Sanal İlan Nedir,Sanal İş İlanları Hakkında

Mehmet Cemil Özden

İnsan Kaynakları Danışmanı

Bu başlık çoğunuza pek yabancı gelmemiştir ne de olsa sanal bir dünyada yaşamaya başladık? "Sanal" sözcüğü geçtiğinde çoğunuzun aklına internet dünyası gelir Bu yaklaşım kısmen doğru olsa da "sanal" kavramı sadece internet ile ilişkili değildir Sanal sayı sanal eleman gibi kavramlar matematikte de "gerçek" olanla birlikte ancak onun yanında ve ondan ayrı bir uygulama alanı bulur Buradan çıkarılan sonuç "sanal" olanın gerçek olmamasıdır Buna karşın internet ortamında "sanal" olarak nitelenen bir çok şey aynı zamanda gerçektir Öyleyse "sanal ilan" kavramı ile neyi kasdediyoruz ?? Böylesine sanal bir ortamda yazımızın bundan sonraki bölümlerini de "sanal soru"lara dayandırmakta bir sakınca görmedim !?

Sanal ilan nedir ?

Gerçekte eleman ihtiyacı olmayan pozisyonlar için ilan verilmesidir Diğer bir deyişle ilanda belirtilen eleman arayışı sanaldır gerçek değildir

Sanal pozisyon nedir ?

Bir ilanda birden fazla pozisyon için eleman arandığı belirtilebilir Özellikle bu tür ilanlara gazete/dergi gibi internetdışı ortamlarda rastlanır Bu ilanlarda eleman arayışı olan pozisyonların yanında o an için ihtiyaç duyulmayan ancak kısa-orta vadede ihtiyaç duyulabilecek pozisyonlar da yer alabilir İlan verildiği anda eleman ihtiyacı olmayan pozisyonlar "sanal pozisyon" lardır

Sanal ilan ile ilan verilen ortamın ilişkisi nedir ?

Sanal ilan ile ilan verilen ortamın yakın bir ilişkisi vardır Genellikle gazete/dergi ile verilen ilanların ciddi maliyeti olduğu için firmaların bu tür ortamlarda sanal ilan vermesi beklenmez Bununla birlikte bazı firmalar bu tür ortamlarda ilan verirken eleman aradıkları pozisyonun yanısıra yakın gelecekte ihtiyaç duyacakları (sanal) pozisyonları da ilanlarında belirtebilirler Burada amaç belirli bir maliyete katlanmışken yakın gelecekte olabilecek eleman ihtiyaçları için de özgeçmiş toplamaktır Böyle bir durumu "yarı sanal ilan" olarak nitelendirmek yanlış olmayacaktır Evet eleman arayışı gerçektir ancak o an için değil !? Diğer yandan bazı insan kaynakları firmaları da portföylerindeki özgeçmişleri güncel tutmak amacı ile böyle bir yönteme başvurmaktadırlar? Burada bazı firmalar için araştırılan gerçek pozisyonların yanında özgeçmişleri güncellenmek istenen "sanal pozisyon" ların da ilanları verilir Birey açısından hangi pozisyonların sanal hangi pozisyonların gerçek olduğunu anlamak çok güçtür?

Gazete/dergi ilanları ile bile mümkün olabilen sanal ilanların insan kaynakları (İK) siteleri gibi sanal ortamlarda olmaları haydi haydi mümkündür Burada İK sitelerinde yayınlanan tüm ilanların "sanal" olduğunu kasdetmiyoruz Ancak gazete/dergi ilanlarına göre İK sitelerinde sanal ilan yayınlanma olasılığı çok daha fazladır Buna İK sitelerinin politikarına değinirken kapsamlı olarak yer vereceğiz

Sanal ilan vermekle firmalar ne kazanır ?

Gerek İK firması olsun gerekse iş ilanı veren bir firma olsun sanal bir ilan vermekle ;

O anda eleman arayışında olduğunu dolayısı ile işlerin yolunda gittiğini rakiplerine/ müşterilerine/ kamu oyuna duyurmayı

O pozisyon için portföyündeki özgeçmişleri güncelleştirmeyi

amaçlar Etik açıdan doğru olmasa da bazı firmalar bu yola başvurmaktadır Bu arada bir çok birey de pekçok iş ilanına başvurduğu halde neden sonuç alamadığını sorgular Kuşkusuz günümüzün işsizlik ortamında gerçek ilanlar için bile bir çok başvuru alınmakta ve bunların çok az bir kısmı değerlendirilebilmektedir Dolayısı ile bu ilanlara başvuranların çok azınının bekledikleri gerçekleşebilmektedir Bir de bunlara "sanal ilanlar" eklendiğinde birçok iş arayanın beklentilerinin niye boşa çıktığı daha iyi anlaşılmış olur

"Firma ismi gizli" tarzında bir iş ilanının sanal olma olasılığı nedir ?

Gerek gazete/dergi gerekse İK sitelerinde yayınlanan ilanların bir kısmında eleman arayışında olan firmaların isimlerinin gizli tutulduğunu görürüz Yukarıdaki açıklamalarımıza bakarak bir çoğunuzun aklına bu tür ilanların sanal olduğu gelebilir Bu noktada tam tersine düşünmekteyim : Eğer firma ilanda ismini gizli tutma gerekliliğini hissetmişse büyük bir olasılıkla bu ilan gerçektir !? ( Kuşkusuz sanal ilanı bu tür bir yöntemle de vermek de mümkündür?) Özellikle gazete/dergilerdeki bu tarz ilanların % 99 gerçek olduğunu söyleyebilirim?

Bir firma iş ilanı verirken ismini neden gizli tutar ? Başlıca olasılıklar ;

1Firma devletle iş yapıyordur ve "hamili kart yakinimdir" uygulamasından çekinmektedir

2Firma bir değişim sürecindedir ve mevcut çalışanlarının böyle bir eleman arayışından haberdar olmasını istememektedir

3Firmanın piyasadaki şöhreti pek iyi değildir ismini verse daha az başvurunun olacağını düşünmektedir?

Kuşkusuz bu örnekleri çoğaltmak mümkündür ama örneklerden görüleceği üzere firma isminin gizli tutulması önemli gerekçelere dayanmaktadır Bunlar iş arayışında olan aday açısından olumlu ya da olumsuz olarak değerlendirilebilir Ama şurası bir gerçek ki böyle durumlarda eleman arayışı gerçektir Aday açısından sorun yukarıda belirtilen üçüncüşıkkın olması durumudur Ancak o pozisyona başvurmadan da bu gerçeği öğrenemez?

Görüldüğü üzere iş ilanında firma isminin gizli tutulması sanal ilan anlamına gelmemektedir Ancak bir çok profesyonel de ilanı gerçekçi bulsa bile üçüncü şık ihtimali dolayısı ile bu tür ilanlara başvurmakta tereddüt etmektedir?

"Genel Başvuru" tarzında bir ilan sanal mıdır ?

Kesinlikle EVET !? Genel başvuru demek o firmanın gelecekte olabilecek personel ihtiyaçları için özgeçmiş toplaması demektir? Aslında o an için mevcut bir personel gereksinimi yoktur bu (sözde) pozisyon için başvuranlar ancak gerçek bir personel ihtiyacı olduğunda değerlendirmeye alınabilecektir Ne yazık ki bazı İK siteleri aracılığı ile bu tür ilanların verildiğine rastlamaktayız? İşin trajikomik yanı bu siteler sanki bunlar gerçek bir pozisyonun ilanı imiş gibi bu tür ilanları "şu anda sitemizde? Adet pozisyon ilanı var?" tarzındaki rakamlara dahil etmektedir!?

Sanal ortamlardaki iş ilanlarına ulaşamayacak olan kişileri ilgilendiren pozisyonlar sanal mıdır?

Hem evet hem hayır!? Öncelikle "Hayır" kısmından bakalım : Gerçekten ilanda belirtilen nitelikte bir insana ihtiyaç duyuluyordur Sözgelimi bir inşaat firması bir kalıpçı ustasına bir turizm firması bir bahçıvana ihtiyaç duyuyor olabilir Bu açıdan böyle bir eleman ihtiyacı için verilen ilan yukarıda tanımladığımız anlamda sanal değildir? Bir de işin öteki yüzüne bakalım : Kaç kalıpçı ustası ya da bahçıvan iş olanaklarını internet ortamında araştırır? Yüzünüzdeki gülümseme ifadelerini görür gibiyim? Evet belki ilan edilen pozisyon gerçektir ama ilana konu olan kişilerin bu ilana ulaşma olasılıkları yüzünden bu ilan sanaldır Peki bu tür pozisyonlarlar sanal ortamda ne diye ilan edilir ? İyimser yaklaşım : Bu tür pozisyonlarda çalışabilecek olanların yakınları ilanı görürler ve yakınlarına haber vererek bu pozisyonlara başvurmalarını sağlarlar Kötümser yaklaşım : İlan veren site o anda yürürlükte olan ilan sayısını artırmak istiyordur ve gerçekçi olmasa bile bu ilanların verilmesine göz yumuyor/teşvik ediyordur!? Böyle bir durumla karşılaştığınızda yorumu sizlere bırakıyorum?

İnsan kaynakları sitelerinin politikaları sanal ilanlara yol açabilir mi?

İnsan kaynakları siteleri izledikleri politikalara göre sanal ilanların verilmesine zemin hazırlayabilir hatta bunu teşvik edebilirler? İzleyebildiğim kadarı ile bir İK sitesi hariç tüm İK siteleri gelirlerini firmalardan elde etmektedir İK sitelerinin firmalara karşı izlediği ücretlendirme politikası firmaların sanal ilan vermeleri ile yakından ilişkilidir Şöyle ki ; eğer İK sitesi belirli bir dönem için sabit bir ücret alıyor ve sitesinin tüm özelliklerini firmaya açıyor ise sanal ilanlara da zemin hazırlıyor demektir Çünkü böyle bir durumda İK sitesine bedelini peşin ödeyen firma sistemden azami (!) yararlanmak için (sanal ilan dahil) her türlü aktiviteyi gösterebilecektir Buna karşın ilan vermek için yada verilen ilan sonuçlarını elde etmek için bedel ödeyen bir firma sanal ilan verme yöntemine o kadar kolay başvuramayacaktır Dolayısı ile İK sitelerinin firmalara karşı izlediği ücretlendirme politikası ile bu siteler aracılığı ile verilen ilanların sanal olma olasılığı arasında çok yakın bir ilişki vardır?

"Sanal ilanlar" konusunda başka nelere dikkat etmeliyiz ?

Bu yazıyı hazırlayan biri olarak gerçek bir iş ilanının (genel başvuru tarzında olanlar hariç) sanal ilandan ayırmanın oldukça zor olduğunu söyleyebilirim Bununla birlikte bazı ipuçları vermek mümkündür :

· Eğer sadece bir pozisyon için iş ilanı gazete/dergi ilanı yayınlanmış ve firma ismi verilmişse bu ilan % 99 gerçektir? · Bir gazete/dergi ilanında birden fazla pozisyon yer alıyorsa bu pozisyonlardan çok az bir kısmının sanal olma olasılığı vardır Eğer bu ilanı veren bir İK firması ise ve pozisyon sayısı çok fazla ise sanal pozisyonların olasılığı artar? · Gazete/dergilerde yayınlanan iş ilanlarında firma ismi gizli ise bu ilan çok büyük bir olasılıkla gerçektir Eğer bu ilan bir İK firması aracılığı ile verilmiş ise %999 gerçektir? · İK sitelerinde tüm iş ilanları aynı anda görüntülenemiyorsa bu sitede sanal ilan olma olasılığı yüksektir · İK sitelerinde üye firma/aranan pozisyon sayısı arasında bir ilişki vardır ve bu makul olmalıdır Örneğin 500 firma üyeli bir site 2000 ilan veriyor 2000 firma üyeli bir site 500 altında bir ilan veriyor ise bu çelişkiye dikkat edilmelidir? Birinden biri sayılarını abartıyor demektir Kimin abarttığı ise benzer nitelikli sitelerin istatistikleri karşılaştırarak çok kolay bulunabilir?

insan kaynakları sitelerinde başka sanal konular var mıdır ?

İnsan kaynakları siteleri esas itibari ile sanal ortamlarda faaliyet gösterirler ancak sanal ortamda faaliyet göstermek "sanal veriler sunmak" anlamında değerlendirilmemelidir Ortam sanal olsa da bilgi/veriler gerçek olmalıdır Ancak sanal ortamda olmanın sanal verileri de sunma hakkını doğurduğunu zanneden bazı siteler gerçek olmayan verileri gerçekmiş gibi sunabilmekteler? Bu noktada okuyucularımın özellikle İK siteleri ile ilgili aşağıdaki iki noktaya dikkatlerini çekmek isterim :

1İK sitelerinde üye olarak görünen firmaların bir kısmı sanaldır Böylece karşımıza bir de "sanal firma üyeliği" çıkıyor? Evet maalesef doğru? Geçmişte bazı İK sitelerine üye olan firmalar üyelik sözleşmelerini yenilemedikleri halde kendi sitelerine üyeymiş gibi gösterilmeye devam ediliyor? Herhalde böyle bir durumu neden sanal firma üyeliği olarak tanımladığım daha açık olarak ortaya çıkıyor? Firma gerçekte sözkonusu siteye üye değil ama bilmem kaç firma üyemiz var derken sayıya dahil ediliyor!?

2İK sitelerinde bireysel üyelerin önemli bir kısmı sanaldır neden mi ? :

3Birey siteye üye olmakla birlikte özgeçmişini doldurmamıştır?

4Birey özgeçmişini doldurmaya başlamıştır ama yarım bırakmıştır verileri herhangi bir pozisyon için değerlendirmeye elverişli değildir?

5Birey özgeçmişini doldurmuştur ama özgeçmişinde önemli değişiklikler olmasına rağmen güncellememiştir?

6Bireyin özgeçmişi günceldir ama iş bulmuştur ve iş değiştirmek niyetinde değildir (pasif üye)?

Eğer bir firma İK personeli iseniz bu tür üyelikler eleman aradığınız pozisyon için hiç bir anlam ifade etmemektedir? Dolayısı ile sizi ilgilendiren o sitede aradığınız pozisyon için ne kadar uygun nitelikte aday olduğudur? İK siteleri de bunu bilmesine rağmen mevcut istatistiklerinde tüm bireysel üyelerin sayılarını (bazen yanıltıcı biçimde daha da fazlasını) gösterirler? Dolasıyı ile İK sitelerinde bireysel üye olarak gösterilen sayıların bir bölümünün sanal olduğunu gözden ırak tutmamak gerek?