İstibra Yapılmadan Abdest Alınca Ne Olur?
Küçük su döktükten sonra istibranın yapılması durumu, abdestin sıhhatına mâni olan idrar sızıntısını kesmek içindir İdrarını yaptıktan hemen sonra istibra yapmadan abdest alan ve bu sırada da kendisinden idrar akıntısı gelen kimsenin aldığı abdest, haberi olmadan bozulur ve bu abdestle kılınan namaz da sahih olmaz Bu bakımdan istibra konusunda oldukça titiz davranmalıdır

Bir hadîs-i şerîfte:

"İdrardan sakınınız Çünkü kabir azâbının çoğa ondandır" buyrularak, Müslümanların, küçük su döktükten sonra temizliğe (istibraya) son derece dikkat etmeleri istenmiştir

Kadınlara istibra gerekmez Onların idrar yaptıktan sonra hemen abdest almayıp bir süre beklemeleri kâfidir

İstinca istibranın sıhhî faydaları da vardır

İstinca ve İstibra'nın Âdâbı
Önce istinca ve istibraya sebeb olan tuvalete girme ve hâcet giderme âdâbını bilmek gereklidir Şöyle ki:

Tuvalete girileceği zaman parmağında lâfza-i celâl yazılı yüzük veya ceplerinde âyet yazılı sayfa veya Kur'an'dan bir parça var ise, bunların çıkarılması, tuvalete sokulmaması, yahut da muşambaya veya naylona sarılı vaziyette cepte taşınması gerekir Yüzüğün ters çevrilerek avuç içine alınması da kifâyet eder

Daha tuvalete girmeden bismillâh deyip:

"Allahümme innî eûzü bike mine'l-hubsi ve'l-habâis" diye dua edilmesi müstehabdır

Tuvalete sol ayakla girilir ve sağ ayakla çıkılır

Tuvalette kıbleye karşı oturulmamalı ve kıble tarafına arka da dönülmemelidir Bunlar mekruhtur Fakat evlerdeki tuvaletler kıbleye karşı yapılmışsa, artık zarurete binaen bunda bir beis yoktur

Şâfiî ve Mâlikî'ye göre kapalı bina içindeki tuvaletlerde kıbleye karşı dönmekte hiçbir mahzur yoktur Kıbleye dönmemek mecburiyeti, kırlarda def'-i hâcet yapılacak zamanlara aittir

Tuvalette iken mecbur kalmadıkça konuşulmaz Zikredilmez Selâm alınmaz

Tuvaletlere tükürerek veya sümkürerek nahoş bir görüntüye sebeb olmamak da âdâbdandır

Özürsüz ayakta idrar yapmamak da âdâbdandır Hazret-i Ömer'in bildirdiğine göre, bir keresinde ayakta su dökerken Resûlüllah Efendimiz onu görmüş ve: "Ya Ömer, ayakta su dökme" demiştir Hz Ömer bundan sonra bir daha ayakta su dökmemiştir Fakat zaruret halinde ve idrar sıçrantılarından da korunmak mümkün olduğu takdirde, ayakta da su dökülebilir Çünkü ashabdan bâzıları, Rasûlüllah'ın ayakta da su döktüğünü görmüşlerdir Bu durum zaruret ve idrarın sıçramaması haline hamledilmiştir

Oturarak idrar etmek, temizlik yönünden de daha iyidir Bu şekilde idrar torbası daha iyi boşalır Akıntı ve sızıntı da azalır

Def'-i hâcet yaparken, avret mahalline ve vücuttan çıkan pisliğe bakılmamalıdır

Tuvaletten çıkıldığında:
"Elhamdü lillâhi'llezî ezhebe annî'l-ezâ ve âfânî" denilmesi âdâbdandır

İstincanın Mekruhları Nelerdir?
Rüzgâra karşı, durgun ve akar sulara doğru idrar yapmak mekruhtur Meyve ağacı altlarına, gölgelik yerlere, ekin tarlalarına, karınca ve haşerat yuvalarına, yollar üzerine def'-i hâcet etmek de mekruh sayılır Bilhâssa insanların gideceği yolları ve oturacağı gölgelikleri kirletmek, hadîste şiddetle men'edilmiş, bu hâlin insanların eziyet duymalarına, dolayısıyla da lânet ve sövmelerine sebeb olacağı bildirilmiştir

Sakınılması gereken bir husus da, umumî tuvaletlerde büyük hâcetini yaptıktan sonra, tuvaleti tam temizlemeden, kıyısında köşesinde pislikler bırakarak çıkmaktır Bu durum da insanlara eziyet verir, nefretlerini mûcib olur Hadîs'teki nehyin şümûlüne girer

İstinca ve istibrada temizlik hep sol el ile yapılır Hadîs-i şerîf'te, "Sizden biriniz küçük su dökerken, uzvunu sağ el ile tutmasın Helâdan sonra da sağ eliyle silinmesin" buyurulmuştur Âlimler, bu hadîse binaen, sağ el ile temizlenmeyi mekruh saymıştır

İstincada suyu kullanırken şiddetle suyu çarpmamalı, sıçrantı yapmamaya çalışmalıdır

Avret yerlerinin gözükmesinden korkulan hallerde, istinca terk edilir

Gusledilen yere küçük su dökülmesi de caiz görülmemiştir "Umum vesveseler bundandır" denmiştir Ancak akıntı varsa ve idrar, gusledilen yerde kalmayıp akıp gidiyorsa, caiz olur diyenler de olmuştur İhtiyâta riâyette fayda vardır

İstinca yapamayacak kadar hasta olan bir kimse, zevcesi yoksa istincayı terkeder Hasta olan kadın da kocası yoksa o da istincayı terkeder Yabancıların bunlara taharet vermesi câiz olmaz