Nasıl Rüya Görürüz?

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-10-2012

Neden Uyuruz?

Neden uyuduğumuz ya da uykunun tam olarak ne işe yaradığı, henüz kesin yanıtları bulunamamış ama üzerinde birçok farklı varsayım üretilmiş sorular

Bu varsayımları iki temel gruba ayırabiliriz

Uykunun güçlendirici etkisi

ve

Uykunun uyum sağlatıcı etkisi

21 Uykunun Güçlendirici Etkisi

Bu gruptaki tezlerden birine göre, yavaş dalga uykusu sırasında birçok beyin hücresinin etkinliğinin azalması, beyne kendisini toparlama ve onarma şansı veriyor

Ne var ki, REM uykusu söz konusu olduğunda birçok hücre uyanıkken olduğu kadar etkin olduğundan bu varsayım pek kabul edilebilir sayılmıyor

REM sırasında asetilkolin içeren sinir hücresi grupları etkin hale geçiyor

Bununla birlikte, REM uykusu sırasında norepinefrin, serotonin ve histamin gibi nörotransmiterlerin salgılanmasının durmasıyla reseptörlerin dinlenmesi ve duyarlılıklarına yeniden kavuşması da bu tezi güçlendiriyor

Bu nörotransmiterler, amin grubu içerdikleri için bunlara monoaminler de denir

Monoaminler, beyinde yeni bağlantılar yapmakta da görev alıyorlar

Bunların salgılanmasının durmasıyla, REM uykusu sırasında beyin hücrelerinin yoğun etkinliği sonucu yanlışlıkla beyindeki bağlantıların değişmesi de önlenmiş oluyor

Kimi araştırmacılarsa, REM uykusunun belleğe katkıları olduğu görüşünde

Ancak bu konuda yapılan araştırmalar, bellek ve uyku arasındaki ilişkiyle ilgili henüz sağlam kanıtlar ortaya koyabilmiş değil

Beyin hasarı nedeniyle ya da ilaçla REM uykusundan yoksun kalanların aynı bellek performansı gösterebildikleri gözlenmiş

Bununla birlikte, uykudan yoksunluğun bir konuda yoğunlaşmayı olumsuz yönde etkilediği biliniyor

Ayrıca, bir gecede REM uykusunda geçirilen süre hemen hemen hepimiz için aynı, ancak kimimizin belleği diğerlerinden daha güçlüdür

Yapılan bir araştırmanın sonucuna göre, gün boyunca basketbol oynayıp şut atma çalışması yapmak gibi beceriler isteyen şeylerden sonra uyumak, bu becerilerin pekişmesine yardımcı olurken, düşünsel beceri isteyen işlerden önce iyi bir uyku çekmek çok daha yararlı

22 Uykunun Uyum Sağlatıcı Etkisi

Bu teze göre, REM uykusunda beyin hücrelerinin etkinliklerindeki artış, memelilerin çevredeki tehlikelerle başa çıkabilmelerini kolaylaştırıyor

Memeliler REM uykusu sırasında termoregülasyon yapamadığından, sinir hücrelerinin bu etkin hali, beynin metabolizmasını yükselterek koşullara kolay uyum sağlamayı kolaylaştırıyor

Bir başka tezdeyse, REM uykusundaki sinir hücrelerinin yoğun etkinliğinin ve enerji tüketiminin, sinir hücreleri bağlantılarının genetik olarak programlanmasında rol oynadığı ileri sürülüyor

REM uykusunun dış uyaranlar gibi rol oynayarak sinirsel gelişimin olgunlaşmasını sağladığı söyleniyor

Bir diğerindeyse, uykunun hayvanların kendilerini korumak için gereksinim duydukları bir şey olduğu iddia ediliyor

Gün ışığında avlanan hayvanlar için gece karanlık olduğunda uyumak, enerji depolamak ve hatta av olmamak için daha uygun deniyor

TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi - Kasım 2008

10-10-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Nasıl Rüya Görürüz? Neden Uyuruz? Neden uyuduğumuz ya da uykunun tam olarak ne işe yaradığı, henüz kesin yanıtları bulunamamış ama üzerinde birçok farklı varsayım üretilmiş sorular Bu varsayımları iki temel gruba ayırabiliriz Uykunun güçlendirici etkisi ve Uykunun uyum sağlatıcı etkisi 21 Uykunun Güçlendirici Etkisi Bu gruptaki tezlerden birine göre, yavaş dalga uykusu sırasında birçok beyin hücresinin etkinliğinin azalması, beyne kendisini toparlama ve onarma şansı veriyor Ne var ki, REM uykusu söz konusu olduğunda birçok hücre uyanıkken olduğu kadar etkin olduğundan bu varsayım pek kabul edilebilir sayılmıyor REM sırasında asetilkolin içeren sinir hücresi grupları etkin hale geçiyor Bununla birlikte, REM uykusu sırasında norepinefrin, serotonin ve histamin gibi nörotransmiterlerin salgılanmasının durmasıyla reseptörlerin dinlenmesi ve duyarlılıklarına yeniden kavuşması da bu tezi güçlendiriyor Bu nörotransmiterler, amin grubu içerdikleri için bunlara monoaminler de denir Monoaminler, beyinde yeni bağlantılar yapmakta da görev alıyorlar Bunların salgılanmasının durmasıyla, REM uykusu sırasında beyin hücrelerinin yoğun etkinliği sonucu yanlışlıkla beyindeki bağlantıların değişmesi de önlenmiş oluyor Kimi araştırmacılarsa, REM uykusunun belleğe katkıları olduğu görüşünde Ancak bu konuda yapılan araştırmalar, bellek ve uyku arasındaki ilişkiyle ilgili henüz sağlam kanıtlar ortaya koyabilmiş değil Beyin hasarı nedeniyle ya da ilaçla REM uykusundan yoksun kalanların aynı bellek performansı gösterebildikleri gözlenmiş Bununla birlikte, uykudan yoksunluğun bir konuda yoğunlaşmayı olumsuz yönde etkilediği biliniyor Ayrıca, bir gecede REM uykusunda geçirilen süre hemen hemen hepimiz için aynı, ancak kimimizin belleği diğerlerinden daha güçlüdür Yapılan bir araştırmanın sonucuna göre, gün boyunca basketbol oynayıp şut atma çalışması yapmak gibi beceriler isteyen şeylerden sonra uyumak, bu becerilerin pekişmesine yardımcı olurken, düşünsel beceri isteyen işlerden önce iyi bir uyku çekmek çok daha yararlı 22 Uykunun Uyum Sağlatıcı Etkisi Bu teze göre, REM uykusunda beyin hücrelerinin etkinliklerindeki artış, memelilerin çevredeki tehlikelerle başa çıkabilmelerini kolaylaştırıyor Memeliler REM uykusu sırasında termoregülasyon yapamadığından, sinir hücrelerinin bu etkin hali, beynin metabolizmasını yükselterek koşullara kolay uyum sağlamayı kolaylaştırıyor Bir başka tezdeyse, REM uykusundaki sinir hücrelerinin yoğun etkinliğinin ve enerji tüketiminin, sinir hücreleri bağlantılarının genetik olarak programlanmasında rol oynadığı ileri sürülüyor REM uykusunun dış uyaranlar gibi rol oynayarak sinirsel gelişimin olgunlaşmasını sağladığı söyleniyor Bir diğerindeyse, uykunun hayvanların kendilerini korumak için gereksinim duydukları bir şey olduğu iddia ediliyor Gün ışığında avlanan hayvanlar için gece karanlık olduğunda uyumak, enerji depolamak ve hatta av olmamak için daha uygun deniyor TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi - Kasım 2008