Süs Bitkileri Ziraatı

Bardak menekşe (Gloxinia)

Botanik Adı: Sinningia speciosa
Sinonimi: Gloxinia speciosa
Familyası: Gesneriaceae
Vatanı: Brezilya
Tanımı: Yaprakları tüylü, iri veya küçük; çiçekleri çok değişik renklerde, kadife gibi tüylü ve borazan şeklinde-dir
Diğer Türleri: Doğada 20 türü bulunan Sinningia cinsinin süs bitkileri yetiştiriciliğinde önemli olan tek türü S speciosar17;dır

YETİŞME İSTEKLERİ

Sıcaklık: Dinlenme döneminde 12-16 oCr17;de muhafaza edilmesi gereken yumrular 21 oCr17;de sürmeye başlarlar Bitkinin en düşük büyüme sıcaklığı 18 oC, yazın en yüksek sıcaklık 23 oCr17;dir

Orantılı Nem: Yüksek orantılı nem (% 75-80) ister

Işık: Yarı gölge yerleri severler Özellikle çiçekli halde iken doğrudan güneş ışığı alan yerlerde bulundurulma-malıdır
Saksı Harcı: Yumrular Şubat ayında nemli turbaya dikilmeli, sürmeye başlayınca John Innes saksı kompostu No 2r17;ye alınmalıdır Ayrıca, hacim olarak 3 kısım tınlı toprak, 1 kısım turba, 1 kısım yanmış ahır gübresi ve 1 kısım kumun karışımından elde edilen harç da kullanılabilir Bir başka harç ise, yine hacim olarak eşit miktarlar-da tınlı toprak, turba, yaprak çürüntüsü ve kumun (veya perlitin) karışımından oluşur

ÜRETİM TEKNİĞİ

Esas üretim tarzı tohum ile olmasına karşın, yaprak ve sürgün çelikleriyle de üretilebilirler Tonum ekimi, John Innes tohum kompostuna Şubat-Mart aylarında yapılır Çimlendirme ortamı olarak hacim olarak eşit miktarlarda ince turba ve orman toprağı karışımına az miktarda kum eklenmesiyle hazırlanan harç da kullanılabilir Ekim kasaları 20-22 oCr17;de ve orantılı nemi yüksek bir yerde muhafaza edilir Sulamanın alttan kapillarite yoluyla yapılmasına dikkat edilmelidir Bu koşullarda tohumlar 2-3 hafta içerisinde çimlenirler

Önce kasalara, 4-5 hafta sonra 8 cmr17;lik saksılara şaşırtılan fideler 30-40 gün sonra 12 cmr17;lik saksılara alınırlar Çelikle üretme, 5-7,5 cm uzunluğundaki dip sürgünlerinin yumrudan da bir parça alarak Mart veya Nisan başında ayrılması suretiyle olur Yaprak çelikleri ise Haziran-Temmuz aylarında alınır Alınan çelikler hacim olarak eşit miktarlarda turba ve kum karışımına dikilirler Ortam sıcaklığı 21 oC dolayında tutulursa 3-4 hafta içerisinde köklenme gerçekleşir






BAKIM ÖNLEMLERİ

Saksı Değiştirme: Her yıl Şubat-Mart aylarında yapılır

Gübreleme: Mart-Mayıs ayları arası haftada bir kez 2 g/l kompoze, Haziran-Ağustos ayları arası ise 2 haftada bir kez 2 g/l potasyumca zengin kompoze gübre verilir

Sulama: Bitkiler çiçeklenme süresince (Mayıs-Eylül ayları arası) kireçsiz su, olanaklı ise yağmur suyu ile bolca sulanmalı, ancak yapraklara su püskürtülmemeli ve sulama yaparken yaprakların ıslanmamasına özen gösteril-melidir Sonbaharda verilen su azaltılarak yaprakların sararması ve dökülmesi sağlanmalıdır

Ekimr17;den Ocakr17;a değin dinlenme dönemi boyunca bitkilere çok az su verilmelidir Dormant yumrulara Şubat ayından itibaren yeniden su verilmeye başlanır

Budama: Kuruyan, çürüyen yaprak ve çiçekler (saplar ile birlikte) kesilip uzaklaştırılmalıdır

Hastalıklar ve Zararlılar: Önemli hastalıkları Virus, Kök Çürüklüğü, Soğanımsı gövde çürüklüğü (Pythium ve Thielaviopsis tarafından oluşturulur), Külleme ve Kurşuni Küf; zararlıları ise Kırmızı Örümcekler, Yaprak bitleri ve Unlu Bitlerr17;dir






Kasımpatı / Chrysanthemun / Chrysantheme / Chrysanthème / Chrysanthemum / Krizantem / Margarit)

Vatani Çin, Japonya olan park ve bahçelerde yetistirilen güzel çiçekleri olan süs bitkileri Sonbahardan kisa kadar çiçek açar Saridan kirmiziya kadar çesitli renklerde iri ve katmerli çiçekleri vardir Büyüklükleri ve sekilleri türlerine göre farklidir
Türkiyer17;de yetistigi yerler; Ege, Akdeniz, Marmara bölgesi
Kullanildigi yerler: Balkanlarda yetisen ve Chrysanthemum cinerariae folium adi verilen türündan, böcek öldürücü ilaç yapilir

Kasımpatları kasvetli ve çiçeksiz sonbahar bahçelerini canlı renkleriyle adeta bir yaz şölenine çevirirlerUzak Doğu kültüründe önemli bir yeri olan bu çiçek bizde de öteden beri çok sevilir

Bitki birbirinden farklı yüzlerce çeşide sahiptirKalıcı ve yıllık türleri vardırYetiştirilmesi gayet kolaydırGenellikle çeliklerinden veya kök sürgünlerinden çoğaltılırTohumla yetiştirilen cinsleri de vardır

Bahçede güneşli ve rüzgar almayan bir yere dikilirBitki yaz boyunca düzenli sulanır ve beslenirSonbaharda uzun boylu ve iri çiçekli olanları desteklenirÇiçekler bittikten sonra bitki toprak hizasında kesilirÜzerine biraz kuru ot veya gübre konursa kökler soğuktan etkilenmez

Saksıda yetiştirmek için küçük çiçekli ve kısa boylu olanları daha uygundurÇoğaltmak isteniyorsa İlkbaharda bitki sürmeye başlayınca kök sürgünleri dikkatle ayrılıp dikilir

Kasımpatı suda haftalarca dayanırTopladığınız veya satın aldığınız kasımpatlarının iyice açmış olmasına dikkat edinTomurcuklar suda açmayabilirVazo suyuna konacak birkaç damla çamaşır suyu bakterial gelişimi önleyecektir

Koltuk alma işlemi kesme pat yetiştiricilliğinde uygulanırBöylece yan dal, sürgün gelişimi önlenirBitki tek sap üzerinde boy yapar Saksılı krizantemlerde ise uç alınır ki yan sürgün versin, dallı, kompakt bitkiler elde edilsinTepe sürgünün ucu mümkün olduğunca kısa kesilip dallanarak gelişmesi teşvik edilir

Koltuk alma, bitki gövdesi ile ana yaprakların birleştiği yerden çıkan sürgünlerin koparılmasıdır

Saksıdaki krizanteminiz muhtemelen torf ağırlıklı bir harca dikilidir Bu yüzden sık sulamanız gerekecektir

Saksılı yetiştiricilikte her saksıya genelde 5 tane köklü çelik dikilirTek bitki zayıf olur Sizin kısa keslmiş gövdeler dedikleriniz muhtemelen geçmiş bitkilerdirGöz ihtiva ediyorlarsa yeniden sürebillirler

Yaz aylarında yüksek sıcaklar kör tomurcuk teşgiline neden olabilirYani bitkinin tomurcukları çiçek açmaz

Krizanteminize yaprak bitleri bayılacaktır haberiniz olsun Kimyasallarıkullanmak istemzseniz ev yapımı ilaçlar köşemize bir uğrayın

Bahçeye dikebilirsiniz hiç sakınca yokKöklerinin yüzlek olması hastalık değildir Zaten saçak köklü bir bitkidir

Botanik Adı: Cactus
Türkçe Adı: Kaktüs
Familyası: Cactaceae

Vatanı: Kaktüslerin anavatanı Amerika kıtası ve yöresindeki adalar olup, en çok kaktüs türüne Meksikar17;da rastlanmaktadır

Tanımı: Kaktüs adı Yunancar17;da r0;dikenli bitkir1; anlamına gelen r0;kaktosr1; kelimesinden gelmektedir Yaprakları hemen hemen kaybolmuş, bunların yerini dikenler almıştır Gövde genelde dilimli, köşeli, kıvrımlıdır r0;Areolr1; adı verilen kadife tüylü diken dipleri en belirgin özelliğidir Çiçekleri güneşi yansıtmak için saten gibi parlak, kısa ömürlü, maviden başka her renktir

Bitkiler dünyasında tümüyle ayrı bir yapıya ve güzelliğe sahip olan kaktüslerin bilinçli şekilde yetiştirilmeleri, onlara emek veren kişilere çok zevkli anlar yaşatabilir Birbirinden çok farklı yapı, görünüş ve umulmadık derecede renkli, güzel çiçekleriyle gerçek süs bitkisi niteliği kazanan kaktüslere, etli bitkiler (succulents) adı da verilmiştir
Amerika kıtasının kızgın çöllerinde son derecede sıcak güneş ışınları altında kuru rüzgârlara göğüs geren, gece ve gündüz ısı değişimi altında yaşamını sürdüren kaktüsler vardır Böylesine zor koşullar altında yaşayabilen kaktüslerin yaşam gücünü diğer bitkilerle kıyaslamak mümkün değildir Yapılan araştırmalara göre, kaktüsler bu tür ağır koşullara ve 60 C'a varan sıcaklığa kadar dayanabilmektedir Bu dayanaklılıkları, üzerlerinde bulunan tüy ve dikenlerin doğrudan gelen yakıcı güneş ışınlarını yansıtan, hafifleten ve etkilerini önleyen koruyucu rollerinden kaynaklanmaktadır

Kaktüslerin en önemli özelliklerinden biri de, yaşamı için gerekli olan su toplamını kendi bünyelerinde depolayarak kuruda kaldığı zaman bu yedek sudan yararlanabilmeleridir Bu tür bitkiler hafif bir yağmur ya da gece düşen çiğden bile yararlanarak en küçük fırsatları bile kullanmayı bilmektedir Diğer önemli özellikleri, kaktüslerin bünyelerinde depo ettikleri suyu oksidasyon işlemine sokarak kendi beslenmelerine yararlı olarak şeker dengesini sağlayabilmeleridir Kısaca, kaktüsler hangi şekilde olursa olsun yaşam koşullarındaki değişikliklere uyum göstermesini en iyi bilen ve bu yetenekleriyle yaşamlarını sürdürmeyi sağlayan bir bitki grubunu oluştururlar

Diğer Türleri: Doğada 5000 türü bulunan Cactaceae familyasını 3 altfamilyaya ayırmak ve bu altfamilyaları oluşturan önemli cinsleri şu şekilde sıralamak olanaklıdır

1 Altfamilya: Peireskioideae (ince ve uzun, çoğu hala yapraklı kaktüsler): Peireskia
2 Altfamilya: Opuntioideae (gelişme noktalarından sürgün veren, yassı veya sütunumsu kaktüsler)puntia
3 Altfamilya: Ceroideae (diğer top ve sütun formlu kaktüsler): Aporacactus, Astrophytum, Cephalocereus, Cereus, Chamaecereus, Echinocactus, Echinopsis, Epiphyllum, Ferocactus, Mamillaria, Melocactus, Notocactus, Rebutia, Rhipsalidopsis, Trichocereus, Zygocactus

1-YETİŞME İSTEKLERİ

A-Sıcaklık: Büyüme ve çiçeklenme dönemlerinde sıcağı çok severler Kışın birçok kaktüs türü 6-10 oC arasında sıcaklığa gereksinim gösterir Daha ılık iklimlerde yetişen bazı türleri ise sıcaklığı 10-15 oC olan yerlerde bulundurulur Ancak, kaktüslerin iyi bir şekilde çiçeklenebilmeleri kışın su verilmeden aydınlık ve serin bir yerde tutulmaları ile sağlanır

B-Orantılı Nem: Kuru havayı severler Dolayısıyla % 50-60r17;lık nem yeterlidir

C-Işık: Etli bitki ve kaktüs türlerinin her birinin ışıkla ve güneşle ilişkileri birbirinden farklıdır Bazı türler doğ¬rudan güneş ışıklarına dayanabildiği halde, bazıları gölgede kalmayı isterler Doğrudan güneş ışığına da¬yanabilen, kızgın çöllerdeki doğanın en acımasız sı¬cak ve kuraklığında yaşayabilen türler olduğu gibi, bir kısım bitkiler güneşten sanki korkar gibidir Sıcaklığın verdiği ağır ortam içinde bitkinin su gereksinimi fazla olur Genel olarak kaktüsler aydınlık ve güneşli yerleri severler Eğer iç mekanlarda bulunduruluyorlarsa, güneşe bakan pencere önleri en uygun yerlerdir Uzun süre yoğun gölge yerlerde bırakılan kaktüslerin yeni çıkan sürgünleri anormal uzamaya başlar ve renkleri açık yeşil, giderek sarıya dönüşür Bitkiler kışın daha az aydınlık yerlerde tutulabilir Kışı gölge yerlerde geçiren kaktüsler, İlkbaharda güneşe birdenbire değil, alıştırılarak çıkarılmalıdır

D-Saksı Harcı: Kumlu, süzek toprakları severler Yeterli havalanma ve drenaj sağlayabilmek için karışımların en az 1/6r17;sı kaba dişli kumdan oluşmalıdır Genel olarak kaktüs yetiştiriciliğinde kullanılan saksı toprakları hacim olarak 1 kısım tınlı toprak, 1 kısım yaprak çürüntüsü, 1 kısım kaba dişli kum ve 1 kısım odun kömürü, tuğla veya saksı kırığının karışımıyla elde edilmektedir Ayrıca, hacim olarak eşit miktarlarda tınlı toprak, yaprak çürüntüsü, kaba dişli kum ve yanmış ahır gübresinin karışımından oluşan harç da kullanılmaktadır Bazı kaktüslerin büyütülmesinde ise 1:1:1 veya 2:1:1 oranlarında perlit, turba ve yaprak çürüntüsünün karışımından yararlanılmaktadır

2-ÜRETİM TEKNİĞİ

Kaktüsler hem Generatif (tohum ile), hem de vejetatif (çelik, aşı, ayırma ile) yöntemlerle üretilebilmektedir Uygulamada vejetatif üretim daha kullanışlıdır Ancak, fazla miktarda üretim söz konusu olduğunda, tohumla üretim yöntemi yeğlenir

A-Tohum ile Üretim: Tohumlar genellikle 1 yıl bekletildikten sonra ekilir Ancak Epiphyllum (Atlas Çiçeği) ve Zygocactusr17;un (Yılbaşı Çiçeği) tohumları taze iken ekilmelidir Çimlenme süresini kısaltmak için, iri ve sert kabuklu tohumlar ekimden önce suda ıslatılır veya mekaniksel yollarla aşındırılır Ekim İlkbaharda (Mart-Nisan aylarında) yapılır Tohumların çimlendirilmesinde, hacim olarak eşit miktarlarda orman toprağı, turba ve kumun karışımından oluşan harç kullanılabilir Bu karışıma bir miktar odun kömürü tozu eklenmesi yararlıdır Tohumlar, yine hacim olarak eşit miktarlarda yaprak çürüntüsü, dişli dere kumu ve odun kömürü karışımına da ekilebilir-ler Çimlendirme ortamının yüzeyine 3-4 mm aralıklarla ekilen tohumların üzerleri kendi irilikleri kadar harç tabakası ile örtülür Çok ince tohumların üzeri örtülmez, düzgün bir tahta parçasıyla hafifçe bastırılır Ekim işi bittikten sonra tohum yastığı süzgeçli kova ile sulanır ve üzeri camla örtülür Kaktüslerin çoğu ışıkta çimlendiklerinden, yastık veya kasalar aydınlık bir yerde bulundurulur Çimlenme süresince ortam aynı şekilde nemli kalmalı; sıcaklık gündüz 20-30 oC, gece ise 18-20 oC dolayında tutulmalıdır Kaktüs cinslerine bağlı olarak çimlenme 4 gün ile 1 yıl içerisinde olur Sözgelişi, Rebutia cinsi kaktüslerde çimlenme 4 gün içerisinde gerçekleşmektedir Fideler birbirine değinceye değin tohum yastığında bırakılmalı, daha sonra köklerine zarar vermemeye özen göstererek başka kasalara şaşırtılmalıdır Genç bitkiler 1 veya 2 yıl sonra küçük saksılara alınırlar

B-Çelik ile Üretim: Çelikler olgunlaşmamış sürgünlerden tepe çeliği tarzında ve büyüme dönemi içerisinde (Haziran-Eylül ayları arasında) alınırlar Kesim işi keskin bir bıçakla kuru ve güneşli bir havada yapılır Köklerin yanlardaki diken diplerinden çıkmasını önlemek için çeliklerin alt kısımları konik bir şekilde yontulur Hazırlanan çelikler yara yerinin kuruması için sıcak, gölgeli ve havadar bir yerde 2-3 gün bekletilir Kesim yeri tümüyle kuruyan çelikler, köklendirilmek üzere bir miktar odun kömürü tozu ile karışık dişli dere kumu veya perlit içerisine dikilirler Köklendirme ortamı olarak, eşit hacimlerdeki turba (veya yaprak çürüntüsü) ve dişli kumun karışımından oluşan harç da kullanılabilir Çelikler uzun ise sallanma ve devrilmeyi önlemek için bir çubuk ile desteklenmelidir Dikilen çeliklere su verilmemeli, sık sık su püskürtülmelidir Bu koşullarda çelikler 10-15 gün ile 1 yıl içerisinde köklenirler Kökler 2-3 cmr17;lik bir uzunluğa erişince, köklenme yastığından alınarak normal kaktüs harcına dikilirler Bu durumda yine kısıtlı su vermeye devam edilir

C-Aşı ile Üretim: Bu üretim yöntemi, köklerinin duyarlılığı nedeniyle nemli toprakta uzun süre kalmaları halinde çürüyebilen; özümleme olayını gerçekleştiren yeşil renkten yoksun oluşları nedeniyle kendi kendilerine yaşaya-mayan; az veya çok yavaş büyüyen kaktüs türlerinde uygulanmaktadır Aşı ile üretimde anaç olarak kökleri duyarlı olmayan ve hızlı büyüyen Cereus türleri seçilir En çok yeğlenenler Eriocereus jusbertii, Trichocereus spachianus, Trichocereus pachanoi, Cereus peruvianus ve Myrtillocactus geometrizansr17;tır

Aşılamada ilke, anaç ve kalem olarak seçilen iki kaktüsün ana damarlarının bir veya birkaç yerinden birbirleriyle kaynaşmasıdır Aşılama için en uygun zaman kaktüslerin büyümeye başladıkları dönemdir Sıcak havalarda yapılan açıların tutma şansı daha yüksektir Her iki kaktüsün birbiriyle kaynaşması, 2-3 gün ile birkaç hafta arasında değişir Anaç olarak kullanılacak kaktüsün aşılanacak kısmı en az 3-4 aylık, en çok 2 yıllık olmalıdır

Anaç kaktüs temiz ve keskin bir bıçak veya jiletle uygun yerinden kesilir Tepesi düzgün olara kesilen anacın kenarları da, kuruyup büzüldüğü zaman kalem olarak kullanılan kaktüse baskı yapmaması için eğik olarak kesilir Kesim aleti temizlendikten sonra, aşı kalemi olarak kullanılacak kaktüs de alt kısmından kesilir ve kenarları alınır Kesilen kısımların kurmaması için hemen kalem kaktüs anacın üzerine oturtulur ve bir iki kez çevrilerek arada kalan hava dışarı çıkartılır Ana damarların herhangi bir noktadan birbirine değmesi sağlanır Kaktüslerin damarları kaynaşıncaya değin temas halinde kalmalarını sağlamak için üzerlerine bir ağırlık konabilir Paket yapmak için kullanılan lâstik bantlar gerilerek de istenen ağırlık sağlanabilir Aşılama işlemi bittikten sonra bitki sıcak ve gölge bir yere konularak, saksı toprağı nemli tutulur Bir veya iki hafta kadar sonra bağlantılar çözülebilir Aşı tutan kaktüs 3-4 hafta sonra belirgin biçimde büyümeye başlar Büyüme görülmez ise bitki yeniden aşılanabilir

D-Ayırma ile Üretim: Bazı kaktüs türleri yavru oluştururlar Bunlar kolayca koparılabilir, ancak ana bitkiden keskin bir bıçakla ayrılmaları daha uygundur Yavruların en uygun ayırma zamanı Haziran-Eylül arası ve İlkbaharr17;dır Yavru kaktüsler, içerisinde normal kaktüs harcı bulunan küçük saksılara alınırlar

3-BAKIM ÖNLEMLERİ

A-Saksı Değiştirme: Yavaş büyüyen kaktüslerin saksıları 3-4 yılda bir, hızlı büyüyenlerin ise 2-3 yılda bir kez değiştirilir Çok küçük saksılarda yetiştirilen kaktüslere ise, her yıl saksı değiştirme işlemi uygulanır Saksı vr toprak değiştirme işlemi genellikle ilkbaharda (Mart-Nisan aylarında) yapılmalıdır Saksısı değiştirilecek kaktüsler, köklerin zedelenmeden saksı duvarından ayrılmasını kolaylaştırmak için bir iki gün önceden hafifçe sulanırlar Kılcal kökler hafifçe zedelendiği için, saksı değişiminden sonra bir hafta süreyle kaktüslere su verilmez Su kaybını azaltmak için bitki gölge bir yerde bulundurulur ve ara sıra üzerine su püskürtülür Yeni saksı eskisinin büyüklüğünde veya ondan bir boy büyük alınır Daha büyük saksı kullanıldığı zaman, bitkinin sürgün gelişimi iyi olur, fakat çiçek açmaz Kaktüsleri küçük seramik saksılara dikmek, onlara güzel bir görünüm kazandırır Ancak, bu kapların büyük bir bölümünde akıtma deliği bulunmamaktadır Eğer dip kısımda delik açma olanağı yoksa, birkaç küçük çakılla bir drenaj tabakası oluşturulur ve seramik saksılara ilke olarak daha seyrek su verilir

B-Gübreleme: kaktüslere diğer iç mekân bitkilerinde kullanılan (sözgelişi N2O5:K2O oranı 6:4:6 olan) gübre karışımları verilirse, gevşek dokulu ve sağlıksız olarak büyürler Bu nedenle kaktüslerin beslenmesinde kullanılan gübre karışımları daha az N, buna karşılık daha fazla P ve K içermelidir Kaktüs gübrelerinde en uygun oran 4:7:9 şeklindedir Kaktüsler gelişme dönemine rastlayan İlkbahardan Sonbahara değin (genellikle Mart-Ağustos ayları arası) haftada veya 15 günde bir kez 1-2 g gübre 1 lt su içerisinde eritilerek verilebilir Dinlenme dönemlerinde bitkilere gübre verilmemelidir

Genellikle gübrelemede şu kurallara uyulmalıdır:
* Bitkilerin uyku ve durgunluk döneminde bes¬lenmesine gerek bulunmaz,
* Hastalıklı bitkilere kesinlikle gübre verilmemeli¬dir
* Henüz köklenmemiş bitkilere de gübre veril¬mez
* Yeni saksılanmış bitkilere de gübre verilmez
* Sulama, gübre verilişinden sonra yapılmalıdır Aynı zamanda istenirse sulama gübreleme ile birlikte yapılabilir

C-Sulama: Kaktüslere su verilmeye dinlenme döneminin bittiği Şubat-Mart aylarında seyrek olarak (yaklaşık 15 günde bir) başlanır Ancak çiçeklenecek bitkilere tomurcuklar iyice irileşinceye değin su verilmemelidir Yazın bitkiler 4-5 günde bir bolca sulanarak saksı toprağının suya iyice doyması sağlanmalıdır Sıcak havalarda üzerlerine su püskürtülmesi yararlı bir önlemdir Sonbaharda verilen suyu yeniden azaltılmalı, kışın (dinlenme ve tomurcuk oluşumu döneminde) ise özellikle soğuk yerlerde bulundurulan kaktüslere hiç su verilmemelidir Çünkü, bitkiler bu dönemde su gereksinimlerini, gövdelerinde depoladıkları kendi özsularından karşılarlar Ancak, Kasım-Şubat ayları arasında sıcaklığın 10 oCr17;den daha yüksek olduğu yerlerde bulundurulan kaktüslere ayda bir püskürtme ile çok az su verilebilir En uygun sulama suyu pH derecesi 4,5-6,5 olan yağmur suyudur Yağmur suyu sağlanamazsa, çeşme veya kuyu suları en az 24 saat dinlendirildikten sonra kullanılabilir
D-Havalandırma ve Temizleme: Kaktüslerin bulundurulduğu yerler çok sıcak günlerde sık sık havalandırılmalı-dır Böylece hastalık ve zararlıların olumsuz etkileri önlenebilir Öte yandan, bitkilerin kirlenen kısımlarını sıvı sabun damlatılmış su ile temizlemek olanaklıdır
E-Budama: budama yapılmaz Yalnızca kuruyan, çürüyen yaprak ve çiçekler temizlenir
F-Hastalıklar ve Zararlılar: kaktüslerin önemli hastalıkları Kök ve Gövde Çürüklüğü (düşük sıcaklık ve aşırı nemden dolayı), Fusarium Solgunluğu, Kurşuni Küf ve Yaş Çürüklük (Botrytis cinerea); zararlıları ise Kırmızı Örümcekler, Yaprak Bitleri, kabuklu ve Unlu Bitlerr17;dir

KAKTÜS ve SUKKULENTLER İÇİN TOPRAK KARIŞIMI

1 kısım tınlı toprak,
1 kısım yaprak çürüntüsü,
1 kısım kum,
1 kısım tuğla kırığı, odun kömürü veya saksı kırıkları

Bunlar hacim olarak karıştırılır ve karışımın her litresine 13 ml kemik unu eklenir

Karışımlara tuğla, saksı kırıkları, odun kömürü parçaları ilave etmek havalanmayı ve gözenekli yapıyı artırma bakımından yarar sağlar Odun kömürü parçaları, fazla su ve zararlı maddeleri emdiklerinden, harcın asitleşmesini de önler

Latince Adı : Hibiscus rosa-chinensis

Türkçe Adı : Gül Hatmi, Japon Gülü, Çin gülü

Toprak İsteği : Hafif kuru, kireçli, tuzluluğa dayanıklı

Yetişme Alanı : Kıyı Ege, Akdeniz

3 m'ye kadar boylanabilen, 2 m'ye kadar yayılma alanı gösterebilen, yerden sık dallanan, çalı formunda bitkilerdir

Gövde genç sürgünlerde, yeşil renkli yaşlı dalları gri renklidir Yapraklar parlak yeşil renkli yumurta şeklindedir

Çiçekler uzun saplı, çok göz alıcı, iri, beyaz ve kırmızı başta olmak üzere çok farklı renklerde olabilir Tropik ve sub-tropik iklimlerde yaşar Hava sıcaklığı 0 ºC' ın altına düşmemelidir

Tohum ve çelikle üretilebilir

Park ve bahçe düzenlemelerinde çiçekleri nedeniyle tercih edilir Tek tek veya gruplar halinde kullanılabilir

Küpeli Çiçeğinin Bakımı

Eğer uygun şekilde bakılırlarsa küpeliler ilk soğuklara kadar çiçek açmaya devam ederler Beyaz, kırmızı, mor, pembe ve kavuniçiye çalan tonlar da dahil olmak üzere pek çok renkte, hatta iki renkli küpeli çiçekleri görebilirsiniz Çiçekler kokmazlar ama sinekkuşlarını cezbederler

En gözde olanları asma sepetlerden aşağı sarkan türleridir ama saksı ve çiçek yataklarında dik yetişen türleri de vardır Tümü ağaç oluşturacak şekilde düzenlenebilir

Yetişme ortamı: Küpeliler soğuktan korunmalıdır Eğer 20 Mayıstan önce dışarıya koyarsanız (bu bölgeden bölgeye değişiklik gösterebilir) üstünü örtmeli veya geç don tehlikesine karşı içeriye almalısınız Küpeliler en iyi şekilde serince, direkt güneş almayan, veya çok az direkt güneş alan yerlerde iyi yetişirler Kurutucu rüzgarlardan uzak tutun ve düzenli olarak su ve gübresini verin Küpeliler iç mekanlar için pek uygun bitkiler değildirler

Sulama: Toprak hafifçe kurudukça sulayın ama asla küpelileri soldurmayın çünkü bu, tomurcukların dökülmesine yol açar Asma sepetler özellikle dikkat gerektirirler çünkü yaz sıcağında çabucak kururlar Eğer sulamaya rağmen yapraklar sıcak hava yüzünden solgunlaşmışsa bitkiyi serinletmek için nemlendirin veya geçici olarak daha serin bir yere alın





Çimdikleme: Uzun dalların uçlarını çimdiklemek yan dalların gelişmesini sağlayarak bitkinin daha hacimli ve daha çok çiçekli olmasını sağlar Eskimiş çiçekleri de kopartın, çünkü çiçeklenmeyi azaltırlar

Zararlılar: Küpeliler afitler, örümcek maytları ve beyaz sinekler tarafından zarara uğratılabilirler Bu zararlılar yaprakların sararmasına ve dökülmesine sebep olurlar






Mum çiçeği yani hoya carnosa çok çok zarif bir sarılıcıdırEski salonların kraliçesiydi Mis gibi de kokar Artık iyice azaldı Elinizde varsa kıymetini bilin

Bu güzel bitki son derece de dayanıklıdır Ev koşullarında başarıyla yetiştirilir Çelikleri de kolay köklenir Kanaatkardır Çok ciddi bir bakım isteği yoktur
Aydınlık ve güneşli yerlerde bulunmalıdır Karanlık ortamda bulunursa çiçek açmaz

Genç fideleri hemen çiçek açmaz Hafif asidik, nötral toprakları sever Kireçli su bir müddet sonra zarar görmesine sebep olur Humuslu toprakları sever Saksı harcına yanık hayvan gübresi veya biofarm humus gibi organik bir malzeme katın
Pamuklu bite karşı hassastır Hemen bitkiyi sarabilir dikkatli olun

Aşırı sulamadan hoşlanmazİki sulama arası toprağının bir miktar kurumasına izin verin Saksı tabağında su bırakmayın, çürümeye neden olur

Tropik kökenli bir bitki olduğundan kışı sıcak geçen yerlerde yarı gölgede olmak şartıyla dışarıda yetişebilir Tohumdan da yetişir Yerini ve yetişme koşullarını seviyorsa tohum bağlar Ancak üzerinden alınan tohumlar hemen ekilmelidirİlkbahardan sonbahar sonuna kadar 15 günde bir suda eriyen bir hazır bitki besini ile gübreleyin






Oleaceae familyasının bu muhteşem kokulu çiçeğini eskiden bilmeyen yoktuAma şehirli yeni kuşaklar fazla tanımıyorOysa kasaba ve köylerde hala tenekelerde ful yetiştiren meraklı kişiler var

Filipinlerin ulusal çiçeği olan Ful egzotik ve tropik bir herdem yeşil çalı Ancak soğukta yaprak döküyorAkdeniz ve Ege şartlarında dış mekanda, diğer bölgelerimizde ise kaplı fidan olarak kışın içeriye almak suretiyle yetiştirilebilirAkdeniz ve Ege'de de sert kışlardan korumak gerekir Bizde katmerli türleri bilinir

Haziran ayında çiçeklenmeye başlarGüneş ve hafif gölge yerleri severBol humuslu, yaprak çürüntülü,süzek toprakları severlerİlkbaharda ve yazın bol sulanır Yaz sonuna doğru alınacak yarı odunsu çeliklerle üretilirFul çiçeklerinden parfüm sanayisinde faydalanılır

Ayrıca uzak doğuda yasemin çayı fulden yapılır ve yeşil çayların aromalandırılmasında kullanılır Çiçeklerinden elde edilen yağın aromaterapide yeri vardır

Yaşlılar fulun en güzel tenekede yetiştiğini söylerlerTecrübeye saygım sonsuz ben de yere ful dikeceksem hep tenekeli diktim, sadece dibini aldım ,yanlarını da açtım

Bir de ful çiçeğini koklarken burnunuzu değirmeyeceksiniz, kararır

Sonra domateste pek güzel yaşarNasıl mı?

Rahmetli ninem (anneannemin annesi) ful açınca onu çiçek sapının elverdiği ölçüde keser ve olgun bir domatese saplardıTabakta domatese saplı duran ful hem vazo ömrünü orada tamamlar, hem salonu misler gibi kokutur, hem de kırmızıya saplamış top top beyaz çiçeklerin enteresan sunumu olurudu

Rahmetli anneannem bahçedeki ilk ful açınca onu domatese saplar ve felç geçirdiği için artık çiçeklerle uğraşamayan komşumuza hediye gönderirdiAnneannemin vefatından sonra komşumuz artık "bana kim ful gönderecek "diye ağlamıştı Fulu annem yolluyor şimdiBizim mum çiçeği kardeşliği gibi gizli bir ful kardeşliği mevcut aralarında

Nineme neden fulu domatese koyuyorsun dediğimde annem öyle yapardı demiştiHesapladım, bu durumda biz 5 kuşaktır fulu domatese koyuyoruz, öncesi var mı bilmem Ama müşterilerime ful önerdiğimde, "eski moda onlar Mine Hanım, şöyle yeni değişik bir şeyler alalım" derlerse içim acıyor veya "adını duydum ama çiçeği hiç bilmiyorum "diyenler de çok

Fidanlıklara girdiğinizde 500 tane gülü, taflanı, kartopunu birarada görebilirsiniz 5 ful rica edeceğim deyin çoğunda yoktur

FUL, ARAP YASEMİNİ (JASMİNUM SAMBAC)

Bölüm: Magnoliophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Lamiales
Aile: Oleaceae
Cins: Jasminum
Tür: J sambac

*Mine Pakkanerr17;in agaclarnet > Bitki Dünyası > Süs Bitkileri , Sarılıcılar ve Çalılar > * Ful, Arap yasemini (Jasminum Sambac)r17;daki açıklamalarından derlenmiştir

Güzel kokulu çiçeği olan Ful egzotik ve tropik, herdem yeşil, sarılıcı ya da çalı formlu olabilen çok yıllık bir bitkidir

İklim isteği: Akdeniz ve Ege şartlarında dış mekanda, diğer bölgelerde kaplı fidan olarak kışın içeriye almak suretiyle yetiştirilebilir Akdeniz ve Ege'de de sert kışlardan korumak gerekir Soğukta yaprak dökebilir

Güneş isteği: Güneş ve hafif gölge yerleri sever

Çiçek özelliği: Çiçeği yalın kat ya da katmerli olabilir Haziran ayında çiçeklenme başlar

Toprak isteği: Bol humuslu, yaprak çürüntülü, süzek toprak ister

Su isteği: İlkbahar ve yaz bol sulanır

Çoğaltılması: Yaz sonuna doğru alınacak yarı odunsu çeliklerle üretilir

Çelik alırken izlenecek yol:
- keskin makas ile tepeden 10-15 cm kesilir,
- çelikler aspirinli suya batırıp 8-10 sn kadar tutulur,
- perlit, kum veya dezenfekte edilmiş torf içinde köklendirilir,
- Oksijenli sulu solüsyonla da sulanır

Taze sürgünlerde ökçeli çelikleme yöntemi (bakınız çizim) uygulanır

Ful çelikleri uzun zaman alsa da doğrudan su içinde de köklenebilir

Budama : Katmerli çiçekliler daha çalı görünümlüdürler Bunlarda zayıf ve uzayıp giden bir sürgün yerine kalın, çok dallı, dolgu formlu bir bitki tercih edilir Bunun için de çalı tipindeki bitkilere genelde yapıldığı gibi uçtaki büyüme noktası köklendirilecek çelik olarak alınır

Çiçeği yalın kat olanlar sarmaşık formlu büyürler ve sardırılabilir

Gübreleme: NPK 20-20-20 gübre 1 lt suya 1 çay kaşığı ölçüde 15 günde bir verilir

İlaçlama: Gerektiğinde arap sabunlu bit ilacı tarifi haftada bir uygulanır İlaçlama yaparken gonca bir kağıt külah ile örtülür ki ilaç goncalarda leke yapmasın

Yararları: Ful çiçeklerinden parfüm sanayisinde faydalanılır Ayrıca uzak doğuda yasemin çayı fulden yapılır ve yeşil çayların aromalandırılmasında kullanılır Çiçeklerinden elde edilen yağın aromaterapide de yeri vardır






Hakkında söylenenler:
- Ful en güzel tenekede yetişir
- Ful çiçeği koklanırken burun değdirilirse kararır
- Tohumları alınmış domates ve kabak toprağı için yararlıdır
- Ful çiçekleri en güzel domateste sergilenir Çiçek açınca çiçek sapının elverdiği ölçüde kesilir ve olgun bir domatese saplanır Tabakta domatese saplı duran ful vazo ömrünü orada tamamlarken hem ortamı güzel kokutur, hem de kırmızıya saplanmış top top beyaz çiçekleri ile ilgi çeker






Baharı anımsatan renkleri ve 200'ü aşkın türüyle çuha çiçeği, kış bahçelerinde en sık görülen saksı çiçeklerindendir

Sanılanın aksine kış bahçeleri sadece griliklerin değil bahar etkisi yaratan rengarenk çiçeklerin de mekanı olabilir Ama tek bir şartla: Bahçeniz için, kış güneşinin yüzünü gösterdiği kısacık zaman dilimleriyle yetinmesini bilen doğru çiçeklere karar verirseniz İşte bu nedenle biz de dost bir çiçeği taşıdık bu ayki sayfalarımıza: Çuha çiçeği Rengarenk çiçekleriyle kış bahçelerinde en sık görülen saksı çiçeklerinden biri Anayurdu Çin olan bu bitkinin 200 dolayında türü bulunuyor 30 cm kadar boylanabilen çuha çiçeklerinin rozet oluşturan kökten sürmeli, tüylü, açık yeşil renkli yapraklan, bazı türlerinde hoş kokulu, turuncu, sarı, beyaz, pembe, mor, kırmızı renkler de alabiliyor

Bakımı kolay bir bitki olan çuha çiçekleri, bordürleri, havuz kenarlarını, ağaç gölgelerini ve veranda önlerini süslemek için ekilebildikleri gibi salonlarda saksı içinde yetiştirilmeye de çok uygunlar Çuha çiçekleri, eşit miktarda kil ve yerkömürü ile zenginleştirilmiş bahçe toprağına ekilmelidirler Bitki, nemli ortamlarda bulundurulmalı ve toprağı her zaman nemli tutulmalıdır Yarı gölge ve aydınlık yerleri seven çuhalar, doğrudan güneş ışığına maruz kalmamalıdır Çuha çiçekleri serin ve havadar ortamlarda, kışın 10 dereceye kadar dayanabilirler İki haftada bir sıvı gübre verilebilir Profesyonel üreticiler tarafından yetiştirilmiş çuha çiçeği fidelerini alarak bahçenizde, 15'er cm aralıklarla dikebilirsiniz Çiçek açtıktan sonra kökünden bölünerek de çoğaltılabilir






Familya:Rubiaceae

Anavatanı:Çin ve Japonya dır

Güzel kokulu krem renkte çiçek açar

Çiçeklenme zamanı:Temmuz-Ekim arası çiçek açar

Yer seçim: Çok aydınlıktan güneşli ortama kadar geniş geniş bir ortam seçeneğinde yetişebilir

Su ve besin ihtiyacı: Yazın toprağı sürekli olarak hafif nemli tutulmalıdırMart -Ağustos arası haftada bir kez kireç içermeyen besin verilmeli,asla sert su kullanılmamalıdır

Bakım:Tomurcuklanma döneminde hava nemi artırılmalı su püskürtülmelidirÇiçek açmaya başladığında su püskürtme kesilmelidir

Üretim:Budamadan çıkan dallarından İlkbahar ve yaz sonunda sıcak yastıklarda köklendirilerek üretilir

Hastalık ve zararlılar:Fazla hava değişimi veya sıcak tomurcuklarının dökülmesine yolaçar Sert su yada kökün soğuğa maruz kalması yapraklarının sararmasına yada büyümenin durmasına sebep olur






ÖZELLİKLERİ:

ISI: Ilık ve nemli havayı sever Hava akımı zarar verir Kışın ısı 15 c nin altına düşmemelidir

IŞIK: Direkt gün ışığından uzak, hafif gölge bir yer idealdir Ebruli cinsleri daha aydınlık bir yer ister Düz renk yapraklılar gölgede yetişebilir

SULAMA: Kışın az su isterDiğer zamanlarda bolca sulanır ve beslenir

NEM: Nemli hava şarttır Yaprakları düzenli olarak nemlendirilir, ancak asla yıpratacak şekilde su püskürtülmemelidir Çakıllı tepsi kullanılabilir

Her 3 yılda bir baharda saksı değiştirilir

İlkbaharda veya yazın hafif köklü bir kaç yaprak çıkarılıp dikilerek çoğaltılır



Türkçe Adı: Begonvil, Gelin Duvağı, Rodos Sarmaşığı
İngilizce Adı:Bouganvil
Familyası: Nyctaginaceae

Fiziksel Özellikleri: Anavatanı Brezilya olan bu bitki ülkemizde Akdeniz bölgesinin yazlık evlerinin vazgeçilmez bir bitkisidir Begonvilr17;in rengi aslında r0;bractr1; denilen rengini değiştirme kabiliyetine sahip bir grup yaprak tarafından verilmektedir Yani aslında renkli görünen parçalar çiçek değil, kendi rengini değiştiren bir grup yapraktır Braktelerin altında küçük sarı renkte görülen asıl çiçekler kokusuzdur

Yapraklar 3-4 cm veya türe göre biraz daha büyük olabilir Yaprak kenarları düz olup, kış soğuklarında yaprak uçlarında bronzlaşma görülür Begonviller sarılıcı bitkilerdir bu halleriyle binaların ya da peyzaj elemanlarının boyu uzunluğunca büyüyebilirler
Bspectabilis mor renkli olan türdür, brakteleri en büyük türlerden biridir r16;jamaica whiter1; beyaz renklidir, soğuğa en dayanıksız olan türdendir r0;rainbow goldr17; ise kırmızı renklidir ve spectabilise göre daha seyrek bir yapısı vardır

Yetişme istekleri:

Işık: Güneşli aydınlık fakat rüzgardan korunaklı yerlere dikilmeli, kurak yerlerde ise yarı gölge yerler tercih edilmelidir Gerektiğinde dallar bağlanarak ağacın gelişimi kontrol altında tutulmalıdır

Su: Dona ve kuraklığa karşı çok hassas olan begonviller, yaz aylarında özellikle çok daha fazla su istemelerine rağmen çiçeklenme zamanında az su verilmesi uygun olur Büyümelerini tamamladıktan sonra su istekleri minimumdur Kış aylarında derinden budanırlarsa muhtemel don tehlikesine karşı önlem alınmış olabilir

Toprak: Çok fazla toprak seçiciliği olmamakla birlikte iyi drenajlı bahçe topraklarında iyi gelişir

Üretim: Anaç bitkilerden alınan çeliklerin köklendirilmesi ile çoğaltılmaktadır Özellikle yan sürgünlerden alınan ve ökçeli tipte hazırlanan çelikler daha iyi köklenmektedirler

Peyzaj Mimarlığında Kullanımı: Begonvil gölgeleme elemanlarının,istinat duvarlarının, boş görüntülü bina cephelerinin, çok geniş olan yükseltilmiş çiçek kasalarının hızlı bir şekilde bitki örtüsü tarafından kapatılması istenildiğinde düşünülecek bir bitkidir Dikildiği peyzaja deniz kıyısında tropik bir yerde olunduğu izlenimi verir Çok gösterişli rengi uzun dönemler boyu devam ettiğinden, çiçekleri olmayan türlerin dominant olduğu peyzajlarda mekana renk katar

Tırmanıcı ve sarkıcı özelliğe sahip olan bitki aynı zamanda yayılıcıdır Kıyı bölgelerinde eğimli alanların kapatılmasında kullanılabilir Uzaktan bakıldığında böyle kullanımı ile mekanı daha da belirleyici, göz alıcı bir hale getirir Çok büyük mekanlar begonvil yayılıcı formda bırakılırsa çok çabuk şekilde ve göz alıcı bir renkte doldurulabilir

Bitkinin dalları ile aynı renkte olan dikenleri onun yaya sirkülasyonunun çok olduğu yerlere yakın kullanılmamasını gerektirir Begonvil palmiye türü hem tropik görüntülerin bir elementi olan hem de su kullanımı açısından kendisine uyumlu bitkilerin uzun ve ince gövdelerinin yaratacağı boşluk ve monotonluğu azaltıp, onların altında destekleyici ve çerçeveleyici bitki olarak son derece etkili bir işleve sahip olabilir

Dezavantajları: Begonvil sürekli olarak eski yaprakları dökerek kendini yeniler, bu temizlik problemi yaratabilir Özellikle gölgeleme elemanlarının üzerinde kullanıldığında altında bulunan bitkilerin begonvilr17;in dökülen yapraklarını kolayca temizlemeye izin verici nitelikte olması akılda bulundurulmalıdır Dikenler yaralayıcı olabilir Karasal iklimli yerlerde kışın dona karşı çok hassastır






Ocak'dan Mart'a kadar ekilebilirCompost'un içine tohumlar yavaşça serilir üstü ince bir tabaka kompostla (burda toprak dememiş compost demiş) kapatılırVe nemli tutulurÜstü cam veya polietilen ile örtülür( ya da "propagator lid "demiş ama bunun ne olduğunu çözemedim) çimler görünene kadar içerde18-24 derecede tutulur 14-25 günde çimler görünürDaha sonra örtüyü kaldırınBüyümeye başladıklarında 5cm aralıklar olacak şeklide ayırın 15 derece büyümeleri için gereklidir Mayıs ayının başlarıda ayaz ve kırağılara dikkat ederek dışarı alabilirsiniz23 cm aralıklarla başka bir saksıya naklederek çiçeklenene kadar nemli tutun yabancı otları uzaklaştırınHaziran'dan Ekim ayına kadar çiçeklenirKuruyan çiçekleri baş kısmından tutarak kesin






Mirabilis jalapa (Akşam sefası) bitkisi üzerindeki siyah tohumlar toprağa ekilerek yetiştirilir Çiçek rengini veya yapısını bitkinin varyetesi veya kültürvaryeteleri etkiler Eğer tohumunu aldığın bitki bir kültürvaryetesi değilse kuvvetle muhtemel çıkan bitki de aynı renkte çiçek açacaktır

Ancak bir kültürvaryetesinden tohum aldıysan ki genellikle bu tip bitkilerde kültürvaryeteleri üreyimli tohum vermezler, tohumun çimlense bile çiçek rengi aynı olmayacaktır Tıpkı portakal veya limon çekirdeği ekildiği zaman çıkan bitkinin turunç olması gibi

Mirabilis jalapa (Akşam Sefası) yüksek oranda çimlenme özelliği gösterir Eğer tohum canlılığını koruyorsa çimlenmemesi için geçerli bir neden yoktur