Anadolu Coğrafyasi Ve Yerleşmesi

Anadolu CoĞrafyasi Ve YerleŞmesİ GİRİŞ Günümüzden 12 bin yıl öncelerine kadar(paleolitik çağ)gezgin toplayıcı ve avcı insan toplulukları, mağaralarda ve çukur barınaklarda yaşıyorlardıTürkiye’de Paleolitik Çağ’a ait 90 a yakın mağara,kaya sığınağı ve mevsimlik kamp sığınağı yeri saptanmıştır12-10 bin yıl önceleri (mezolitik çağ) yerleşik düzene geçen avcı ve toplayıcı insan toplulukları,yuvarlak evlerde oturmaya başladılarİlk yerleşik zamanın en eski örneklerini gördüğümüz Hallan Çemi ve Çayönü evleri önceki dönemin yuvarlak barınaklarına benziyorduAynı zamanda bilinen ilk dörtgen planlı evlerin yapıldığı yerleşme de Aşıklı Höyük’tür 10-8 bin yıl önceleri (neolitik çağ) yerleşik tarım topluluklarının insanları,dörtgen planlı evler yapmaya başladılar8-7 bin yıl önceleri Anadolu’da gelişkin tarım yerleşmelerinde birbirine bitişik,tek odalı ve düz damlı evler yapılıyordu7-5,5bin yıl önceleri (neolitik çağın sonları kalkolitik çağ başlangıcı) merkezileşen tarım yerleşmelerinde birbirine bitişik küçük evler yerine bağımsız tek konutlar yapılmaya başlandı 5500-3200 yıl önceleri (tunç çağları) Anadolu’da kentler, krallıklar ve imparatorluklar kuruluyor kent konutları giderek belirginleşiyordu3200-2300 yıl önceleri (Batı Anadolu’da klasik dönem) Batı Anadolu’da koloni kentleri ve kent devletleri kurulduGünümüzden 1600-1400 yıl önceleri Antik Çağ’ın sonlarında toplum ve kent yapısında çok önemli değişimler yaşanıyor,antik dünyanın düzenli kentleri yok oluyor Orta Çağ’ın düzensiz ve eskiye önem vermeyen yerleşimleri artıyorduBizans döneminde Anadolu’daki büyük kentlerin yerini,kastron adı verilen kaleler aldıBu dönemde Anadolu insanı,çoğunlukla küçük basit kulübelerde oturuyordu Orta Asya’dan gelen Türk boyları,göçebe Türkmenler ve kentliler Anadolu’nun yerli halklarıyla tanıştılarSelçuklular,çadır ve konutu bir arada kullanıyorlardıHayvancılıkla uğraşan toplulukların kısa mesafeler arasında mevsimlik yer değiştirmeleri ile ortaya yeni bir yerleşme biçimi çıktıBu arada Selçuklu sarayı da mevsimlere göre yer değiştiriyor,kışları Akdeniz kıyılarında,yazları da İç Anadolu’da geçiriyorduTürkleşme sürecinin ikinci evresi olan Beylikler Döneminde Batı Anadolu,Türkmen yerleşimine açıldı ve büyük önem kazandı14ve17 yüzyıllar arası Osmanlı yerleşme düzenin ilk evresini oluştururBaşlangıçta Osmanlılar ya fethedilen yeni kentlerde,çoğunluğ yerli Rumların boşaltmak zorunda kaldığı konutlara yerleşiyorlar ya da kent çevrelerinde yarı kentli-yarı kırsal yeni yerleşim çekirdekleri oluşturuyorlardı 17yysonlarıile 19yybaşalrı arasındaki dönem,Osmanlı yerleşme düzenin ikinci evresini oluştururOsmanlı kent konutu bir yandan İstanbul merkezli üst sınıf kültüründen,diğer yandanda yöresel halk kültüründen etkileniyorduKırsal kesimde yerleşme düzeni ve konutun gelişmesi daha yavaştıOsmanlı yerleşme kültürünün üçüncü evresini oluşturan 19yyBatılılaşmanın eşiğide yaşanan yeni değişimlerin dönemidir19yy’a doğru taşra’da gücü elinde tutan kişiler (ayan)Osmanlı yönetim sisteminden bağımsız bir varlık göstermeye başlamıştır Anadolu’da 19yy’ın başında 1920’li yıllara kadar geçen sürede modernleşme ile gelişen barınma biçimleri iki ayrı kutup oluşturuyordu1920-45 yılları arasındaki dönemde yeni yerleşme ve konut biçimlerinin öncülüğü Orta Anadolu kentlerine geçti1945-80 yılları arsında kırsal alandan kentlere büyük bir göç başlamış ve apartman konutlar tüm ülkede yaygınlaşmıştır1980 yılından günümüze kadar geçen dönemde artan konut talebini siyasetçi ve gecekonducu tipi üretim karşılayamaz hale geldi20yy’ın sonlarına doğru Anadolu,yeşil alanları azalan,su havzaları küçülen,kıyıları kirlenen ve havası kömür kokan kalabalık kentler ülkesi olmuştur ANADOLU COĞRAFYASI VE YERLEŞMESİ Anadolu’da yerleşmeye elverişli yerler dikkate alındığında arazinin yaklaşık % 60’ı yüksek dağlık ve plato sahalarına tekabül etmekle beraber yerleşmelerin yoğunluk kazandığı 500 mden alçakta bulunan yerler kıyı boyları ile ovalık sahalara rastlamaktadırBu mevcut ülke arazisinin %20’si civarındadırNitekim nüfus fazlası eski medeniyet merkezlerini barındırmış bulunan yerleşim birimleri daha çok kıyı kesimlerde ki ova kenarları ve alçak platoları ile kıyı gerisinde oldukça geniş ova kenarlarında görülmektedir