Muhammed Salih

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-07-2012

Muhammed Salih, 1949’de Harezm eyaletinde dünyaya geldi

1966’de liseyi bitirdi; 1968-1970’de Sovyet Ordusunda askerlik görevine çağrıldı

Askerliğini Çekoslovakya’da yapan Muhammed Salih, burada meşhur ‘’Prag baharı’’nın şahidi oldu

Prag olayları henüz 18 yaşında olan Muhammed Salih’in zihninde derin iz bıraktı ve o ilk defa Sovyet sisteminin mutlak adaletli bir sistem olduğu hakkındaki propagandalara şüpheyle bakmaya başladı

1970’de askerlikten terhis oldu

Ayni yıl Taşkent Devlet üniversitesine kabul edildi, 1975’de mezun oldu

Öğrencilik yıllarında şiir ve tercüme denemeleri yapıyor, o donemin genç kuşaklarını etkileyen eksiztansiyalizmi inceliyor, J

P

Sartre, A

Camus, F

Kafka gibi ünlü yazarların eserleriyle yoğun olarak ilgileniyordu

Mezuniyet tezini de ‘’Çağdaş Fransız şiiri’’ olarak seçmiş, hocaları tezini çok basarili bulmuşlardı

O yıllarda F

Kafka eserlerini ve XX

yüzyıl Fransız şiirini Özbek Türkçe’sine tercüme etti

1975-85 yıllarında 7 şiir kitabı yayınlandı

1982’de “Dede Korkut Kitabı”nı, 86’da Ziya Gokalp’in “Türkçülük’ün Esasları”nı, daha sonra Türkçe’den “Yunus Emre Divanı”nı Özbek Turkçesi’ne çevirdi ve yayınlattı

Özbek şiirinde “Metoforistik Akım’’ denilen yeni bir ekolun mimari olan Muhammed Salih kısa sürede Sovyet aydınlarının tanıdığı bir isim oldu

1985 Ocak ayında kaleme aldığı, Özbek Milliyetçilerin baş eseri olan ‘’Politburoya Mektup’’ yazdı ve eser bütün SSCB’de büyük etki yarattı

Bu sosyal depresyon onu politikaya iten bir etken oldu

Özbek gençleri üzerindeki etkisi ona bazı tavizler verilmesini sağladı

1985’den başlayarak o kendi makalelerinde her cepheden Özbek halkının dertlerini gündeme getirmeye başladı

Mayıs 1988’de Özbekistan Yazarlar Birliği Genel Sekreterliğine seçildi

Aynı yılın Haziranı’nda o Moskova’da SSCB Yazarlar Birliği Kurultayında, yüksek minberden ilk olarak Sovyetler Birliğini sert eleştiriler getirdi

Arkasından Moskova’nın arzusuyla Komunist Partisi üyeliğine davet edildi

Bu daveti reddetti

1988 yılın Kasım ayında kendisinin üç arkadaşıyla birlikte o donemin ilk muhalefet teşkilatı olan “Birlik Halk Hareketi”ni, 1990 yılın Nisanın’da ise ‘’ERK’’ demokratik Partisini kurdu ve başına geçti

Aynı Özbekistan Parlamentosuna girdi

Partisi tarafından hazırlanan “Özbekistan’ın Mustakillik Deklarasyonunu’’ Parlamentoya sundu ve orada aynen kabul edildi

Bu büyük başarıydı

1991 yılının Aralık ayında yapılan Cumhurbaşkanlık Seçimlerinde karşı adaydı

Resmi açıklamalara göre seçimden %12

7 oyla çıktı

Seçimlerden hemen sonra Partisine baskılar başladı, Parti gazeteleri yasaklandı

Bir süre gözaltında kaldıktan sonra, Muhammed Salih serbest bırakıldı

1993 yılın ilkbaharında Cumhurbaşkanı Turgut özel davetiyle Türkiye’ye geldi

Belli bir süre Türkiye’de kaldıktan sonra, Norveç’e gitmek zorunda kaldı

2002 yılın başlarında Çek Cumhuriyeti’ne yaptığı ziyaret sırasında tutuklandı ve daha sonra serbest bırakıldı

10-07-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Muhammed Salih Muhammed Salih, 1949’de Harezm eyaletinde dünyaya geldi 1966’de liseyi bitirdi; 1968-1970’de Sovyet Ordusunda askerlik görevine çağrıldı Askerliğini Çekoslovakya’da yapan Muhammed Salih, burada meşhur ‘’Prag baharı’’nın şahidi oldu Prag olayları henüz 18 yaşında olan Muhammed Salih’in zihninde derin iz bıraktı ve o ilk defa Sovyet sisteminin mutlak adaletli bir sistem olduğu hakkındaki propagandalara şüpheyle bakmaya başladı 1970’de askerlikten terhis oldu Ayni yıl Taşkent Devlet üniversitesine kabul edildi, 1975’de mezun oldu Öğrencilik yıllarında şiir ve tercüme denemeleri yapıyor, o donemin genç kuşaklarını etkileyen eksiztansiyalizmi inceliyor, J P Sartre, A Camus, F Kafka gibi ünlü yazarların eserleriyle yoğun olarak ilgileniyordu Mezuniyet tezini de ‘’Çağdaş Fransız şiiri’’ olarak seçmiş, hocaları tezini çok basarili bulmuşlardı O yıllarda F Kafka eserlerini ve XX yüzyıl Fransız şiirini Özbek Türkçe’sine tercüme etti 1975-85 yıllarında 7 şiir kitabı yayınlandı 1982’de “Dede Korkut Kitabı”nı, 86’da Ziya Gokalp’in “Türkçülük’ün Esasları”nı, daha sonra Türkçe’den “Yunus Emre Divanı”nı Özbek Turkçesi’ne çevirdi ve yayınlattı Özbek şiirinde “Metoforistik Akım’’ denilen yeni bir ekolun mimari olan Muhammed Salih kısa sürede Sovyet aydınlarının tanıdığı bir isim oldu 1985 Ocak ayında kaleme aldığı, Özbek Milliyetçilerin baş eseri olan ‘’Politburoya Mektup’’ yazdı ve eser bütün SSCB’de büyük etki yarattı Bu sosyal depresyon onu politikaya iten bir etken oldu Özbek gençleri üzerindeki etkisi ona bazı tavizler verilmesini sağladı 1985’den başlayarak o kendi makalelerinde her cepheden Özbek halkının dertlerini gündeme getirmeye başladı Mayıs 1988’de Özbekistan Yazarlar Birliği Genel Sekreterliğine seçildi Aynı yılın Haziranı’nda o Moskova’da SSCB Yazarlar Birliği Kurultayında, yüksek minberden ilk olarak Sovyetler Birliğini sert eleştiriler getirdi Arkasından Moskova’nın arzusuyla Komunist Partisi üyeliğine davet edildi Bu daveti reddetti 1988 yılın Kasım ayında kendisinin üç arkadaşıyla birlikte o donemin ilk muhalefet teşkilatı olan “Birlik Halk Hareketi”ni, 1990 yılın Nisanın’da ise ‘’ERK’’ demokratik Partisini kurdu ve başına geçti Aynı Özbekistan Parlamentosuna girdi Partisi tarafından hazırlanan “Özbekistan’ın Mustakillik Deklarasyonunu’’ Parlamentoya sundu ve orada aynen kabul edildi Bu büyük başarıydı 1991 yılının Aralık ayında yapılan Cumhurbaşkanlık Seçimlerinde karşı adaydı Resmi açıklamalara göre seçimden %127 oyla çıktı Seçimlerden hemen sonra Partisine baskılar başladı, Parti gazeteleri yasaklandı Bir süre gözaltında kaldıktan sonra, Muhammed Salih serbest bırakıldı 1993 yılın ilkbaharında Cumhurbaşkanı Turgut özel davetiyle Türkiye’ye geldi Belli bir süre Türkiye’de kaldıktan sonra, Norveç’e gitmek zorunda kaldı 2002 yılın başlarında Çek Cumhuriyeti’ne yaptığı ziyaret sırasında tutuklandı ve daha sonra serbest bırakıldı