Afyon Savaşları,Bir Sömürgecilik Hikayesi: Afyon Savaşları

Afyon Savaşları

Afyon Savaşları
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Afyon Savaşları, 19 yüzyıl ortalarında yapılan ve Batılı devletlerin Çin'de bizim tarihimizdeki kapitülasyonlar benzeri ticari ve hukuki ayrıcalıklar kazanmaları ile sonuçlanan iki savaş
I Afyon Savaşı 1839-1842'de, Çin'le İngiltere arasında oldu Ok Savaşı ya da Çin'deki İngiliz-Fransız Savaşı olarak da bilinen 1856-1860 arasındaki II Afyon Savaşı'nda ise Fransa ile İngiltere, Çin'e karşı birlikte çarpıştılar
İngiliz tüccarlar 19 yüzyılın başlarında Çin'e yasa dışı yollardan afyon sokmaya başladılar Çin hükümeti 1839'da afyon ticaretini durdurma girişiminde bulunarak İngiliz tüccarların Guangzhou'daki (Kanton) tüm afyon depolarına el koydu Birkaç gün sonra, sarhoş İngiliz denizcilerinin Çinli bir köylüyü öldürmesi ve Çin hukuk sistemine güvenmeyen İngiliz hükümetinin sanıkları Çin mahkemelerine teslim etmeyi reddetmesi üzerine taraflar arasındaki gerginlik büyüdü Savaş patlak verdi ve küçük İngiliz kuvvetleri kısa sürede zafer kazandılar 29 Ağustos 1842'de imzalanan Nanking Antlaşması ve 8 Ekim 1843 tarihli Bogue Ek Antlaşması'yla, Çin'in büyük bir tazminat ödemesi, ticaret ve yerleşim amacıyla beş limanın İngilizlere bırakılması ve İngiliz yurttaşlarının İngiliz mahkemelerinde yargılanması hakkı karara bağlandı Öbür Batı ülkeleri de hemen istekte bulunup benzer ayrıcalıklar elde ettiler
Çin'deki ticaret haklarını artırmaya çalışan İngilizler, 1856'da bazı Çinli görevlilerin Ok adlı gemiye çıkarak İngiliz bayrağını indirmesiyle, savaşı yeniden başlatmak için aradıkları bahaneyi bulmuş oldular Bir Fransız misyonerinin Çin'in iç bölgelerinde öldürülmesini gerekçe gösteren Fransızlar da İngiltere'nin yanında savaşa girdiler
Müttefikler, 1857 sonlarında askeri harekata girişerek çok geçmeden Çin'i Tianjin Antlaşmaları'nı (1858) imzalamaya zorladılar Bu antlaşmalarla, yabancı elçilerin Pekin'de yerleşebilmesi, birçok yeni limanın ticaret ve yerleşim amacıyla Batılılara açılması, yabancıların Çin'in iç bölgelerinde yolculuk edebilmesi ve Hıristiyan misyonerlere hareket özgürlüğü verilmesi sağlandı Aynı yıl, daha sonraki aylarda Shang-hai'da yapılan görüşmelerde afyon ithali yasallaştırıldı Ancak Çinliler antlaşmayı onaylamayı reddedince, müttefikler savaşı yeniden başlatarak Pekin'i aldılar ve imparatorun yazlık sarayını yaktılar Çin, 1860'da imzaladığı Pekin Sözleşmesi'yle Tianjin antlaşmalarına uymayı kabul etti

I Afyon Savaşı
1939 yılında Çin hükümetinin, İngiliz tüccarların gerçekleştirdiği yasadışı afyon ticaretini durdurma girişimi ve bir İngiliz denizcinin yargılanması konusunda doğan hukuki anlaşmazlığın doğurduğu gerginlik sonucu I Afyon Savaşı patlak verdi Küçük ama güçlü İngiliz kuvvetleri kısa sürede zafer kazandılar
1842'de imzalanan Nanjing ve 1843'te imzalanan Bogue Ek Antlaşmaları ve Çin'in önemli bir miktarda tazminat ödemesi, ticaret ve yerleşim amacıyla beş limanın ve İngilizlere bırakılması ve İngiliz yurttaşlarının İngiliz mahkemelerinde yargılanmaları konuları karara bağlandı Öteki Batılı devletler de hemen Çin hükümetine istekte bulunup benzer ayrıcalıklar elde ettiler

II Afyon Savaşı
"Ok Savaşı" olarak da bilinen II Afyon Savaşı, ticari ayrıcılıklarını arttırmak isteyen İngilizlerin Ok adlı gemideki İngiliz bayrağının indirilmesini bahane ederek 1856 yılında başlattıkları savaştır Bir Fransız misyonerinin öldürülmesini bahane eden Fransa da İngiltere yanında savaşa girdi Savaş sonucunda İngiltere ve Fransa 1858 yılında Çin hükümetini Tianjin Andlaşması'nı imzalamaya zorlanır, ancak Çin andlaşmayı onaylamayı reddedince savaş yeniden başladı ve 1860 Pekin Sözleşmesi'yle Çin, Tianjin Andlaşması'na uyması kabul etti Bu andlaşmaya göre yabancı elçiler Pekin'de yerleşebilecek, birçok yeni liman ticaret ve yerleşim için Batılılara açılacak, yabancılar Çin'in iç bölgelerine seyahat edebilecek ve Hıristiyan misyonerlere hareket serbestisi tanınacaktı Ayrıca 1858'de Shang-hai da yapılan görüşmelerle Çin'e yapılan afyon ihracatı yasallaştı
Çin'in XIX yy'da ve XX yy'ın başında Batılı devletlerle yaptığı Tianjin benzeri egemenlik ve toprak bütünlüğünden büyük ödünler verdiği andlaşmalar "Eşitsiz Andlaşmalar" olarak da anılır