Genlerin Dünyası

Gen üzerine kisa bilgi:

Bu bölümde ise DNA dünyasinin birazdaha derinliklerine inerek hem egitici hem de ilgi çekici bilgiler edinecegiz DNA nin canlilarin genetik sifresi oldugunu siklikla duyarizBelgesellerde, dergilerde gazetelerde vsFakat genlerle ilgili olarak her zaman kafamizda soru isaretleri kalirDNA ne demek?, genler insanin neresinde bulunur veya genlerle nasil oynarlar gibi sorulardir bunlarAslinda pekte bahsedildigi kadar karmasik bir konu degildirEn azindan burada anlatilanlardan DNA ve genler hakkinda kaba ama öz bilgiler edinebilirsiniz Ilk olarak "DNA" ve "Gen" kavrami üzerinde durarak ne olduklarini izah etmeye çalistikSade tanimlarin ardindan ilginç konulara degindikZevkle okuyabilirsiniz DNA nedir, nerede bulunur?: DNA "Deoksi Ribo Nükleik Asit" isimli bir tür molekül grubunun kisaltilmis isimidirDNA'nin çift zincirli ip merdivene benzediginden bahsetmistikÇift zincirli yapidaki DNA zinciri oldukça uzun bir zincirdirBu zincir hücre içindeki özel enzimler ve proteinler araciligi ile paketlenir Nasilki uzun bir ipi makaraya düzenli bir sekilde sariyorsaniz, hücrede buna benzer bir mekanizma ile DNA yi paketleyerek çekirdeginin (Nukleus) içine yerlestirirDNA her hücrede bulunurÖrnegin su an ekrana bakan gözlerinizdeki her hücrenin içinde DNA zinciri paketlenmis bir vaziyette yerlesik olarak bulunurVeyahut klavyeyi kullanan ellerinizdeki herbir hücrenin içerisinde ayri ayri DNA molekülü bulunurBöbreklerinizin hücrelerinde, karacigerinizin hücrelerinde, kemik hücrelerinizde kisacasi vücudunuzdaki her hücrede DNA molekülü mevcuttur DNA uzun bir zincir olmasina karsilik üzerindeki baz siralari bir düzen içerisinde taksim edilmistir Taksim edilen bu baz gruplarina ise" Gen "denirMesela bir canlinin DNA zincirinde 15000000 adet baz(Nukleotid) dizisi olsun ve bu baz dizileri 1000 ' er adet olmak üzere 15 gruba ayrilmis olsunIste bu 15 tane grubun her biri birer "gen" dirInsan hücresinde ise yaklasik olarak 3 milyar adet gen bulunurTabii her genin içinde binlerce nükleotid dizisi vardir Bir canlinin bütün karakterleri ise DNA daki genlerde saklidirBu genlerin nasil olupta bir canliyi meydana getirdigine ilerleyen bölümlerde deyinecegiz

Yukaridaki DNA zincirine bakacak olursaniz a,t,g ve c olmak üzere 4 farkli bazin birbirleriyle karsi karsiya gelerek baglandigini görürsünüzBu baglanmalar belirli bir düzene göre yapilir "a=adenin","t=timin","g=guanin" ve "c=sitozin" bazlari arasinda adenin bazi yanlizca timin ile guanin bazi ise yanlizca sitozin(c) ile bag yaparBunun nedeni ise oldukça ilginçtir Adenin ve Guanin bazlari yapisal olarak büyük boylu moleküllerdirTimin ve Sitozin ise küçük boylu moleküllerdirAdenin ve timin bazlarini bir futbol topu, guanin ve sitozin bazlarini ise tenis topu olarak düsünebilirsiniz Eger adenin bazinin karsisina timin degilde guanin gelseydi heliks yapisinin düzgün ilerlemesi mümkün olmayacaktiFakat DNA da küçük bazlara karsi büyük bazlarin gelmesiyle aradaki mesafenin her noktada sabit olmasi saglanmistir DNA nin yapisi bazlarin bu sekilde ardi ardina siralanmasiyla uzayip gider

Eminizki bazlarin DNA üzerinde bu sekilde siralanmasinin, canliligin "sifresi" ile ne ilgisi oldugunu merak ediyorsunuzdurAz öncede belirttigimiz gibi bu sifrelerin bir canli organizmayi nasil meydana getirdigini simdi açiklayacagiz DNA daki sifrelerden canli bir organizmanin meydana gelmesi, aslinda hücre içinde oldukça karmasik bir dizi islem neticesinde meyadana gelirFakat yazimizda bu islemleri en kaba haliyle ele aldik DNA daki sifrelerin desifre olup organizmayi meydana getirmesi asama asama meydana gelmektedirBu asamalar ise sirasiyla ;

1-) DNA dan RNA sentezi (Transkripsiyon)

2-) RNA dan protein sentezi (Translasyon)

3-) Proteini üretilen hücrenin farklilasmasi (Morfogenez) Simdi bu asamalari teker teker ele alarak yanlizca bir DNA molekülünden devasal bir canlinin nasil mükemmel bir sekilde meydana geldigini ögrenelim