Şeyh Edebalı (Şeyh Edebalı Kimdir? - Şeyh Edebalı Hakkında)

OSMANLI İMPARATORLUĞUNUN MANEVİ KURUCUSU ŞEYH EDEBALI

Şeyh Edebalı 1206 yılında Merv'de doğduSelçukluların Şeyh'ül İslam'ı Şeyh Sadrettin Konevi ve Mevlâna Celâleddini Rumi'nin çağdaşıdırKünyesi İmadüddin Mustafa bİbrahim bİnac el-Kırşehri'dir Edebalı ilk tahsilini Karaman'da yaptıHanefi hukukçusu Necmeddin ez-Zahidi'nin öğrencisi olduDaha sonra Dımaşk'a(Şam)giderek Sadreddin Süleyman bEbül-iz ve Cemalettin el-Hasiri gibi dönemin tanınmış alimlerinden dini ilim tahsil ettiŞam'dan ülkesine dönünce tasavvufa yöneldiEskişehir yakınlarında bulunan İtburnu Köyü'nde bir zaviye kurarak halkı irşada başladıAşıkpaşazade zaviyesinin hiç boş kalmadığını,Edebalı'nın gelip geçen fukaranın hertürlü ihtiyacını gidermeye çalıştığını,hatta bu maksatla koyun sürüsü bulundurduğunu kaydederler

Söğüt ve Domaniç yaylaları,Selçuklu Devleti tarafından aşiretine yaylak ve kışlak olarak verilen Osman Gazi sık sık Edebalı'nın zaviyesinde misafir olarak kalırdıOrta Asya'dan getirdikleri bir takım özelliklerden dolayı alim ve sûfilere karşı son derece hürmeti olan Osman Gazi,mübarek günlerde Edebalı'nın zaviyesine giderek dini ve idari konularda ,onun görüşlerini alırdı
Misafir olarak kaldığı bir gecede gördüğü rüya şöyle idiŞey Edebalı'nın koynundan çıkan bir ay geldi kendi koynuna girdiGöğsünden bir ağaç bittiÖylesine büyük bir ağaç oldu ki dalları gökleri,kökleri tüm dünyaya sardıGölgesi bütün yeryüzünü tuttuİnsanlar o ağacın gölgesinde toplandılarUlu dağlara ve dağların eteğinden çıkan coşkun sulara hep o ağaç gölge etti
Osman Bey rüyasını Şeyh Edebalı'ya anlatırEdebalı rüyayı şöyle yorumlar:"Oğul Osman,Hak Teala sana ve soyuna hükümranlık verdi mübarek olsun,kızım Malhun Hatun senin helâlin olsun"derEdebalı'nın bu yorumu üzerine Osman Gazi Malhun Hatun(Rabia Bala Hatun)ile evlenir
Şeyh Edebalı ahi teşkilatının reisi idiAhi Şehliğinin Edebalı'dan sonra kime geçtiği bilinmemektedir;ancak daha sonra I:Murat'a intikal etmiştirBilecik'in Osmanlılar tarafından fethedilmesinden sonra zaviyesini buraya taşıyan Edebalı,aynı şekilde dini hizmetlerine devam etmiştirOsman Gazi'nin vefatından sonra kızı ve torunu Alâaddin Bey ile Bilecik'te Edebalı'ya Kozağaç(Şimdiki Karaağaç) köyünün öşür ve hasılatı verilmiş,kızı Rabia Hatun da kendilerine verilen bu köyü tekkeye vakfetmiştirŞeyh Edebalı uzun bir hayat sürdükten sonra 726(1326)yılında Bilecik'te vefat ettiZaviyesinin mescid olarak kullanılan odasına defnedildi
Edebalı,mutasavvıf olmasının yanında ilk Osmanlı kadısı ve müftüsüdürDönemin birçok fakihi ile görüşmüş ve onlardan ders almış,çok sayıda talebe yetiştirmiştirÖnde gelen öğrencilerinden aynı zamanda damadı Dursun Fakih,Edebalıdan sonra Osmanlı Devleti'nin ikinci müftüsü ve kadısı olmuşturMevlidi Şerif'in yazarı Süleyman Çelebi,Mahmut Paşa yönüyle ikinci kuşaktan Şeyh Edebalı'nın torunudur
Bilecik Edebalı zaviyesine kendisiyle birlikte hanımı,kızı,zamanın büyüklerinden Molla Hattab-ı Karahisar,Şeyh Muhlis Baba ve isimleri bilinmeyen bazı yakınları defnedilmiştir
Ahi reisi Şeyh Edebalı kendisini dinleyenlere; "Toprağa bağlanınSuyu israf etmeyinMirasınızın sağlam kalmasına dikkat edinizVeriniz,cömert olunuz elleriniz yumuk kalmasınİlim sahiplarini koruyunuzAğaç dikinizÖdünç aldığınızı fazlasıyla iade edinizKuran-ı Kerimi güçlü olmak için okuyunuzBağınızı bahçenizi viran bırakmayınızHadis ezberleyinizBildiklerini öğretenler unutmazlarAsıl ölüm ilimden payını almayanlaradırFaydalı ile faydasızı bilenler bilgi sahipleridir"der ve tavsiyelerde bulunurdu
Şeyh Edebalı geleceği görebilen bir kişiliğe sahiptiNeyin ne kimin kim olduğunu bilen bir insandıO gelecekteki Türk birliğini,Kayı Boyunun dolayısıyla Osman Bey'in kuracağını sezmiştiTüm Kayı Erenleri edebalıdan feyiz almıştı

Şeyh Edebali'nin Osman bey'e Nasihatı

Ey Oğul!

Beysin! Bundan sonra öfke bize; uysallık sana Güceniklik bize; gönül almak sana Suçlamak bize; katlanmak sana Acizlik bize, yanılgı bize; hoş görmek sana Geçimsizlikler, çatışmalar, uyumsuzluklar, anlaşmazlıklar bize; adalet sana Kötü göz, şom ağız, haksız yorum bize; bağışlama sana Bundan sonra bölmek bize; bütünlemek sana Üşengeçlik bize; uyarmak, gayretlendirmek, şekillendirmek sana

Ey Oğul!

Yükün ağır, işin çetin, gücün kıla bağlı, Allah Teala yardımcın olsun Beyliğini mübarek kılsın Hak yoluna yararlı etsin Işığını parıldatsın Uzaklara iletsin Sana yükünü taşıyacak güç, ayağını sürçtürmeyecek akıl ve kalp versin Sen ve arkadaşlarınız kılıçla, bizim gibi dervişler de düşünce, fikir ve dualarla bize va’dedilenin önünü açmalıyız Tıkanıklığı temizlemeliyiz

Ey Oğul!

Güçlü, kuvvetli, akıllı ve kelamlısın Ama bunları nerede ve nasıl kullanacağını bilmezsen sabah rüzgarlarında savrulur gidersin Öfken ve nefsin bir olup aklını mağlup eder Bunun için daima sabırlı, sebatkar ve iradene sahip olasın! Sabır çok önemlidir Bir bey sabretmesini bilmelidir Vaktinden önce çiçek açmaz Ham armut yenmez; yense bile bağrında kalır Bilgisiz kılıç da tıpkı ham armut gibidir Milletin, kendi irfanın içinde yaşasın Ona sırt çevirme Her zaman duy varlığını Toplumu yöneten de, diri tutan da bu irfandır

İnsanlar vardır, şafak vaktinde doğar, akşam ezanında ölürler Dünya, senin gözlerinin gördüğü gibi büyük değildir Bütün fethedilmemiş gizlilikler, bilinmeyenler, ancak senin fazilet ve adaletinle gün ışığına çıkacaktır ***** ve atanı say! Bil ki bereket, büyüklerle beraberdir Bu dünyada inancını kaybedersen, yeşilken çorak olur, çöllere dönersin Açık sözlü ol! Her sözü üstüne alma! Gördün, söyleme; bildin deme! Sevildiğin yere sık gidip gelme; muhabbet ve itibarın zedelenir

Şu üç kişiye; yani cahiller arasındaki alime, zengin iken fakir düşene ve hatırlı iken, itibarını kaybedene acı! Unutma ki, yüksekte yer tutanlar, aşağıdakiler kadar emniyette değildir

Haklı olduğun mücadeleden korkma! Bilesin ki atın iyisine doru, yiğidin iyisine deli (korkusuz, pervasız, kahraman, gözüpek) derler

En büyük zafer nefsini tanımaktır Düşman, insanın kendisidir Dost ise, nefsi tanıyanın kendisidir Ülke, idare edenin, oğulları ve kardeşleriyle bölüştüğü ortak malı değildir Ülke sadece idare edene aittir Ölünce, yerine kim geçerse, ülkenin idaresi onun olur Vaktiyle yanılan atalarımız, sağlıklarında devletlerini oğulları ve kardeşleri arasında bölüştüler Bunun içindir ki, yaşayamadılar (Bu nasihat Osmanlı’yı 600 sene yaşatmıştır) İnsan bir kere oturdu mu, yerinden kolay kolay kalkmaz Kişi kıpırdamayınca uyuşur Uyuşunca laflamaya başlar Laf dedikoduya dönüşür Dedikodu başlayınca da gayri iflah etmez Dost, düşman olur; düşman, canavar kesilir!

Kişinin gücü, günün birinde tükenir, ama bilgi yaşar Bilginin ışığı, kapalı gözlerden bile içeri sızar, aydınlığa kavuşturur Hayvan ölür, semeri kalır; insan ölür eseri kalır Gidenin değil, bırakmayanın ardından ağlamalı Bırakanın da bıraktığı yerden devam etmeli Savaşı sevmem Kan akıtmaktan hoşlanmam Yine de, bilirim ki, kılıç kalkıp inmelidir Fakat bu kalkıp-iniş yaşatmak için olmalıdır Hele kişinin kişiye kılıç indirmesi bir cinayettir Bey memleketten öte değildir Bir savaş, yalnızca bey için yapılmaz Durmaya, dinlenmeye hakkımız yok Çünkü, zaman yok, süre az!

Yalnızlık korkanadır Toprağın ekim zamanını bilen çiftçi, başkasına danışmaz Yalnız başına kalsa da! Yeter ki, toprağın tavda olduğunu bilebilsin Sevgi davanın esası olmalıdır Sevmek ise, sessizliktedir Bağırarak sevilmez Görünerek de sevilmez! Geçmişini bilmeyen, geleceğini de bilemez

Osman! Geçmişini iyi bil ki, geleceğe sağlam basasın

Nereden geldiğini unutma ki, nereye gideceğini unutmayasın”