Doğal Denge Ve Karbondioksit Nedir

Uzayda varolan milyarlarca yıldızdan biri de yerküredir Ancak dünyamızın şimdiye kadar bilinen diğer yıldızlardan farkı; oluşumu sürecinde belli şartlara bağlı olarak, mikro organizmalardan, en gelişmiş canlı varlık olan insana kadar çeşitli organizmaları da üzerinde taşımasıdır İnsan da dahil tüm canlı varlıkların yaşamlarını sürdürebilmelerinin önşartı, onların oluşumunu sağlayan doğal dengelerin korunmasıdır

Dünyada, oluşumundan günümüze kadar geçen milyonlarca yıllık zaman içinde kendiliğinden oluşan olaylar sonunda kurulan ve adına doğal denge diyebileceğimiz bir denge vardır Bunun dışında bir de insanoğlunun yaptığı değişiklikler vardır ki yaşadığımız son yüzyılda bilim ve teknolojinin gelişmesiyle oldukça fazla ve hızlı olan bu değişikliklerden biri ve belki de en etkilisi karbon çevrimi ile ilgili olanıdır Yeraltı karbon kaynakları yeryüzüne suni olarak çıkarılmakta, insanlığın hizmetine sunulmakta, ancak bunun doğal dengeye etkileri yeterince dikkate alınmamaktadırYeryüzüne çıkarılan fosil yakıtların yakılmasıyla oluşan kimyasal tepkimelerin döngüyü tamamlayacak karşı tepkimelerini doğa kendiliğinden aynı hızla gerçekleştirememesi sonucu doğal denge bozulmaktadır Çünkü, karbon kaynaklarının hızla karbondioksite dönüştürülmesine karşın bu karbondioksitin aynı hızla karbon kaynakları haline dönüştürülmemesi halinde var olan dengenin bozularak başka şartlarda yeni dengenin kurulması kaçınılmazdır

Denge, bir sisteme etki eden etkenlerin birbirini dengelediği durumdur Dengedeki sisteme bir etki yapıldığında denge bozulur ve bir süre sonra tekrar dengeye gelir Ancak yeni dengede sistemin koşulları etkiden önceki koşullarla aynı değildir En az bir veya birden fazla özellik etkinin derecesine göre az veya çok değişir Değişmemesi için yapılan etkiye eşit ve zıt yönlü başka bir etkinin de yapılması gerekir Dengeyi biraz daha anlayabilmek için sistemin sınırlarını daraltıp basit bir kimyasal tepkimedeki denge olarak düşünürsek örneğin azot ve hidrojenden amonyağın oluşmasını ele alabiliriz (N2 + 3H2 Û 2NH3) Burada başlangıçtaki azot ve hidrojenden belli oranda amonyak oluştuğunda sistem dengeye gelir Dengedeki bu tepkime kabına maddelerden herhangi birini eklemek veya çıkarmak, sıcaklığı, basıncı veya kabın hacmini değiştirmek dengeyi bozar ve yeniden denge kurulur Ama madde miktarları veya sıcaklık, basınç gibi özelliklerden bazıları ilk dengedeki ile aynı olmaz Buna göre amonyak verimini artırmak veya en ekonomik şekilde amonyak elde etmek gibi amaçlara bağlı olarak dengeyi ürünler veya girenler lehine değiştirmek üzere şartlar ayarlanabilir Bu sistemde, amonyak elde etmek amacıyla işlem yapılırken verimi artırmak için gerekli koşulların sağlanması her zaman en ekonomik yol olmayabilir Dönüşümü artırmak için daha etkin koşullar gerektirir ki bu da daha pahalı olan bir yöntemi beraberinde getirir

Doğal dengenin oluştuğu sistem yani dünyamız da buradaki tepkime kabına benzetilebilir Ancak dünyadaki olaylar çok fazla ve karmaşık olduğu için dengeyi etkileyen pek çok etken bulunmaktadır Bizler bu etkenlerin birçoğunun farkında bile değilizdir Pek çok olay olmakta ve dengeye gelmektedir Karbon çevirimindeki karbon denegesi de bunlardan biridir ve canlı yaşamı doğrudan etkileyen bir dengedir

Karbon çevirimini şematik olarak basitleştirilmiş halde aşağıdaki gibi gösterebiliriz Şemadan da görülebileceği gibi karbon çevirimi, bir yandan canlılar için en temel element olan oksijen dengesini sağlayan; öbür yandan gene canlıların beslenmesini ve enerji gereksinimini sağlayacak başta karbonhidratlar olmak üzere diğer maddelerin oluşumunu sağlayan bir mekanizmadır