Münferit Olarak Veya Cemaatle Namaz Kılarken Abdesti Bozulan Kimse Ne Yapar?

Münferit olarak veya cemaatle namaz kılarken abdesti bozulan kimse ne yapar?
Hakkında Münferit olarak veya cemaatle namaz kılarken abdesti bozulan kimse ne yapar?




Soru
Cuma namazinda farz kilinirken parmaginizin kanadiini fark ederseniz ne yapmaniz gerekir? Fazla degil ama sanki yayilmis etrafina cumayida tekrar kilamayiz ki hadi ögleyi kildik diyelim cumanin sevabi bosa mi gitmis olacak?

Münferit olarak veya cemaatle namaz kilarken abdesti bozulan kimse ne yapar?

Dinimiz bu konuda kolaylik getirmistir O halde namazda abdesti bozulan kimse için iki yol vardir:

Dilerse, namaza aykiri harekette bulunmadan yakin bir mesafedeki sudan abdest alip kaldigi yerden namazini tamamlar Dilerse abdest aldiktan sonra o namazi yeniden kilar Ama yeniden kilmasi daha faziletli sayilmistir Kadin erkek bu meselede esittir Bu daha çok yalniz basina namaz kilan için böyledir

Cemaatle kilan kimsenin kaldigi yerden baslamasi daha uygun olur Çünkü cemaatin faziletine erisme hususu vardir Sahih olan da budur (Cevher-i Neyyire)

Ancak namazi kaldigi yerden kilabilmek için bu meselenin cevâziyla ilgili bir takim sartlar vardir:

a) Meydana gelen hadesin abdesti gerektirmesi,

b) Nadir olaylardan olmamasi,

c) Hadesin meydana gelmesinde sahsin ihtiyar ve iradesinin bulunmamasi, yani ihtiyari disinda meydana gelmesi, (Bahr-i Râik / îbn Nüceym)

O halde namazda iken kasten idrarini akitir, ya da büyük abdestini bozar veya yellenir ya da buna benzer bir fiili kasten meydana getirirse, artik alacagi abdestle kilmakta oldugu namazi kaldigi yerden degil, yeniden kilmasi gerekir Çünkü kasde dayali abdest bozma namazi bozmus sayilir

Kasden yapmaz da ancak meydana gelen hades guslü gerektirirse, o takdirde de namaz bozulmustur, yeniden kilmasi gerekir

Bunun gibi, meydana gelen hades, bir insanin fiiliyle olusuyorsa, yine o namazi iade etmesi lâzimdir Ebû Yusuf bu görüse muhalefet etmistir Ona göre kaldigi yerden kilabilir Çünkü kendi fiiliyle degil baskasinin fiiliyle hades vaki olmustur

Elinde olmayarak agiz dolusu kusuntu gelirse, abdest alip kilmakta oldugu namazi kaldigi yerden tamamlar Ancak bu arada konusmamasi gerekir

Namaz kilarken kendi fiili olmaksizin abdesti bozacak bir durum meydana gelirse, meselâ:

Atilan bir tas basini yarip kan akmasina neden olur veya hariçten birisi onun yüzündeki yaraya dokunarak irin akmasina sebep olursa, bu takdirde namaz bozulmustur Abdest alip yeniden kilmasi gerekir Bu, Imam Ebû Hanîfe ile Imam Muhammed'e göredir (Serh-i Tahavi)

Namaz kilarken damdan düsen bir tas basini yarip kan akmasina neden olursa, bu tas oradan geçen bir kimsenin yürümesinden dolayi düsmüsse, o takdirde namazi iade etmesi gerekir Tas kendiliginden düsmüsse, abdest alip kaldigi yerden kilip tamamlayabilir

Bunun gibi agacin altinda namaz kilarken düsen bir meyve kan akmasina neden olursa, bu takdirde abdest alip namazi kaldigi yerden kilabilir Dilerse yeniden kilar

Ama namaz kilarken ayagina bir diken batmasi veya alnini secdeye korken yine keskin bir tas ya da dikenin batmasi sebebiyle kan akarsa, bunda adamin kasti olmasa bile yine de o namazi iade etmesi gerekir Çünkü daha önce namaz kilacak yere dikkat edip ona göre durmaliydi Namazda iken sivrisinegin ya da baska bir haserenin isirmasiyla çikip akan kan abdesti bozdugu gibi namazi da bozmus sayilir, yeniden kilmasi gerekir

Namazda iken aksirir ya da öksürürken yellenirse, abdesti bozuldugu gibi namazi da bozulur; abdest alip yeniden kilmasi gerekir Sahih olan da budur (Fetâvâ-yi Hindiyye)

Kadin namaz kilarken tenasül cihazina yerlestirdigi bez kendiliginden islak bir vaziyette düserse imamlarin ittifakiyla kadin abdest alip o namazi kaldigi yerden tamamlayabilir Ama bezin düsmesini kendi hareketiyle saglamissa, o takdirde o namazi yeniden kilmasi gerekir Ebû Yusuf'a göre, bu durumda da kaldigi yerden tamamlayabilir (El-Tebyîn / Zeylai)

Namaz kilarken vücudundaki kanli bir çiban patlar da kan ya da irin akacak olursa, abdest alip kaldigi yerden namazini tamamlayabilir

Vücudundaki çibani sikar veya dizindeki çiban rükû'a egildiginde ellerinin dokunmasiyla patlar ve kan akarsa, yeniden abdest alip bozulan namazi iade etmesi gerekir (El-Muhit / Radiyüddin Serahsî)

Namazda bayilir veya cinnet getirir ya da kahkaha ile gülerse, abdest alip yeniden namaz kilmasi gerekir Bunun gibi namazda uyur veya ihtilâm olursa abdest alip yeniden namaz kilar Bu, istihsanî bir hükümdür

Namazda iken elbisesine dirhem miktari idrar serpilirse, abdest alip yeniden namazini kilmasi gerekir Zahir rivayet budur (Serh-i Tahaî)

d) Sartlarindan biri de, abdesti bozulunca hemen ayrilmasi,

Aksi halde bir rükün miktari ya yerinde bekler, ya da bir rükün eda edip öylece ayrilirsa, namazi da bozulmus sayilir Yeniden kilmasi gerekir

Bu durumda abdest almaya giderken veya dönerken Kur'ân'dan bir seyler okursa, namazi yine de bozulur; iade etmesi vâcib olur Sahih olan da bu görüstür (Fetâvâ-yi Hindiyye)

Abdest almaya giderken ve ondan dönerken tesbihte bulunursa, bu namazi bozmaz, kaldigi yerden tamamlayabilir En sahih olan görüs ve ictihâd budur (El-Tebyîn / Zeylai)


Cemaatle namaz kilarken abdesti bozulan kimsenin, namazi kaldigi yerden kilabilmesi konusunda, bu meselenin cevâziyla ilgili sartlar nelerdir?

a) Meydana gelen hadesin abdesti gerektirmesi,

b) Nadir olaylardan olmamasi,

c) Hadesin meydana gelmesinde sahsin ihtiyar ve iradesinin bulunmamasi, yani ihtiyari disinda meydana gelmesi, (Bahr-i Râik / îbn Nüceym)

O halde namazda iken kasten idrarini akitir, ya da büyük abdestini bozar veya yellenir ya da buna benzer bir fiili kasten meydana getirirse, artik alacagi abdestle kilmakta oldugu namazi kaldigi yerden degil, yeniden kilmasi gerekir Çünkü kasde dayali abdest bozma namazi bozmus sayilir

Kasden yapmaz da ancak meydana gelen hades guslü gerektirirse, o takdirde de namaz bozulmustur, yeniden kilmasi gerekir

Bunun gibi, meydana gelen hades, bir insanin fiiliyle olusuyorsa, yine o namazi iade etmesi lâzimdir Ebû Yusuf bu görüse muhalefet etmistir Ona göre kaldigi yerden kilabilir Çünkü kendi fiiliyle degil baskasinin fiiliyle hades vaki olmustur

Elinde olmayarak agiz dolusu kusuntu gelirse, abdest alip kilmakta oldugu namazi kaldigi yerden tamamlar Ancak bu arada konusmamasi gerekir

Namaz kilarken kendi fiili olmaksizin abdesti bozacak bir durum meydana gelirse, meselâ:

Atilan bir tas basini yarip kan akmasina neden olur veya hariçten birisi onun yüzündeki yaraya dokunarak irin akmasina sebep olursa, bu takdirde namaz bozulmustur Abdest alip yeniden kilmasi gerekir Bu, Imam Ebû Hanîfe ile Imam Muhammed'e göredir (Serh-i Tahavi)

Namaz kilarken damdan düsen bir tas basini yarip kan akmasina neden olursa, bu tas oradan geçen bir kimsenin yürümesinden dolayi düsmüsse, o takdirde namazi iade etmesi gerekir Tas kendiliginden düsmüsse, abdest alip kaldigi yerden kilip tamamlayabilir

Bunun gibi agacin altinda namaz kilarken düsen bir meyve kan akmasina neden olursa, bu takdirde abdest alip namazi kaldigi yerden kilabilir Dilerse yeniden kilar

Ama namaz kilarken ayagina bir diken batmasi veya alnini secdeye korken yine keskin bir tas ya da dikenin batmasi sebebiyle kan akarsa, bunda adamin kasti olmasa bile yine de o namazi iade etmesi gerekir Çünkü daha önce namaz kilacak yere dikkat edip ona göre durmaliydi Namazda iken sivrisinegin ya da baska bir haserenin isirmasiyla çikip akan kan abdesti bozdugu gibi namazi da bozmus sayilir, yeniden kilmasi gerekir

Namazda iken aksirir ya da öksürürken yellenirse, abdesti bozuldugu gibi namazi da bozulur; abdest alip yeniden kilmasi gerekir Sahih olan da budur (Fetâvâ-yi Hindiyye)

Kadin namaz kilarken tenasül cihazina yerlestirdigi bez kendiliginden islak bir vaziyette düserse imamlarin ittifakiyla kadin abdest alip o namazi kaldigi yerden tamamlayabilir Ama bezin düsmesini kendi hareketiyle saglamissa, o takdirde o namazi yeniden kilmasi gerekir Ebû Yusuf'a göre, bu durumda da kaldigi yerden tamamlayabilir (El-Tebyîn / Zeylai)

Namaz kilarken vücudundaki kanli bir çiban patlar da kan ya da irin akacak olursa, abdest alip kaldigi yerden namazini tamamlayabilir

Vücudundaki çibani sikar veya dizindeki çiban rükû'a egildiginde ellerinin dokunmasiyla patlar ve kan akarsa, yeniden abdest alip bozulan namazi iade etmesi gerekir (El-Muhit / Radiyüddin Serahsî)

Namazda bayilir veya cinnet getirir ya da kahkaha ile gülerse, abdest alip yeniden namaz kilmasi gerekir Bunun gibi namazda uyur veya ihtilâm olursa abdest alip yeniden namaz kilar Bu, istihsanî bir hükümdür

Namazda iken elbisesine dirhem miktari idrar serpilirse, abdest alip yeniden namazini kilmasi gerekir Zahir rivayet budur (Serh-i Tahavî)

d) Sartlarindan biri de, abdesti bozulunca hemen ayrilmasi,

Aksi halde bir rükün miktari ya yerinde bekler, ya da bir rükün eda edip öylece ayrilirsa, namazi da bozulmus sayilir Yeniden kilmasi gerekir

Bu durumda abdest almaya giderken veya dönerken Kur'ân'dan bir seyler okursa, namazi yine de bozulur; iade etmesi vâcib olur Sahih olan da bu görüstür (Fetâvâ-yi Hindiyye)

Abdest almaya giderken ve ondan dönerken tesbihte bulunursa, bu namazi bozmaz, kaldigi yerden tamamlayabilir En sahih olan görüs ve ictihâd budur (El-Tebyîn / Zeylai)

Imam namaz kildirirken, rükû'da abdesti bozulur, fakat o yine “Semiallahu limen hamidehu” diyerek basini kaldirir veya secdede abdesti bozulur, o bir rükün edâ etmeyi dileyerek Allahu Ekber diyerek basini kaldirirsa, hem kendisinin, hem cemaatin namazi bozulmus olur Ama bir rüknü yerine getirmeyi dilemeden böyle yaparsa, farkli iki görüs vardir (El-Kâfi / El-Mervezi)

Imam secdede iken abdesti bozulur ve o da Allahu Ekber diyerek basini kaldirirsa, namazi bozulmus olur Tekbir getirmeden kaldirirsa namazi bozulmaz, yerine bir adam geçirerek namazin tamamlanmasini saglar (Fetâvâ-yi Hindiyye)

Uyuklayarak abdesti bozulur ve bir müddet sonra uyanirsa, yeniden abdest alip namazi kaldigi yerden tamamlar Ama uyandiktan sonra az da olsa bir süre beklerse, namazi bozulur Yeniden iadesi gerekir (Mi'racü'd-Diraye)

e) Sartlardan biri de, abdesti bozulduktan sonra namaza aykiri bir fiilde bulunmamasi,

O halde namazda abdesti bozulduktan sonra yürüyüp abdest almanin disinda baska bir harekette bulunur veya konusur, güler veya bir sey yer ya da içerse namaz bozulur Abdest aldiktan sonra yeniden kilmasi gerekir

Namazda abdesti bozulduktan sonra yeniden abdest alirken avret yeri açilirsa, namazi bozulur, yeniden kilmasi gerekir (El-Bedayiü1 / Kâsani)

Ancak abdest alirken elde olmayan sebeplerle avret yeri açilir ve bundan sakinmasi mümkün olmazsa, Kaadi Ebû Ali En-Nesefîye göre, namazi bozulmaz, kaldigi yerden tamamlayabilir (En-Nihaye - Fetâvâ-yi Hindiyye)

Kadina gelince, namazda abdesti bozulduktan sonra abdest almak için kollarini sivadiginda namazi bozulur Çünkü kollar avrettir Sahih olan da budur

Abdest almak için kuyu, yakinda; çesme ise uzakta olursa, en az külfetli olani seçer Ancak kuyudan su çekerek abdest alirsa, sahih olan sudur ki, namazini yeniden kilar Muhtar olan kavi de budur

Namazda abdesti bozulduktan sonra çok yakin olan evine gitmeyip ondan biraz daha ötede olan çesmeye giderek abdest alan kimsenin namazi bozulmustur, yeniden kilmasi gerekir Ama çesmeyle evi arasinda iki saf sigacak kadar az bir mesafe bulunursa, o takdirde namazi kaldigi yerden tamamlayabilir

Evinde su bulundugunu unutarak biraz öteki çesmeye kadar uzanip abdest alirsa, aradaki mesafe belirttigimizden fazla da olsa, namazi kaldigi yerden tamamlayabilir (Fetâvâ-yi Hindiyye)

Abdest aldiktan sonra namaz kilmaya gelirken basini mesh etmedigini hatirlar da dönüp bunu yerine getirdikten sonra namazi kaldigi yerden tamamlayabilir Ancak gelip namaza durduktan sonra bunu hatirlarsa, artik basini mesnettikten sonra o namazi yeniden kilar (El-Hulasa - El-Mebsut / Serahsi)

Abdest alip ayrildiktan sonra elbisesini unuttugunu hatirlayarak geri dönüp alirsa, artik namazi hükümsüz olmustur, yeniden kilmasi gerekir (Tatarhaniyye)

Abdesti mescidde namaz kilarken bozulur ve mescit içindeki su kabindan abdest aldiktan sonra o kabi tek eliyle tutup namaz kilacagi yere tasirsa, namazi bozulmamis sayilir ve kaldigi yerden tamamlayabilir Ama iki eliyle tutup tasidigi takdirde namaz bozulmustur, yeniden kilmasi gerekir (El-Muhlt / Radiyüddin Sevahsî)

Abdest almak için kilitli bulunan evini, açar, abdest aldiktan sonra hirsizlik endisesiyle kapiyi tekrar kilitleyip öylece namazi tamamlamaya gelirse, kaldigi yerden kilabilir Böyle bir endise olmadigi halde kilitlerse, artik o ilk namaz bozulmustur, yeniden kilmasi gerekir (El-Cevheratü'n-Neyyire)

Namazda iken namaza mâni' olacak kadar necaset elbisesine dokunur, onu yikarsa, bu necaset kendi bünyesinden meydana gelen bir necasetse namazi kaldigi yerden tamamlayabilir Hariçten dokunmussa, namazi bozulmustur, yeniden kilmasi gerekir Imam Ebû Yusuf’a göre, hariçten de dokunmus olsa, yine de namazi kaldigi, yerden tamamlayabilir

Elbisesine namazda iken necaset dokunursa, hemen oracikta elbisesini degistirme imkâni varsa degistirip namazi kaldigi yerden tamamlar Necaset dokunan elbiseyle namazin az bir bölümünü yerine getirecek olursa, namaz bozulmus sayilir Namazi oldugu yerde birakir da bir süre o vaziyette beklerse, hüküm yine böyledir (El-Muhit / Serahsi)

Namazda iken abdesti bozuldugu için abdest almak üzere ayrilir ve bu esnada kasten abdest bozacak bir fiilde bulunursa, artik o namaz bozulmustur, yeniden kilinmasi gerekir (Fetâvâ-yi Kaadihan)

f) Sartlardan biri de, semavi bir hades ariz olduktan sonra geçmis bir hadesin ortaya çikmamasi,

Buna bir misal verelim:

Ayaginda mest bulundugu halde namaz kilarken abdesti bozulur, yeniden abdest almak için ayrildiginda mestlerin süresi dolarsa, artik o namazi yeniden kilmasi gerekir Sahih olan da budur (Bahr-i Râik / îbn Nüceym)

Bunun gibi teyemmümle namaz kilarken abdesti bozuldugu için yeniden abdest almak üzere ayrilir ve bu sirada suya rastlarsa, namazi bozulmus sayilacagindan onu yeniden kilmasi gerekir (El:Muhit / Serahsi)

g) Sartlardan biri de, cemaat halinde namaz kilarken abdesti bozulmussa, yeniden abdest aldiginda -imam namazi bitirmemisse- gelip imama uymasi gerekir Imam namazi bitirmisse, artik dönmesine gerek yoktur Sayet dönüp eski yerine gelirse, namazi bozulmus olur, yeniden kilmasi gerekir

Imam henüz namazi bitirmemisse, muktedi abdest aldiktan sonra eski yerine gelmesine gerek yoktur, ara yerde bir engel yoksa bulundugu yerden imama uyup namazini tamamlar (Bahr-i Râik / Ibn Nüceym)

Yalniz basina namaz kilarken abdesti bozuldugu, için yeniden abdest alan kimse, dilerse namazi evinde tamamlar, dilerse ilk namaz kildigi yere döner Dönmesi afdaldir (El-Kâfî - Hâkim-i Sehid El-Mervezi)

Bu konuda imam da münferit gibidir Abdesti bozuldugunda yerine birini geçirip kendisi abdest aldiktan sonra, yerine biraktigi imam namazi bitirmisse o artik dönmeyip oldugu yerde namazini tamamlar Bitirmemisse, dönüp ona uyarak namazini tamamlar (Serh-i Vikaaye / Sadrü's-Seri'a Ubeydullah)

h) Namazda abdesti bozulduktan sonra üzerinde kazaya kalmis bir namazi hatirlamamasi gerekir

Abdesti bozulan kimse tertip sahibi olur da abdest aldiginda kazaya kalmis bir namazi hatirlarsa, ilk basladigi namaz bozulmus sayilir, vakit dar degilse önce kazaya kalmis namazi, sonra o namazi yeniden kilar (Bahr-i Râik / Ibn Nüceym)

i) Sartlardan biri de, abdesti bozulan kimse imam olursa, yerine imamete elverisli olmayan bir kisiyi geçirmemesi gerekir Meselâ:

Yerine imani olmak üzere bir kadini geçirirse, namazi bozulmus olacagindan abdest aldiktan sonra yeniden kilmasi gerekir Bu durumda cemaatin de namazi bozulur (Bahr-i Râik / Ibn Nüceym)

(Celal Yildirim, Kaynaklariyla Islam Fikhi, Uysal Kitabevi: 1/326-332)
Selam ve dua ile