Felsefede Teslis

Özetle söylenirse, ilk şey, her şeyin kaynağıdır Her şey ona döner İlk şey, sonradan meydana gelen şeylerin vasıflarıyla nitelenmez O ne cevherdir, ne arazdır Bizim fikrimiz gibi bir fikir, bizim irademiz gibi bir irade değildir O tanımlanamaz Fakat varlığı zorunludur Yani varlığı kendi zatının gereğidir Kendisine layık olan sıfatlarla nitelenir Varlık nimetiyle bütün eşyanın üzerinde feyezan eder O, kendi yarattığı hiç bir şeye muhtaç olmaz

Bu ekolün kurucusu Eflatun´a göre, sözü edilen yaratıcıdan çıkan ilk şey akıldır Onun bir yavrusu gibi ondan doğmuştur Bu aklın üretim gücü vardır, ama ondan doğan bir şey gibi değildir

Akıldan da ruh fışkırmıştır

İşte her şey bu üçlüden doğmuştur Tedbir ve yaratma bundan çıkar

Burada iki şey üzerinde durmamız gerekmektedir:

1- Modern Eflatunculuk, dinle uyum sağlamıştır Her ikisi aynı melodiyi terennüm eder hale gelmişlerdir Yani teslisi kabullen*mişlerdir Bu üçleme (teslis) Hz İsa´nın çağrıda bulunduğu tevhi*din bozularak ve çarpıtılarak döküldüğü bugünkü Hıristiyanlık kalıbının içerdiği ve iddialarına göre Hz İsa´nın davet ettiği teslis akidesidir Böylece felsefe, bu dinle uyum sağladığı gibi, birçok tanrının varlığını kabul eden putperestlikle de uyum içine girmiş*tir Bu bileşimin normal olup olmadığına bakılmaksızın bileşimi meydana getiren unsurların dış görünümleri gizlenip gizlenmese de, bu bileşim meydana getirilmiş oldu

2- Bu ekolün üstadı olan Emniyos, 242 miladi senesinde ölmüş olup ilk Mesihilik dinini benimsemiştir İnandığımıza göre bu dini Mesih (as)´m ilk tabileri ortaya koymuşlardır Sonra Emniyos, es*ki Yunan putperestliğine geri dönmüştür

Emniyos´tan sonra Eflatun gelmiştir Eflatun önceleri İsken*deriye ekolünde eğitim görmüş, sonra İran´a ve Hindistan´a göç*müştür Hindistan´da Hind tasavvuf kaynaklarından istifade ederek Budizm ve Brahmanizm hakkında bilgi sahibi olmuş, Bu-distler´in Buda hakkındaki görüşlerini öğrenmiştir

Eflatun, bu ilmi seyahatinden sonra, ilk eğitim yeri olan İsken*deriye´ye geri dönmüştür

Miladi 3 yüzyılda dünya, böylesine bir fikri dalgalanma içinde yaşıyordu Bu dalgalanma ve istikrarsızlık uzun süre devam etti Nihayet 6 yüzyıla gelindi O zamanlar çekişmeler ve metod farklı*lıkları daha da fazlalaştı Fikri alandaki çözülmeler şiddetlendi Nihayet iş itikat noktasına kadar uzandı

Meryem oğlu İsa peygamberin öğretilerinden sapan Nasrani*lik (Hıristiyanlık), kendi arasında bölünerek Meliki ve Yakubi gi*bi mezheplere ayrıldılar Aralarındaki anlaşmazlık şiddetlendi Bu anlaşmazlık önceleri düşünce alanındaki düşmanlığa, daha sonraları ise cinsler arasındaki düşmanlığa dönüştü Cenab-ı Al*lah, aralarına kin ve düşmanlık tohumları saçtı Nefisleri ve dü*şünceleri bölünüp parçalandı îtikadlan zayıfladı İmanları çö-züntüye uğradı İnançları mücadele ve tartışma zemini haline geldikçe zayıflamaya ve şüphelerle dolmaya başladı Kesin inanç*ları yokoluverdi Evet 6 yüzyılda Hıristiyanlık dinini kucaklayan beldelerin ve ülkelerin durumu böyleydi

Miladi altıncı yüzyılda epeyce tartışmalara sahne olduğu için, Hıristiyanlık inancı zayıfladı Önceleri putperestler, Hıristiyanlar´a zulmetmeye başladılar Ardısıra Yahudiler, Hıristiyanların aleyhinde tecessüsde bulundular Hıristiyanlar Roma ve Filistin gibi yerlerde köşe bucak kaçarak Yahudiler´den ve putperestler*den gizlendiler, inançlarım gizlemek zorunda kaldılar Nerede bir Hıristiyan grubu görülürse, zulüm ve sürekli eziyetle mukabele görüyorlardı Hıristiyanlar´a zulmetme hususunda Roma hü*kümdarları birbirleriyle adeta yarış içine girmişlerdi Bu yeni di*ni beşiğinde iken yok edip gömmek için valilerine ilk hedef olarak, Hıristiyanlar´a zulmetmeyi gösteriyorlardı Bu zulüm ve işkence*ye delalet eden kaynaklar çoktur Örneğin imparator Trajan´m Asya Valisi Belin tarafından yazılan "Medeniyet Tarihi" adlı eser*de, müellifin şöyle dediğim görmekteyiz : "Hıristiyan olmakla suç*lanan kimselere ttarşı şöyle bir sorgulama tarzı uyguluyordum: Hıristiyan oldukları söylenen kimselere, Hıristiyan olup olmadık*larını soruyordum Hıristiyan olduklarını kabul ettiklerinde ikin*ci kez üçüncü kez ölümle tehdit ederek Hıristiyan olup olmadıkla*rım yine soruyordum Eğer Hıristiyan olduklarını söylemekte ıs*rar ederlerse onlara idam cezası uyguluyordum Hıristiyan olma*nın büyük bir yanlışlık olduğunu düşünüyordum Bu yanlışlıklan ve şiddetli inatları nedeniyle idam cezasını hakettiklerini düşü*nüyordum İhbarcıların adlarını bildirmeyen bazı mektuplar se*bebiyle, bir çok kimselere Hıristiyan olduklarına dair ithamlar yöneltiyordum İtham altında tutulan kimselerse Hıristiyan ol*duklarını inkar ediyorlardı Önlerinde adlarını saydığım dinlerle bağlantıları olduğunu tekrarlıyorlardı Kasıtlı olarak getirdiğim bazı dinlere ait heykellerin önünde bulunur ve şarap getirip tak*dim ediyorlardı Gerçek bir Hıristiyan´ı, İsa´ya sövmeye zorlama*nın çok müşkül olduğu söylenir Fakat bu arada bazıları Hıristi*yan olduklarını ve bazı günlerde güneş doğmadan önce ibadet için bir araya gelip İsa´ya övgüde bulunmak maksadıyla şiirler oku*duklarım itiraf edîyorladı Suç işlemek değil, hatta hırsızlık etme*mek, adam Öldürmemek, zina yapmamak ve ahidlerine vefa et*mek maksadıyla bir araya gelip anlaştıklarını da itiraf ediyorlar*dı Hıristiyan Kilisesi´ne hizmetçilik ettikleri söylenen iki kadına işkence yapmak zorunda kaldım Şu da var ki, ben asılsız hurafe*lerden başka hiçbir şeye karşı durmadım"

Hıristiyanlar´a karşı zulüm ve işkenceler gerçekten fazlalaş*mıştı İmparator Neron, Hıristiyanlar´ı yakarak aralarında geziniyordu Üzerlerine zift döküyor ve ateşe veriyordu Törenlerinde bu gibi kimseleri meşale olarak kullanıyordu, imparator Dakaldi-yonos, Mısır´daki Hıristiyanlar´a aşırı derecede işkence yapıyor*du Onları çeşitli zulümlere tabi tutuyordu Mısır´daki Hıristiyan-lar´ın kökünü kazıyordu Tarih bu işkenceleri, Kıptî milletinin ta*rihinin başlangıcı olarak kabul etmiştir