Prof. Dr. Sinsi
|
Gerçek Balinagiller Ve Boz Balinagiller.
Dişsiz balinaların iki ailesinin üyelerine verilen ad dır
Gündelik kullanımda başka birçok türe de balina denir
Balinalar, memeliler arasında su yaşamına en iyi uyum sağlamış olanlardır Gövdeleri balık biçiminde, derileri çıplaktır Ön üyeleri göğüs yüzgeçlerine dönüşmüştür, gövde yatay bir yüzgeçle son bulur Arka üyeler ortadan kalkmıştır Başın üstünde bir yada bir çok burun deliği yada su fışkırtma deliği bulunur Balinalar bu deliklerden bir su buharı püskürtürler
Günümüzde balinalar iki alttakıma ayrılırlar
Dişsiz balinalar-dişleri yoktur ama üst çenenin kenarlarına bağlı "'balina çubuğu"denilen uzun, boynuzsu üstderi levhacıkları vardır
Dişli balinalar -gerçek dişleri vardır-
Burada, yalnızca dişsiz balinalar ele alınacak, dişli balinalar, ispermeçet balinası ve yunusbalığı maddelerinde incelenecektir Gerçekbalinagillerin temel özellikleri, ağızlarının kıvrık bir yarık biçiminde olması ve boğazlarında olukçuklar bulunmamasıdır Bu ailenin en bilinen türü Bask balinasına (Eubolaena glacialis) bu adın verilmesinin nedeni Baskların eskiden Gascogne körfezinde balina avına çıkmalarıdır
Bask balinası 16 m uzunluğunda simsiyah bir hayvandır; başında boynuzsu bir çıkına vardır Günümüzde oldukça az raslanan bu balina, Spitzberg ile Asor (Azor) adaları arasında yaşar
Benzer bir tür olan Eubaloena australis, güney denizlerinde görülür 20 m uzunluğunda olan Grönland balinasının (Balaena mysticetus) başı,toplanı uzunluğunun 1/3'i kadardır; altçenesinin ön bölümü beyazdır
Daha çok Kuzey Buz denizinde yaşayan bu balinaya Avrupanın açıklarında, ender olarak Kanada yakınlarında, sık sık da Kuzey Büyük Okyanus'ta raslatlanır Bozbalinagiller ailesinde yalmızca 14 m uzunlukta küçük başlı boz balina (Eschrichius gibbosus) yer alır Günümüzde artık Atlas Okyanusu'nda yaşamayan bu balinaya, Kuzey Büyük Okyanus'ta raslamr; kışları bir yandan Japonya'ya, öte yandan Kaliforniya'ya ve Meksika'ya göç eder
Evrim geçirmiş hayvanlar
Balina terimi aynı zamanda yaygın olarak, çatalkuyruklubalinagiller ailesini oluşturan üyeler için de kullanılır Bunların küçük bir sırt yüzgeci ve göğüslerinde uzunlamasına çizgiler vardır Ağız kıvrımları düzdür Aile yeryüzünde günümüze kadar yaşamış hayvanların en büyüğü olan mavi balinayı fSibbaldus musculusj kapsar (boyu yaklaşık 33 m, ağırlığı 120 ton; mavi gri renkli olan gövdesi, açık renkli beneklerle kaplıdır]
Ailenin öbür üyeleri arasında, boy sırasına göre, Fin balinası fBaiaenoptera physalus, 20 m), kuzey balinası (BaJaenoptera borealis, 15 m), gagalı fin balinası (Balaenoptera acutorostrata, 8 m) sayılabilir Göçmen olan bu türlere, Avrupa açıklarında raslamr Aynı ailede yer alan kambur balina (Me-gaptera novaeangliae) 14 m uzunluğundadır; göğüs yüzgeçlerinin uzunluğu ve başındaki boğumlarla dikkati çeker
Balinalar, boylarının büyüklüğüne karşın, küçük deniz hayvanlarıyla beslenirler Ortaçağ'dan bu yana, yağ, et, jambon, jelatin, balina çubuğu gibi ürünler elde etmek için avlanmaları nedeniyle sayıları büyük ölçüde azalmış, nerdeyse tükenmeye yüz tutmuştur Balinalar birçok açıdan üstünlükleri olan hayvanlardır
Deniz yaşamına yalnızca morfoloji açısından, değil, fizyoloji açısından da uymuşlardır Suya daldıklarında oksijeni son derece ölçülü kullanmaya yarayan organları vardır Dalma sırasında özellikle kandaki alyuvarların sayısında artma, iç organların kanlanmasında azalma görülür Buna karşılık, beyindeki dolaşımın normal kaldığı bilinir Balinaların beyninin evrim geçirdiği de saptanmıştır
Balina avı
IX yy'dan başlayarak Basklar, Gascogne körfezinde balina avlamaya koyuldular ve bu amaçla kıyılarda gözetleme kuleleri kurdular
Batı Avrupa kıyılarındaki balinalar tükenince de, Kuzey Buz denizinde yaşayan balinaların peşine düştüler
Daha sonraki yıllarda Hollandalılar, Fransızlar, Ruslar, İskandinavyalılar, İngüizler ve Amerikalılar da balina avına başladılar
1867'de zıpkın topunun bulunmasıyla balina avcılığı bîr sanayiye
Bu ülkelerin özellikle Atlas Okyanusu'nda dolaşan balina filolarının avladığı balinalar, 200 m uzunluğundaki fabrika-gemilerde işlenir
|