Kıraatta Yapılan Hatalar

Kıraatta Yapılan Hatalar
Hakkında Kıraatta Yapılan Hatalar




Soru
yeni ezberledigimiz sureleri namazda okumaya çalisiyoruzancak'fe' ve 'vav'harflerinde karisiklik çok olabiliyormesela'felemma'yi,'velemma'mi acaba diye düsünüyoruznamazin sihhati açisindan ne yapmaliyiz?

Bu gibi harf hatalarindan dolayi namaz bozulmaz Namazda yapilan bazi hatalarin namazi bozmadigini ifade edelim Özellikle birbirne benzeyen harfleri karistirmak namazi bozmaz

Namaz içinde meydana gelen bir okuyus yanlisligi ile namaz bozulur mu, bozulmaz mi konusu pek önemlidir Buna dikkat gerekir Kur'ân okurken bir hata yapilmasina veya okuyucunun sürçmesine Zelletü'l-Karî (Okuyucunun Sürçmesi) denir Bu konuda baslica esaslar sunlardir:

Kur'ân-i Kerîm'in bir kelimesi kasden degistirilir de, bununla mana degismis olursa, namaz ittifakla bozulur Ancak kelime övgüye ait olup onun yerine yine övgüye ait bir lâfiz okunmus olursa bozulmaz Fakat böyle bir davranis caiz görülmez
Amma yanilarak degistirilmis olursa, bakilir: Eger okunan lâfzin benzeri Kur'ân'da bulunmaz, manasi da Kur'ân'daki kelimenin manasindan uzak olup aralarinda fazla bir ayrilik bulunarak iki mana arasinda bir ilgi bulunmazsa, bununla namaz ittifakla bozulur "Hâzâ't-turâbu" yerine, "Hazâ'l-gubâru" okumak gibi Fakat okunan lâfiz tesbih, hamd ve zikir manasinda ise bozulmaz
Es ve benzeri Kur'ân'da bulunmadigi halde, manasi da bulunmayan bir lâfiz hakkinda da hüküm böyledir

"Yevmetüb-le's-serâiru" yerine, "Yevme tüblâs-serâilu" okunmasi gibi

- Yanilarak okunan bir lâfzin benzeri Kur'ân'da bulunur da, bu lâfiz, ile Kur'ân'daki kelimenin manasi asiri sekilde degismemekle beraber ikisinin manasi biribirinden uzak bulunursa Imam Azam ile Imam Muhammed'e göre namaz bozulur Ihtiyat da bundadir Fakat Imam Ebû Yusuf ile diger bazi fikih alimlerine göre namaz bozulmaz Çünkü bunda herkes için bir güçlük vardir Insanlarin çogu bundan kurtulamaz Onun için fetva da buna göredir

- Yanilarak okunan bir lâfzin benzeri Kur'ân'da bulunmamakla beraber bununla mana degismeyecek olsa, Imam Azam ile Imam Muhammed'e göre namaz bozulmaz Çünkü mana asildir, en çok manaya önem verilir Fakat Imam Ebû Yusuf'a göre bozulur; çünkü burada asil olan, Kur'ân'da benzerinin bulunup bulunmamasidir "Kavvâmîne" yerine "Kayyâmîne" okunmasi gibi

Demek oluyor ki, Imam Azam ile Imam Muhammed, yanilarak yanlis okunan lâfiz ile, Kur'ân'daki mananin fazla degisip degismemesini göz önüne almislardir Söyle ki: Eger mana fazla degisirse, namaz bozulur, degilse bozulmaz; okunan lâfzin benzeri Kur'ân'da bulunsun veya bulunmasin

Imam Ebû Yusuf ise, okunan lâfzin Kur'ân'da benzerinin olup olmamasini esas tutmustur Bundan dolayi, eger Kur'ân'da benzerinin olup olmamasini esas tutmustur Bundan dolayi, eger Kur'ân'da benzeri varsa namaz bozulmaz, isterse mana asiri derecede degismis olsun Eger benzeri Kur'ân'da yoksa namaz bozulur, isterse mana asiri derecede degismis olmasin
Yukarda (436, 437, 438) maddelerde gösterilen üç esas, önceki devir (mütekaddimîn) müctehidlere göredir Asagidaki esaslar da, daha sonraki devir (müteahhirîn) fikih alimlerine göredir Bunlar bu konuda biraz daha genislik göstermislerdir

- Kur'ân-i Kerîm'in okunusunda yanilarak i'rab yönünden yapilacak hata, manayi ne kadar degistirecek olursa degistirsin, namazi mutlaka bozmaz Çünkü insanlarin çogu i'rabin sekillerini ayirmaya güç yetiremez "Ibrahime" kelimesinin sonunu "Ibrahimu" seklinde ötre ve "Rabbuhu" kelimesinin "Ba" harfini de üstün "Rabbehu" seklinde üstün okumak gibi "Na'budu" kelimesinin be'sini de "Na'bedu" seklinde esre okumak böyledir

- Kur'ân kelimelerinden seddesiz olan bir harfi sehven seddeli okumak veya seddeli bir harfi seddesiz okumak, uzatilacak bir harfi uzatmamak, kisa okunmasi gereken bir harfi uzatmak, idgam edilecek harfleri ayri ayri okumak ve ayri ayri okunacak harfleri idgam etmek (birlestirip seddeli okumak) namazi bozmaz "Iyyâke" kelimesini seddesiz okumak gibi Yersiz olarak yapilan imale de namazi bozmaz "Bismillahi" veya "Mâliki yevmi'd-dîn" âyetlerini imale ile okumak gibi
Ince okunacak bir harfi kalin okumak, kalin okunacak bir harfi ince okumak da böyledir; çünkü bunlarda da çogunlugun yetersizligi vardir

- Kur'ân okunurken durulmayacak yerde durulsa veya ilk olarak bu yapilsa, bakilir: Eger bununla mana bozulmazsa ittifakla namaz fasid olmaz Fakat mana degisirse, bunda ihtilâf vardir Kabul edilen fetva bununla da namazin bozulmamasidir Müctehidlerden sonraki alimlerin görüsü budur Çünkü bunda da çogunluk için bir güçlük vardir, herkes manayi bilip ona göre Kur'ân okuyamaz Ayrica unutmak ve nefes kesilmek gibi hallerden de kurtulamaz Bunun için "Lâ ilâhe" diyerek durduktan sonra "Ilâhû" denilse veya "Kaleti'l-Yehudu = Yahudiler dedi" deyip durulduktan sonra "Uzeyrün ibnullahi = Üzeyr Allah'in ogludur" diye baslanilsa, tercih edilen görüse göre, namaz bozulmaz

- Kur'ân'daki bir harf yerine sehven baska bir harf okunacak olsa, bakilir: Eger bu iki harf arasinda Kaf ve Kâf gibi mahreç (harflerin çikis) yakinligi varsa veya bunlar Sin ile Sad gibi bir mahreçten olup aralarinda degisiklik caiz ise bununla namaz bozulmaz (فَلاَتَقْهَرْ) yerine (فَلاَتَكْهَرْ) ve (فَتْح قَرِيبٌ ) yerine ( فَتْح غَريبٌ) okunmasi gibi ( الصَّمَدُ) yerine (السَّمَدُ) okunmasi da böyledir (ج ل ى) harfleri bir mahreçten olduklari halde aralarinda degisme caiz degildir Bu harfler birbirlerine çevrilemezler

- Iki harf arasinda mahreç birligi veya yakinligi olmadigi halde çogunluk bakimindan güçlük bulunup bunlarin aralarini ayirmak zor olsa, bunlardan birinin yerine digerinin telâffuz edilmesi, fikih alimlerinden çoklarina göre namazi bozmaz(ض) yerine ( د ذ ) veya (ظ ) harfinin okunmasi ve ( ذ ) yerine de (ز) veya (ظ) harfinin söylenmesi gibi (ص) ile(س , ط) ile (ت) harfleri de böyledir Birçok fikih alimi namazin bozulmayacagi fetvasini vermistir Ancak bunlar kasden yapilirsa, o zaman namaz bozulur

Bu bakimdan (وَلاَالضَالِين) yerine (وَلاَالظَالَين) veya (وَلاَالذَالِّين) okunmasi namazi bozmaz Bununla beraber bu mesele üzerinde baska görüsler de vardir Bu harflerin aralarini ayirmaya gücü yetecek kimse için, bunlarin böyle degistirilmesine meydan vermemek gerekir Kasden böyle okunursa namaz bozulur

- Aralarini zahmetsiz olarak ayirmak mümkün olan iki harfden birini digeri ile degismek, (ص) yerine (ط) harfini koymak, namazi ittifakla bozar (الصالحات) yerine (الطالحات) okumak gibi (الله احد)yerine (الله احت)ve (فطرة الله التى فطره) yerine (فتر) okumak da böyledir

- Namazda bir kelimenin bir kismi kesilse, (الحمد) yerinde unutmaktan veya nefes kesilmesinden dolayi yalniz (ال) denilip sonra (حمد) denilse veya okunacak bir kelime hatira gelmeyip baska bir kelimeye geçilse, fikih alimlerinin çoguna göre namaz bozulmaz Mana degisse bile hüküm aynidir Çünkü unutmada ve nefes kesilmesinde zaruret vardir ve bu da herkesde olan bir haldir Öyle ki, (مطلع الفجر ) yerine nefes kesildigi için (مطلع الفج ) denilerek rükûa varilsa, namaz bozulmus olmaz Bununla beraber namazi bozacak bir kelimenin tamamini okumakla bunun bir kismini okumak esittir, her iki halde de namaz bozulur

- Kur 'ân okurken bir kelimenin son harfi diger bir kelimeye bitistirilecek olsa, bütün alimlere göre namaz bozulmaz ( إِيَّاكَ نَعْبُدُ) ve (إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ ) âyetlerini ( إِيَّاكَ نَعْبُدُ) ve (إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ) diye okumak gibi Ancak bu gibi okuyuslarda kesinti yapilmamasina dikkat etmelidir

Yine, (يَحْسَبُونَ اَنَّهُمْ) yerinde (يَحْسَبُونَهُم) diye bitistirilse namaz bozulmaz

- Kur 'ân okurken yanilarak bir harf ziyade edilecek olsa, bakilir: Eger mana degismezse namaz bozulmaz (يَدْخِلُهُ نَاراً) yerine (يَدْخِلُهُمْ نَاراً) okunmasi gibi Fakat mana degisirse, bir görüse göre namaz bozulur (اِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلِين) yerine (وَاِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلِين) okumak gibi; çünkü bu halde yeminin cevabi yemin kilinmis oluyor Bununla beraber namazin bozulmayacagini söyleyenler vardir (مَثَانِينَ) yerine (مَثَانِنَ) ve (زَرَابِى) yerine (زَرابيب) okundugu takdirde de namaz bozulur

- Kur'ân-i Kerîm'in kelimelerinden birinin bir harfi sehven noksan okunsa, bakilir: Eger bu harf kelimenin aslindan olup mana degisirse, Imam Azam ile Imam Muhammed'e göre namaz bozulur (مِمَّارَزَقْنَاهُم) yerine (مِمَّارَزَقْنَاهُم) ,(هُمْ) ve (جَعَلْنَا) yerine (عَلْنَا) okunmasi gibi

Yine, asil harflerden olmamakla beraber kaldirilan harfden dolayi küfür inancini gerektiren bir mana meydana gelirse, yine namaz bozulur

449- Namazda Kur'ân'in bir kelimesi veya harfi kesilerek okunmazsa, bakilir: Eger mana degismezse, namaz bozulmaz (وَلَقَدْ جَاءَ بهم رُسُلهم) yerine (ولقد جاءهم رُسُلُهم) okumak gibi

(وَمَاتَدرى نفسنٌ ماذاتكسِبُ غَداً ) âyet-i kerîmesinde (ذ) 'yi ve (جَزَاءُ سَيئَةٍ سيِئْةٌ مِثْلُهَا) âyet-i kerîmesinde de ikinci (سَيئَة) kelimesini okumamak da böyledir Fakat mana degisirse, bütün fikih alimlerine göre namaz bozulur

(فَمَالَهُمْ لاَئُوْمِنُونَ) yerine (فَمَالَهُمْ ئُومنُون) okunmasi gibi

Kaldirilan harf asil harflerden olmadigi veya asil harflerden olmakla beraber mana degismedigi takdirde namaz bozulmaz (الواقِعة) kelimesinin "Ha"siz okunmasi (تعالى جدُّربّنا) yi, (تعلى جدُّرَبنا) okumak da böyledir

- Kur 'ân 'in bir kelimesi namazda tekrarlanirsa, bakilir: Eger bununla mana degismezse, namaz bozulmaz; degisirse bazi fikih alimlerine göre yine bozulmaz Diger bazilarina göre ise bozulur Sahih görülen de budur (رَبّ العالمين) yerine (رَبِّ رَبِّ العالمين) okumak gibi Bununla mananin degisecegini bilen kimsenin, bunu kasden böyle okumasi, sübhesiz namazi bozar Fakat bir dil sürçmesi veya kelime düzeltmesi maksadi ile oldugu takdirde, namazin bozulmayacagi daha uygun görülmektedir
Yine, bir kelimenin bir harfi tekrarlansa, bakilir: Eger seddeli bir harfi izhar (seddeyi çözme) seklinde olursa, namaz bozulmaz (ومن يرَتَد) yerine (ومَن يَرتَداد) okumak gibi Fakat (الحمدلله) yerine, üç lâm ile (الحمداللله) seklinde okunursa namaz bozulur

- Ayetlerdeki kelimelerin harfleri sehven öne alinsa veya arkaya geçirilse, bakilir: Eger mana degisirse, namaz bozulur (عصف) ve (خسر) yerine (عفص) ve (سرخ) okunmasi gibi Fakat mana degismezse, namaz bozulmaz (غِثاءاحوى) yerine (غثاءأوحى) okunmasi gibi Tercih edilen budur

- Kur 'ân okunurken yanilarak bir kelime ilâve edilse, bakilir: Eger o ziyade edilen kelime Kur'ân'da bulunmamakla beraber manayi degistirmiyorsa, namazi bozmaz (لاتعبدون الاالله وبالوالدين احسانا) âyet-i kerîmesinin sonuna (أوبّراً) kelimesini ilâve gibi
Ilâve edilen kelime Kur'ân'da bulunmamakla beraber manayi degistirirse yine hüküm aynidir (فيهمافا كهة ونخلٌ ورمان) âyet-i kerîmesini (ونخلٌ وتُفَّاحٌ ورمَّان) diye okumak gibi

Su kadar var ki, (تفاح) kelimesi Kur'ân'da bulunmadigi için, Imam Ebû Yusuf'a göre, bununla namaz bozulur Fakat ziyade edilen Kur'ân'da bulundugu halde, inanç bakimindan küfre girecek derecede manayi degistirirse, namazi bozar

(من آمن بالله واليوم لآخروعَمِلَ صَالِحَاًفَلَهُمْ اجرهم) âyet-i kerîmesine "Salihan"dan sonra (وكفر) kelimesini ilâve etmek gibi

- Kur'ân-i Kerîm 'in kelimelerinden biri, digerinin önüne geçirilse, mana degismedigi takdirde namaz bozulmaz
(فيهازفيرٌوشَهيق) yerine (فيهاشهيق وزفير) okunmasi gibi Fakat mana degisirse, alimlerin çoguna göre namaz bozulur (ان الابرارلفى نعيم وان الفجارلفىجحيم) âyet-i kerîmesine de, "Cehîm" evvel, "Naîm" sonra okumak gibi

- Kur'ân-i Kerîm'in iki kelimesi, diger iki kelimesinin önüne yanilarak geçirilse, bakilir: Eger mana degismezse, namaz bozulmaz (يوم تسودٌوجوه وتبيض وجوه) okunmasi gibi Fakat mana degisirse, namaz bozulur (فلاتخافوهم وخافون) yerine (فخافوهم ولاتخافون) okunmasi gibi

- Kur'ân-i Kerîm'de Yüce Allah'in isimlerinden birine yanilarak te'nis (disilik) harfi ilâve edilse, bir görüse göre namaz bozulur Daha sahih görülen diger bir görüse göre bozulmaz (الاان يأتيهم الله ) âyet-i kerîmesini (الاَّان تأتيهم الله) okumak da bunun gibidir

- Bir ismin yerine sehven diger bir isim okunarak onunla nisbet degisirse, bakilir: Eger kendine nisbet yapilan Kur'ân'da bulunmazsa, namaz ihtilafsiz bozulur (مريم ابنه غيلان) okunmasi gibi () okunmasi ile de bozulur Eger nisbet Kur'ân'da bulunursa, bütün fikih alimlerine göre namaz bozulmaz (مريم ابنة لقمان) ve (موسىبن عيسى) okunmasi gibi

- Rahmet âyetini azab âyeti ile bitirmek veya aksine olarak azab âyetini rahmet âyeti ile bitirmek ve (الَرَحمن علىالعرش استوى) yerine (الشيطان) diye okumak, bütün fikih alimlerine göre namazi bozar Yalniz Imam Ebû Yusuf 'dan bir rivayete göre bozmaz; fakat diger sahih görülen bir rivayete göre bozar Çünkü Yüce Allah'in vermis oldugu habere aykiri olan haber verilmis olur

- (بلى) yerine (نَعَمْ)okunsa, meselâ: (اَلستَ بربكم قالوابلى) yerine (نَعَمْ) denilse, bütün fikih alimlerine göre namaz bozulur Çünkü "belâ" olumsuzu red ve isbati tasdîk içindir "Naam" ise, olumsuzu tasdîk içindir Söyle ki: "Ben sizin Rabbiniz degil miyim?" sorusuna "Belâ" diye cevab verilince, mana: "Evet, sen bizim Rabbimizsin," olur Oysa, "Naam" denilince mana: "Evet, sen bizim Rabbimiz degilsin" demek olur ki, bu bir inkârdir

- Okunan lâfiz, Kur'ân'da bulundugu halde, Kur'ân'daki kelime ile aralarinda mana bakimindan yakinlik bulunmazsa, bakilir: Eger küfür inancini gerektiren seylerden olursa, bütün fikih alimlerine göre namazi bozar Bu hususta Imam Ebû Yusuf dan sahih görülen rivayette böyledir
(وَعدًاعلينااناكنافاعلين) yerine (غافِلين) okunmasi gibi

- Peltek konusan kimse ( ر ) harfini ( غ ) veya ( ل ) yahut ( ى ) olarak söylese, namazi bozulmaz (رب العالمين) yerine (لب العالمين) demesi gibi Bununla beraber böyle bir kimsenin mümkün oldugu kadar dilini düzeltmeye çalismasi gerekir Içinde dogru okuyamadigi harf bulunmayan âyetleri seçmesi gerekir Böyle bir kimse, ümmî (okuma-yazma ögrenmeyen kimse) yerindedir Güzel Kur 'ân okuyanlarin buna uymasi caiz olmaz

- (الحمدلله) cümlesini (الهمدلله) veya (الخمدلله) okuyanlar veya (قل هوالله احد) âyetini (كل هوالله احد) diye telâffuz edenler de, baska türlü okuyamadiklari takdirde, peltek hükmünde bulunurlar

- Bir kimse namaz kilarken asiri derecede bir hata ile Kur'ân okuduktan sonra, dönüp sahih sekilde okursa, namazi caiz olur
Deniliyor ki, bir namaz birçok yönlerden sahih oldugu halde, bir yönden bozuk olsa, ihtiyat olarak bozulduguna hüküm verilir Bundan kiraat hususu müstesnadir; çünkü bunun üzerinde çogunluk bakimindan düzgün okuma güçlügü vardir Onun için sihhat yönü tercih edilir Bununla beraber bu hususta da, namazi yeniden kilmak ihtiyata daha uygundur

(Imam Safiî'ye göre, Fatiha'nin gayrindaki hata namazi bozmaz Çünkü bu Imama göre kasden olmayan söz namazi bozmaz Bu hatanin ise kasid ile bir ilgisi yoktur Fatiha'daki hata ile namazin bozulmasi ise, mezhebine göre, Fatiha'siz namazin caiz olmamasindan dolayidir) Kiraat bölümüne bakilsin
Selam ve dua ile