Canlilik Ve Çevre

CANLILIK VE ÇEVRE

CANLILARIN ARASINDAKİ BESLENME İLİŞKİLERİ VE YAŞAMA BİRLİKLERİ

1) Ototroflar (Üreticiler)

• İnorganik maddelerden organik madde sentezlerler

• En fazla bulunan gruptur

• İki tiptir

A) Fotosentetikler :

• Işık enerjisini kullanırlar

• Klorofilleri vardır

• ÖRNEK:Yeşil bitkiler,bakteriler ve mavi-yeşil algler

B) Kemosentetikler :

• Kimyasal enerjiyi kullanırlar

• Klorofilleri yoktur

• ÖRNEK: Nitrit bakterileri, nitrat bakterileri, azot bakterileri, kükürt bakterileri, demir bakterileri

2) Heterotroflar (Tüketiciler)

• Hazır besin kullanırlar

• 3 tiptir

A) Holozoik Canlılar :

• Katı besinlerle beslenirler

• I) Etçiller (Karnivor)

II) Otçullar (Herbivor)

III) Hem etçil hem otçullar (Omnivor)

B) Simbiyotik Canlılar :

I) Mutualizm  (+,+)  Mantar ve su yosunu(Liken)

II) Kommensalizm  (+,0)  Köpek balığı, echenes balığı

III) Parazitlik  (+,-)  Bit,pire,kene

• Tam parazitlik: Sindirim sistemi iyi gelişmemiş, insan ince bağırsağında yaşayan yassı kurtlar

tam parazittir

• Yarı parazitlik: Ökseotu gibi bitkinin gövdesine sarılarak su ihtiyacını karşılayan parazitlerdir

C) Saprofit Canlılar :

• Organik maddeleri inorganik maddelere ayrıştırırlar

• Enzim sistemleri iyi gelişmiştir

• Hücre dışı sindirim yaparlar

• ÖRNEK:Çürükçül bakteriler, mantar ve küfler

NOT 1 : Öglena ve böcekçil bitkiler hem ototrof hem de heterotrofturlar

Parazitlik Kommensalizm Mutualizm

NOT 2 : Protookoperasyon : Bir arada yaşayan iki türün belirli bir süre birbirlerinden yararlanmaları olayıdır Timsah-Kürdan kuşu

GÜNEŞ

FOTOSENTETİKLER ITÜKETİCİLER(OTOBUR)

KEMOSENTETİKLER

SAPROFİTLER IITÜKETİCİLER(ETOBUR )

YAŞAMA BİRLİKLERİ

Birey – Populasyon – Komünite – Ekosistem – Biyosfer

Populasyon : Aynı türden canlıların oluşturduğu topluluğa denir

Komünite : Farklı populasyonların oluşturduğu topluluğa denir

Ekosistem : Canlıların yaşamış olduğu cansız çevreye denir

Biyosfer : Ekosistemi tamamen çevreleyen yapıya denir

Ekoton : Sınır bölgesidirBuradaki tür sayısı en fazladır

Mikroklima : Farklı iklim ortamları

Habitat : Canlının adresidir yani ekosistemde

yaşadığı yerdir

Ekolojik Niş : Canlının habitattaki görevidir

Süksesyon : Baskın türün değişmesidir

Flora : Bitki topluluğuna denir

Fauna : Hayvan topluluğuna denir

Ekosistem  Komünite  Populasyonlar  Topluluklar

Spil dağı Spil dağında Spil dağında Spil dağında

yaşayan canlılar yaşayan çamlar yaşayan çam toplulukları

POPULASYON

Populasyonu etkileyen faktörler:

a) Doğum b) Ölüm c) Salgın hastalıklar d) Savaşlar e) Doğal afetler

f) Besin miktarı g) Yaşama alanı h) Artık miktarı ı) Göç (İçe göç-Dışa göç)

Bir populasyonda ; Birey Sayısı

1) Doğum oranı > Ölüm oranı  Populasyon büyür

İçe göç > Dışa göç Ortam şartları iyidir

Genç miktarı çoktur

Zaman

Birey Sayısı

2) Doğum oranı < Ölüm oranı  Populasyon küçülür

İçe göç < Dışa göç Ortam şartları kötüdür

Yaşlı birey fazladır

Zaman

Birey Sayısı

3) Doğum oranı = Ölüm oranı  Populasyon dengededir

İçe göç = Dışa göç Ortam şartları normaldir

Bireyler eşit sayıdadır

Zaman

• Bir populasyonda yaşanabilen maximum birey sayısına taşıma kapasitesi denir

• Bir populasyondaki birey sayısı populasyonun yoğunluğu belirler

Son

Tüketiciler

II Tüketiciler

I Tüketiciler

Üreticiler

• Besin piramidinde üreticilerden tüketicilere doğru gidildiğinde sayıda azlık,irilik ve biyokütlede azlık görülür

• Beslenme seviyelerinde enerji transferindeki hiyerarşi “kim kimi yer” sorusunun cevabına göre belirlenir

• Besin piramidinde yukarılara doğru çıkıldıkça enerji kaybı olur

İç Parazitlik (endoparazit): Bağırsakta yaşayan solucan ve kurtlar,bakteriler,mantarlar ve bazı bir hücreliler bu gruptandır Enzim sistemleri olmadığı için kompleks besinleri sindiremezler

Dış Parazitlik (ektoparazit): Canlının dışında yaşayan parazitlerdir Enzim sistemleri ve sindirim sistemleri vardır Bit,pire,tahta kurusu,kan emici sinekler bu gruba girer

• Parazit bakterilerin sindirimle ilgili enzim sistemleri gelişmemiştir

• Bütün parazitlerde üreme sistemi gelişmiştir

AZOT DEVRİ

• Azotun asıl kaynağı havadırFakat bitkiler havadaki serbest azotu doğrudan alamazlar

• Havadaki azot toprağa iki şekilde bağlanır

1)Bazı bitkilerin köklerindeki yumrularda yaşayan azot bağlayıcı bakterilerle

2)Şimşeğin elektrik enerjisi sonucu atmosferdeki azotun oksijenle birleşmesiyle NO2- , Bununda suyla birleşmesiyle HNO3 oluşur ve buda toprağa karışır

• Nitrifikasyon : Bitki ve hayvan hücrelerinde bulunan organik azotun yeşil bitkilerin kullanabileceği nitrat tuzlarına dönüştürülmesidir3 safhadır

1) Ayrışma : Çürükçül bakterilerin azotlu besinleri ayrıştırarak NH 'e dönüştürmesidir

2) Nitritleşme : Nitrit bakterilerinin NH3’ü HNO3’e dönüştürmesidir

3) Nitratlaşma : Nitrat bakterilerinin HNO3'ü nitrat tuzuna dönüştürmesidir

• Denitrifikasyon : Bitkiler tarafından kullanılmayan nitrat tuzlarının denitrifikasyon

bakterileri tarafından parçalanarak atmosfere serbest azot olarak göndermesidir

HAYVAN TOPLULUKLARI

1) Organize Olmuş Gerçek Topluluklar

• Bal arısı,karınca toplulukları insan toplulukları gibi

• Topluluktan ayrılan birey tek başına hayatını sürdüremez

2) Belli Amaçlarla Belli Zamanlarda Oluşan Topluluklar

• Antartika kıyılarındaki adalarda üreme mevsiminde bir araya gelen,üreme bitince de dağılan

kral penguenler bu tür topluluktur

• Tüm hayatı boyunca sürü halinde yaşayan canlılara örnek fillerdir