Divân Şiirinin Özellikleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-09-2012

1

Nazım birimi beyittir

Beyit, kendi içinde anlam bütünlüğü taşır

Beyitlerle kurulan nazım biçimlerinde beyitleri birbirine bağlayan ölçü ve uyak birliğidir

2

Ölçü, İranlıların Araplardan alarak yeniden düzenledikleri aruz ölçüsüdür

3

Divan edebiyatında genellikle tam ve zengin uyak kullanılmıştır

4

Divan edebiyatında Arap ve Fars edebiyatlarından alınan nazım biçimleri kullanılır: gazel, kaside, mesnevi, musammat, rubai

5

Divan Edebiyatının kaynakları din, tasavvuf, Kuran, hadis,peygamber hikayeleri, evliya menkıbeleri , İran ve İslam mitolojisi, XIII

yüzyılından sonra yerli yaşam, günlük olaylar

olmuştur

Bu nedenler ile şiirlerde aşk, şarap , din ve ahlak ile ilgili soyut kavramlar işlenmiştir

Şiirlerin kişi ve toplum yaşayışı ile ilgili gerçeklere , doğaya ilgileri azdır

Stilize edilmiş bir doğa anlayışı ile dağa öğeleri nakış, motif gibi kullanılmıştır

Divan şiirinde aşk ön plandadır

Aşk anlayışı çağın mutlak hükümdarlık sistemine ve tasavvuf düşüncesine dayanır

Sevgili , mutlak iktidar sahibi ,zalim , vefasız; aşık ise bahtsızdır

Şairler için anlatılmak istenen platonik aşktır

6

Divan şiirinden kaderci bir dünya görüşü egemendir

Şairler, dünyanın geçici olduğundan, feleğin cerrinden , zamanın kötülüğünden yakınırlar

7

Divan şiirinin dili Arapça , Farsça sözcük ve tamlamalarla dolu Osmanlıca denilen yazı dilidir

8

Söyleyiş özentilidir Ustalık, benzetmeler yapmak mecazlı, sanatlı değişler yaratmak, kalıplaşmış anlamlı sözcükleri yeniden kullanmaktır

Bu nedenle şair, özden çok söyleme biçime önem verir

Divan şiirinde nazirecilik yaygındır

9

Şiirler, konularına göre değişik biçimle adlandırılır

Ölüm teması işleyen ? MERSİYE?, Peygamberlerin erdemlerini anlatan şiirlere ?NAAT?, Tanrıya yakarışı işleyen şiirlere ?MÜNACAAT? , Tanrının birliğini anlatan şiirlere ?TEVHİD? , şairin kendini övdüğü şiirlere ?FAHRİYE? , şairin toplumsal çarpıklıkları dile getirdiği yergilere de ?HİCİV? denir

10

Nazım biçimleri genelde Arap ve İran şiirlerinden alınmıştır

Divan Edebiyatı nazım biçimleri iki ana bölümde işlenir

10-09-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Divân Şiirinin Özellikleri 1Nazım birimi beyittir Beyit, kendi içinde anlam bütünlüğü taşır Beyitlerle kurulan nazım biçimlerinde beyitleri birbirine bağlayan ölçü ve uyak birliğidir 2Ölçü, İranlıların Araplardan alarak yeniden düzenledikleri aruz ölçüsüdür 3Divan edebiyatında genellikle tam ve zengin uyak kullanılmıştır 4Divan edebiyatında Arap ve Fars edebiyatlarından alınan nazım biçimleri kullanılır: gazel, kaside, mesnevi, musammat, rubai 5Divan Edebiyatının kaynakları din, tasavvuf, Kuran, hadis,peygamber hikayeleri, evliya menkıbeleri , İran ve İslam mitolojisi, XIII yüzyılından sonra yerli yaşam, günlük olaylar olmuştur Bu nedenler ile şiirlerde aşk, şarap , din ve ahlak ile ilgili soyut kavramlar işlenmiştir Şiirlerin kişi ve toplum yaşayışı ile ilgili gerçeklere , doğaya ilgileri azdır Stilize edilmiş bir doğa anlayışı ile dağa öğeleri nakış, motif gibi kullanılmıştır Divan şiirinde aşk ön plandadır Aşk anlayışı çağın mutlak hükümdarlık sistemine ve tasavvuf düşüncesine dayanır Sevgili , mutlak iktidar sahibi ,zalim , vefasız; aşık ise bahtsızdır Şairler için anlatılmak istenen platonik aşktır 6Divan şiirinden kaderci bir dünya görüşü egemendir Şairler, dünyanın geçici olduğundan, feleğin cerrinden , zamanın kötülüğünden yakınırlar 7Divan şiirinin dili Arapça , Farsça sözcük ve tamlamalarla dolu Osmanlıca denilen yazı dilidir 8Söyleyiş özentilidir Ustalık, benzetmeler yapmak mecazlı, sanatlı değişler yaratmak, kalıplaşmış anlamlı sözcükleri yeniden kullanmaktır Bu nedenle şair, özden çok söyleme biçime önem verir Divan şiirinde nazirecilik yaygındır 9Şiirler, konularına göre değişik biçimle adlandırılır Ölüm teması işleyen ? MERSİYE?, Peygamberlerin erdemlerini anlatan şiirlere ?NAAT?, Tanrıya yakarışı işleyen şiirlere ?MÜNACAAT? , Tanrının birliğini anlatan şiirlere ?TEVHİD? , şairin kendini övdüğü şiirlere ?FAHRİYE? , şairin toplumsal çarpıklıkları dile getirdiği yergilere de ?HİCİV? denir 10Nazım biçimleri genelde Arap ve İran şiirlerinden alınmıştır Divan Edebiyatı nazım biçimleri iki ana bölümde işlenir