Karakter Eğitimi İçin 100 Yol

Bir insana verilen değer, onun ahlâk ve karekteriyle bağlantılıdır Hak katında ve halk katındaki kıymetimiz, ahlâk ve karekterimizin gelişmesi nispetindedir Okul idarecileri öğrencileri hayata hazırlarken, bu yönde geliştirmenin yollarını arar dururlar Bu gâyeyle bazı üniversitelerde, ahlâk ve karekter gelişim merkezleri bile kurulmuştur

Amerika Boston Üniversitesi'ndeki böyle bir merkezin, öğrencilerin ahlâk ve karakter gelişimiyle ilgili olarak yaptığı bir çalışmada, çok sayıda öğretmen ve idarecinin fikirlerinden yararlanılmış ve 100 maddelik bir tavsiye listesi hazırlamıştır Her kültürden öğrencinin yararlanabileceği bu listedeki bazı maddeler kültürümüze adapte edilerek değiştirilmiştir Bunları okuyunca, bazılarını zaten uygulamakta olduğumuzu görecek, diğerlerine karşı içinizde bir şevk uyanacaktır Şimdi bu listeyi baştan sona iyice inceleyelim:

1- Kahramanlık ve fedakârlıklarıyla meşhur olmuş kişilerin fotograflarını koridor ve odalara asın

2- Öğrenciler için ahlâk ve karakter gelişimi konusunda bir rehberlik programı başlatın

3- Topluma hizmet maksadıyla belli misyonlar taşıyan gruplar oluşturun

4- Bir çocuğun diğerleri tarafından şamar oğlanı yapılmasına mani olun

5- Akademik, spor veya sanat yetenekleri dışındaki kabiliyetleri keşfetmek üzere programlar geliştirin

6- Öğrencilerin davranışlarını ve topluma katkılarını ciddi bir şekilde ölçüp değerlendirin

7- Öğrenci ve onlara rehberlik yapanların hemfikir oldukları kurallar tespit edin

8- Velileri davet edip onların gelişmeleri inceleyip katkıda bulunmalarına fırsat tanıyın

9- Misyonunuzu tanımlayan güzel bir söz seçip öğrencilerinizle paylaşın

10- Her ay bir fazilet tespit edip bunun üzerinde çalışın

11- Kendinize örnek aldığınız bir şahsiyeti öğrencilerinize tanıtın

12- Tarihteki olayları gündeme getirip bu olaylarda nasıl davranılması gerektiğini tartışın

13- Öğrencilerdeki iyilik sıfatının, en az onların akademik başarıları kadar önemli olduğunu görmelerine yardımcı olun

14- Ahlâkla ilgili meseleleri ele alın, yani gerçekleri ele alın, delil toplayın, sonuçları tahmin edin ve karar verin

15- Öğrencilerin topluma hizmet etmeleri için belli bir yapı dahilinde onlara fırsatlar oluşturun

16- Örnek olun Meselâ ortalıkta gördüğünüz bir kâğıt parçasını alın Sizden sonra ders vereceklere bir saygı eseri olarak tahtayı temiz bırakın

17- Kurumunuzda, ne türlü olursa olsun, nezaketsizliğe fırsat vermeyin

18- Kaba ve küfürlü konuşmalara izin vermeyin

19- Öğrencilerin kötü davranışlarını notlar, çağrılar ve ziyaretlerle velilere duyurun

20- Çocuklarının güzel vasıflarını takdir etmek üzere velilerle irtibat kurun

21- Öğrencilerin okulda çok çalışmalarının ahlâkî bir sorumluluk olduğu fikrini açıkça belirtin

22- Meslektaşlarınızla konuşurken nazik olun

23- Yaşadığınız yerdeki fedakâr ve önemli şahsiyetleri derslerde tanıtın

24- Ödevlerin yapılması ve sınav sonuçlarıyla ilgili mükâfat sistemi kurun

25- Bir bağış fonu oluşturun Öğrencilerin bağışları istedikleri yere yapmalarına fırsat tanıyın

26- Ailelerin ahlâkî otoritelerini destekleyin Öğrencilerin ahlâkî problemlerini ebeveynleri ile çözmelerini sağlayın Bu konuda öğrencilerle konuşarak niçin zora düştüklerini analiz edin

27- Duvarlara güzel karakteri teşvik eden sözler asın

28- Özellikle öğrencilerin o anki durumlarıyla ilgili ahlâkî ihtilaflara dair yaşanmış olaylardan örnekler verin

29- Kahraman şahsiyetleri doğum günlerinde anın ve ne tür faziletlere sahip olduklarını anlatın

30- Çocukların önem verdikleri vecizeleri yazıp duvarlara asmalarına izin verin

31- Ahlâkî konularda makaleler getiren öğrencileri ödüllendirin ve bu yazıları analiz edin

32- Kurumunuzdaki karakter meselelerini -güzel huylar vs- düzenli olarak müzakere edin

33- Çocukların beklentilerini netleştirin ve onların bu beklentilere göre sorumluluk almalarını sağlayın

34- Öğrencilerle ilgilenirken tutarlı olun ve duygusal davranarak doğruluk ve dürüstlüğünüze halel getirmeyin

35- Hatalarınızı kabul edin ve bunları düzeltmenin yollarını araştırın Öğrencileri de buna teşvik edin

36- Hergün birkaç dakikalık ibretli bir hikâyeyi seslice okuyarak güne başlayın Hikâyelerin kısa, ama ders verici olmasına dikkat edin

37- Kurumunuzdaki ilkeler ve politikaları belirlerken bunların muhtemel tesirlerini ve öğrencilere ne tür mesajlar verdiklerini anlamaya çalışın

38- Bir politika, faaliyet veya kararın sebeplerini açıklayın Öğrencilerin sadece "nasıl"ı değil, "niçin"i de anlamaları için onlara yardımcı olun

39- İyi bir öğrenci olmanın ahlâkî ve karakterle ilgili unsurlarını öğrencilerin tartışması için ortamlar hazırlayın

40- Öğrencilere rekabet kavramını öğretin ve bunun ne zaman faydalı, ne zaman zararlı olduğunu anlatın

41- Öğrencilere niçin öğretmenlik / belletmenlik yaptığınızı açıklayın Öğretmenlik / belletmenlik yapmanın sorumluluğu ve öneminden ne anladığınızı açıklayın

42- Topluma yaptığınız hizmetlerden öğrencilere bahsedin Hangi gönüllü kuruluşlarda neler yapabileceklerini anlatın

43- Öğrencilere medyayı eleştirel bir yaklaşımla analiz etmeyi öğretin Medyadaki mesajlar ne tür bir karakteri teşvik etmektedir?

44- Mezun olup yüksek okula gitmiş, iş hayatına atılmış eski öğrencilerinizi davet edip tecrübelerini aktarmalarını sağlayın Güzel alışkanlıkların onlara işlerinde nasıl yardımcı olduğunu sorun

45- Muhitinizdeki yetişkinleri davet ederek onların karakter eğitimleri ve tecrübeleri konularını gündeme getirin

46- Öğrencilerin empati geliştirmelerine yardımcı olun Onlara şu tür sorular sorun: "Kimse seninle oynamak istemezse kendini nasıl hissedersin?", "Birisi senin isminle alay ederse neler hissedersin?"vb gibi

47- Kurumunuzda ihtilaflar doğduğunda öğrencilere saygı, açık görüşlülük, mahremiyet ve nezaketin önemini öğretin Gıybet, dedikodu ve tahkire fırsat vermeyin

48- Kibarlık üzerinde durun Öğrencilere, diğer öğrencileri ve yetişkinleri dikkatli bir şekilde nasıl dinlemeleri gerektiğini öğretin

49- Başarılı şahısların biyografilerini birlikte okuyup müzakere edin Daha büyük çocukların farkındalık yeteneğini geliştirin Bireylerin hataları olabileceğini, ancak takdire şayan sıfatlar da taşıyabileceklerini fark ettirin

50- Büyük öğrencilerin küçüklere yardımcı olmalarını sağlayan ortamlar oluşturun

51- İlk günden itibaren çok çalışmanın ve hedefe ulaşmak için belli standartlara riayet etmenin öneminden bahsedin

52- Liseye devam eden öğrencilerin toplumda daha aktif olmaları için, gönüllü faaliyetler yapan kurumların yönetim kurulu toplantılarına katılarak katkıda bulunmalarını sağlayın

53- Katmadeğeri yüksek, kaliteli eserler veren ve ülkenin sosyal enerjisini artırıcı örnek çalışmalar yapan şahsiyetlerin hayatlarını, alışkanlıklarını ve temel prensiplerini araştırma konusu olarak öğrencilere verin

54- Diğer ülkelerde karakter eğitimiyle ilgili çalışmaları takip edin ve tecrübelerden yararlanın

55- Öğrencilere teşekkür mesajları yazmayı öğretin Öğrenciler için değerli çalışmalar yapanlara teşekkür mektupları yazdırın

56- Öğrencilerin çalışmalarını değerlendirirken onlara yeteri kadar geri besleme (feedback) verin Gelişmeleri ve başarıları konusunda onlarla samimâne ve teşvik edici bir iletişim kurun

57- Büyük öğrencilerin, ebeveynler için yemekli bir program hazırlamasını sağlayın Yemek yapmalarını, dekorlar kullanmalarını, hizmet etmelerini ve temizlik yapmalarını temin edin

58- Öğrencilerin kurum için bir hizmet yapmalarını (ufak tamiratlar, tanıtım vs) sağlayın

59- Düzenli bir şekilde birlikte bina temizliği yapın

60- Diğer din ve kültürleri tahkîr etmeyin ve başkalarına karşı âdil davranmanın önemini vurgulayın

61- Hor görülen öğrencilere destek olun ve bu anları bir eğitim fırsatı olarak görün

62- Canlılara karşı şefkatli olma düşüncesini aşılayın

63- Ürünlerin tekrar kullanımıyla ilgili (recycle) kampanyalar başlatın İktisatlı olma ve israftan kaçınmanın önemini anlatın

64- Ülke çapında güzel ahlâkı destekleyen programlardan öğrencilerinizi haberdâr edin

65- Öğrencilerin ebeveynlerinin de desteğiyle; muhitlerinde ufak temizlik işleri, ağaç dikme, ufak tamiratlar gibi çalışmalarla çevrelerine hizmet etmelerini sağlayın

66- Kurumunuza ait bir şarkınız olsun ve yeni gelenlere bunun sözlerini ve manasını öğretin

67- Eğer böyle bir şarkınız yoksa öğrenciler arasında bir yarışma düzenleyerek bir tane yazmalarını temin edin Ne tür fikirlerin şarkıda yer alması gerektiği konusunda görüş alışverişinde bulunun

68- Kurumunuzda belli kaidelerin önemini vurgulayın ve bu kaidelerin kurumun kimliği açısından önemini ifade edin

69- Öğrencileri çevredeki yaşlı veya yardıma muhtaç insanlarla ilgilenmeye teşvik edin

70- Öğrencilerinize başka şehir veya ülkelerden mektup arkadaşları bulun ve onların yazışmalardan öğrendikleri bilgileri paylaşın O yerlerde hayatın nasıl olduğu konusunu gündeme getirin

71- Karakter eğitimi için müfredatı kullanın Meselâ dille ilgili çalışmalarda karakter analizleri yaptırın Başkasının gözleriyle dünyaya bakmanın nasıl bir şey olabileceğini sorun

72- Şefkatli bir şekilde yapıcı eleştirilerde bulunun ve öğrencilerin de bunu alışkanlık haline getirmelerini sağlayın

73- Spor müsabakalarında, oyunlarda ve günlük ilişkilerde centilmenliğin önemini vurgulayın

74- Okulun politikasını belirlerken öğrencilerin de katkıda bulunmasını temin edin Onlara farklı politikaların karşılaştırılmasıyla ilgili ödevler verin

75- İnsanı düşünmeye, tartışmaya ve yazmaya sevk eden alıntılar toplayın

76- Öğretmen ve idarecilerin kullanabilecekleri, karakter eğitimiyle ilgili bir literatür listesi hazırlayın

77- Kurumunuzu tanımlayan veciz bir söz bulun

78- Üstün karakterli öğrencilere ait kayıtları arşivleyin

79- Akademik ve sosyal problemleri çözüp özgüven kazanmaları için fırsatlar tanıyın

80- Kurumunuzdaki ahlâkî atmosferi idarî toplantılarınızda gündeme getirin ve hedeflerinizi belirleyin

81- Kurumunuza ait bir prensipler listesi hazırlayın ve bütün faaliyet ve politikalarınızda bu listeye atıflarda bulunun Kurumdaki herkese bu listeyi neşredin ve dikkat çekici bir şekilde binada teşhir edin

82- Bir e-mail listesi veya bülten tahtası hazırlayıp idareci ve öğretmenlerin karakter eğitimiyle ilgili fikir alışverişi yapmalarını sağlayın

83- Haber bülteniniz aracılığıyla, öğrencilerinizin dikkat çekici davranışlarından velileri haberdâr edin

84- Kurumunuzun tarihî ve başarılarına ait belgeler ve fotograflardan oluşan bir sergi hazırlayıp ziyaretçilere bunu gösterin

85- Kurumda basit gibi görünen işleri yapan işçilerin ve gönüllülerin çalışma ve başarılarını toplu bir şekilde takdir edin

86- Öğrencileri teşvik edecek ve onlara disiplin kazandıracak miktarda ödevler vermeyi ihmal etmeyin

87- Çocuklara bir and söyletin ve bu metni velilere ulaştırın

88- Giyimle ilgili standartlar belirleyip bunların eğitimle olan ilgisini açıklayın

89- Öğrencilerin kendi aralarında kaynaşmasını sağlayan faaliyetler düzenleyin

90- Öğrenci ve velilerin seminer, gezi gibi ortak bir projede görev almalarını sağlayın

91- Binanın genel görünüşü konusunda dikkatli olun Genel düzen ve tertiple ilgili herkesin katkıda bulunmasına çalışın

92- Çevredeki itibarlı işadamlarının, girişimcilik konusunda öğrencilere rehberlik yapmalarını sağlayın

93- Yeni gelen öğrenci ve işçilere rehberlik yapacak kişiler belirleyin

94- Çevredeki memur, işçi veya işverenleri davet ederek iş hayatında karakterin öneminden bahsettirin

95- Sporla ilgilenen öğrenci ve öğretmenlerin sporla ilgili ahlâkî ilkeler geliştirmelerini teşvik edin

96- Muhitinizde karakter eğitimiyle ilgili toplantılar düzenleyin

97- Karakter eğitimiyle ilgili bir logo hazırlatın

98- Ayda iki defa öğretmen ve idarecileri biraraya getirerek ahlâkî prensipler içeren edebî veya felsefî bir metni analiz ettirin

99- Veliler için karakter eğitimiyle ilgili bir literatür listesi hazırlayın

100- Bir kitap klübü kurarak öğrencilerin ahlâkî eserler okumalarını sağlayın

Bu listenin hayata geçirilebilmesi için okul idaresi farklı birimlere veya öğretmenlere kendisiyle ilgili maddelerin neler olduğunu ve onları nasıl uygulayacağını belirleme görevi verebilir Meselâ, sporla ilgili olan maddeler spor birimi veya öğretmenine; benzer şekilde tarih, edebiyat, resim, gezi ile ilgili olanlar da alâkalı birimlere görev olarak verilebilir Böylece, bu listede yer alan veya akla gelebilecek başka hususlar bir bütünlük içinde öğrenciye sunulursa, ahlâk ve karakter gelişiminde olumlu sonuçlar alınır