Atatürk Dönemi Ekonomik Politikalar

Osmanlı Devleti Neden Sanayileşemedi?

1 Osmanlı Devlet Ekonomisinin, sürekli tarımsal üretim ve küçük sanayi üzerine kurulu olması

2 Osmanlı Devleti'nin, Avrupadaki bilim ve teknik alanındaki gelişmeleri takip edememesi

3 Eğitimeve bilgi birikimine yeterli önem verilmemesi

4 Osmanlı Devleti'nin kurulduğu ilk yıllarda ekonominin daha çok, gazalardan elde edilen ganimete dayalı olması, ticarete gereken önemin verilmemesi

5 1838'de imzalanan Balta Limanı Ticaret Antlaşması ile, başta İngiltere olmak üzere yabancılara iç pazarlarımızda serbest ticaret yapma hakkı verilmesi

6 Türklerin ticaretten koparak daha çok devlet memurluğunu tercih etmesi, bu alanın azınlıklar ve yabancıların eline geçmesi

7 1854'te başlayan dış borçlanmanın artarak devam etmesi ve 1881'de Duyun-u Umumiye'nin kurulması üzerine devlete ait birçok gelirin, yabancı sermaye ve işletmelerin eline geçmesi

İzmir İktisat Kongresi (17 Şubat 1923)

Kongre İzmir'de, işçi, çiftçi, tüccar ve sanayici kesiminden oluşan toplam 1135 temsilcinin katılması ile 17 Şubat 1923'te toplandı

İzmir İktisat Kongresi'nin toplanma amacı :

1 Ekonomik kalkınma için ortak hedeflerin saptanması

2 Ekonomik hedeflere ulş¤¤¤a için gerekli yöntem ve kaynakların saptanması

3 Yeni Türkiye Devleti'nin ekonomik programının saptanması

4 Siyasi bağımsızlık için şart olan ekonomik bağımsızlığın nasıl sağlanacağının belirlenmesi

Kongre sonunda alınan kararlar "Misak-ı İktisadi" olarak adlandırıldı

Misak-ı İktisadi Kararları

1 Öncelikle ham maddesi yurt içinde yetişen ve yetiştirilebilen sanayi dalları kurulacak

2 Kısa sürede küçük işletme ve el tezgahlarından büyük işletmelere geçilecek

3 Özel sektörün kuramadığı işletmeleri devlet kuracak

4 Özel teşebbüse kredi sağlanacak bir banka kurulacak

5 Dış rekabete dayanabilmek için sanayi bir bütün halinde kurulacak

6 Yabancıların kurduğu tekellerden kaçınılacak

7 Demiryolu inşaatı programa bağlanacak

8 İşçi haklarını korumak amacıyla, kişilere sendika kurma hakkı tanınacak

9 Vergi ve toprak reformu yapılacak

İzmir İktisat Kongresi'nden 1933 Yılına Kadar Görülen Gelişmeler :

26 Ağustos 1924'te Türkiye İş Bankası kuruldu

19 Nisan 1925'te Türkiye Sanayi ve Maden Bankası kuruldu

1 Temmuz 1926'da, Kabotaj Kanunu yürürlüğe girdi

28 Mayıs 1926'da TBMM tarafından Teşvik- Sanayi Kanunu kabul edildi

1928 yılında, İktisat Bakanlığı kuruldu

1926 yılında İstatistik Genel Müdürlüğü kuruldu

Osmanlı Devleti'nden kalma demiryolları yabancılardan satın alınarak yeni demiryolları yapıldı

17 Şubat 1925'te Aşar vergisi kaldırıldı

UYARI : İzmir İktisat Kongresi'nde alınan kararlar gereği, 1926 yılında özel sektöre yönelik Teşvik-i Sanayi Kanunu (Sanayiyi Özendirme Yasası) kabul edildi Fakat özel sektörün sermayesi ve gerekli kadrosu hazır olmadığından bu yasa başarılı olamadı

1933 - 1938 Yılları Arasındaki Ekonomik Gelişmeler

1933 - 1938 yılları arasında, İzmir İktisat Kongresi'nde alınan Misak-ı İktisadi kararlarının temel amacı olan özel girişimciyi sanayi alanına çekmek mümkün olmadı

1926 yılında çıkartılan Teşvik-i Sanayi Kanunu'nun başarılı olamaması üzerine, sanayileşmenin devlet eliyle yürütülmesine karar verildi

1933 yılında Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı hazırlandı

Bu dönemde, Sümerbank önderliğinde büyük bir dokuma sanayi kuruldu

1936 yılında İkinci Beş yıllık Sanayi planı hazırlandı

Bu dönemde; madencilik, elektrik santralleri, gıda, kimya, deniz ulaşımı, makina sanayi, deri sanayi gibi alanlarda birtakım planlar yapıldı

1935'te Maden Tetkik Arama Enstitüsü kuruldu

1937'de Etibank önderliğinde Türkiye'nin ilk demir çelik fabrikası Karabük'te açıldı

1938'de başlayan İkinci Dünya Savaşı nedeniyle İkinci Beş Yıllık Sanayi planı tamamlanamadı

[size="2"]