Hobi Amaçlı Amatör Sebze Yetiştiriciliği

hobi amaçlı amatör sebze yetiştiriciliği

1-DOMATESLERDE SULAMA ve ÇAPA İŞLERİ :

Can suyunun ıslattığı toprağın üzerine iki avuç kadar ince kuru toprak çekiliveririse nemin daha uzun zaman muhafaza edilmesi bakımından, fideler için faydalı olur Dikimden 3-4 gün sonra domates parseli dolaşılır, tutmamış, zararlılar tarafından kesilmiş fideler varsa bu ocaklara tekrar dikim yapılır Bu ara mümkünse bütün fidelere ikinci bir can suyu verilir Her iki sulamada da yaprakların ıslatılmamasına gayret edilir İkinci sulamanın yardımı ile normal olarak fideler tutmuş olmalıdır Bunu sabahleyin fidelere bakınca yaprak uçları havaya doğru yükselmiş,gövdelerin dikleşmiş olmasından anlarız İlk dikimden bir hafta on gün sonra parsele ilk salma sulama verilir ve toprağın tava gelmesi beklenir

Dikimin üçüncü haftası içerisinde mecrefe veya geniş yüzlü çapalar ile toprak hafifçe yumuşatılarak fidelerin boğazları doldurulur Artık (havalar pek sıcak ve kurak gitmiyorsa) su vermede acele edilmez Fideleri azdırmamak için çapa yapıp boğaz doldurmamaya devam olunur Bu şartlar ile fazla azıp boylanmak imkanını bulamayan fideler pişkinleşir, erkenden çiçek açmağa başlarlar ve çiçeklerini silkmeden meyve bağlarlar

Domates meyveleri nohut büyüklüğünü alınca gövdelerinin bir karış uzağından 10 cm derinliğinde bir halka çanak açılır ve içine 20 gr kompoze gübre konarak toprak ile kapatılır Bu işlemden sonra artık domates maktası bol salma su ile sıkca sulanmaya başlanır Meyveler normal büyüklüğünü alıncaya kadar domateslerin altları kuru bırakılmaz Bu müddet içinde toprağın tavlı zamanında bir, iki defa ot çapası yapılılabilir Bu esnada domateslere tekrar boğaz verdilir Meyveler normal büyüklğünü alıp gök yeşil renkleri hafifce açılmağa başlayınca sulama kesilir Böylece meyvelerin biran önce kızarmaları sağlanmış olur Birinci ağız mahsul hasadından sonra artık bütün maktaın sık sık sulanmasına devam olunur
Genel olarak ilk defa çiçek göstermeye başlayan domates fidelerine, meyve bağlayıncaya kadar su verilmez, fideler arasında dolaşıp el veya çapa sallayıp örselenmez, hatta çiçek yaprakları dökülmemiş ise çapa dahi yapılmaz

2-BİBERDE DİKİM, SULAMA VE ÇAPA İŞLERİ :

Her ocağa bir kürek dolusu çiftlik gübresi verilirse çok faydalı olur Çapa ve çepinlerle ocaklar iyice karıştırılır Biberlerde bitkiler arası mesafe domateslerde olduğundan daha az tutulur Makinalı tarım uygulanmayacağı için sıra arası mesafe 40 cm ve sıra üzeri ise 50 cm olabilir Dikimde, havanın bulutlu ve sakin (rüzgarsız) olması tercih edilir Tohum bayiinden alınan fideler bekletilmeden dikimleri yapılarak can suyu verilir

Bütün diğer sebzelerde olduğu gibi, Biber dikiminde de acele edilmeli ve ılık can suyu kullanılmalıdır Biber fideleri topraksız dikilseler bile patlıcan fidelerine göre daha kolay tutarlar Dikimden 3-4 gün sonra herhangi bir sebepten tutmamış fideler yenilenirken, bu işle birlikte ikinci bir can suyu verilir Bir taraftan da toprak tavı iyi ise ve yağmur engel olmayacaksa salma su için sıra araları hazırlanır Zira biberleri asıl diriltecek ve gelişmelerini sağlayacak olan bolca salma suyun verilmesinde pek de gecikilmemelidir B

u salma suyu dikimden sonra bir hafta içerisinde vermeye çalışılmalıdır Dikimden itibaren bir ay geçinceye kadar biber maktaını kuru bırakmayıp sıkça sulamalı ve bir ay sonra toprağı tava getirerek ilk çapasını hafifçe vermelidir Buradan da anlaşılacağı üzere aynı familyada olmasına rağmen, farklı türler olan BİBER; ilk ayında gelişimi için çok su isterken, DOMATES; ise sulamaya ihtiyaç duymadığı gibi verime yatması, fazla sulama ile engellenmektedir

Bir ayın sonunda yapılan çapa ile toprak yumşatılmış, kaymak kırılmış, otlar giderilmiş ve boğaz doldurulmuş olur Bu süre içerisinde fideler yeter derecede gelişmiş olacaklarından eskisi kadar su verilmeyip, icabettikçe çapaya devam olunur Bu suretle fideler azdırılmamış bir an önce çiçeğe yatmaları zorlanmış olur İlk çiçekler görülmeğe başlayınca çapa işine de ara verilerek meyvelerin teşekkülü beklenir Fakat fideler meyve bağladıktan sonra artık bütün maktaa sık ve bol salma su verilmesine başlanmalıdır ki meyveler süratle büyüsünler ve şekilleri muntazam olsun Yeteri kadar sulanmayan biberlerde meyveler küçük ve şekilsiz olur

3-PATLICANLARDA DİKİM,BAKIM İŞLERİ VE AZMA KAVRAMI :

Patlıcan fideleri, domates ve biber fidelerine nazaran çok daha nazlı olduklarından, sökülmelerinde kökleri zedelenmemeli ve mümkünse toprağı dağıtılmadan çıkarılmalı ve hiç bekletilmeden hemen ocaklara dikilerek bolca can suyu verilmelidir Bu kadar özen gösterildiği halde bile bir kısım patlıcan fideleri 4-5 günde yapraklarını düzeltip canlanamaz Topraksız dikilen fidelerin çoğunlukla bütün yapraklarını döktüğü ve sonradan yapraklandığı görülür

Patlıcanlar, iyi işlenmiş, kuvvetli ve bol su alan topraklardan hoşlandığı için, dikimden sonra tutup gelişinceye kadar sık ve bol olarak sulanmak ister Su isteğinde domates en az olanı denildiğinde biber ortada patlıcan ise en çok su isteği olanıdır Fakat iyi gözlemeli ve çiçek açma devresine yakın sulamaya ara verilmelidir Çapa ve boğaz doldurma ile vakit kazanılırÇiçekden sonra ilk meyveler görününce, tekrar eskisi gibi sulamaya başlanır
Patlıcan fideleri dikildikten sonra sulamalarına sürekli devam edilirse, önceden toprak da iyice gübrelenmiş olduğundan, patlıcanlarda anormal boylanma görülür Buna karşılık az çiçek açar, açtığı çiçeklerini de döker, bu durumdaki patlıcanlar meyveye geç yatarlar, meyveler tepelerde ve seyrek olarak görülürler İstihsal az olur ki buna bahçıvan dilinde azma denilir Yapılacak iş; toprağı potaslı ve fosforlu kimyevi gübrelerle gübrelemek, her yağmurdan sonra toprak tava gelince hemen derince çapalamalı ve bu işi büyük çapalarla yaparak azan patlıcanların saçak köklerinin bir kısmını kesecek şekilde hareket etmelidir Bu suretle potaslı ve fosforlu gübreler, patlıcan fidelerini meyve vermeğe teşvik ederken, derince yapılan çapa esnasında saçak köklerin bir kısmının uçları kesilmiş olacağından azıp çiçek silkme yerine FİZYOLOJİK DENKLEM dediğimiz, şahıs ve cins üreme denklemesi meydana gelmiş olur

Patlıcan fideleri su,gübre ve güneşe fazla muhtaç olduklarından yerlerine dikildikten itibaren dipleri susuz bırakılmaz ve toprak tava geldikçe de 8-10 günde bir çapalanarak otlardan temizlenir Toprak kabartılır Yalnız yukarıda da ifade edildiği gibi fideler gelişip çiçek devresine yaklaşınca artık sulamaya ara verilir ve verilmelidir Dikimden bu devreye kadar geçen zaman içinde herhangi bir mantar hastalığını önlemek için ilaçlama yapılmalıdır İlk meyveler görülmeye başlanınca tekrar sulama işine geçilir

4-SAKIZ KABAĞI BAKIM İŞLERİ, ÇİÇEK DURUMU, KOLTUK KAVRAMI VE İYİ FİDE ÖZELLİĞİ:

Fideler daima güneşe doğru büyümek istediklerinden, ocaklar; bahçenin kabaklar için ayrılan bölümünün kuzey kısmına açılırlar ve fideler bu ocaklara dikilirler 70x150 cm aralık ve mesafelerle fide dikimine başlanır Sonradan, mevsim yağmurlarının azalıp, sıcaklıkların artması ile yani sulama mevsiminin yaklaşması ile 30 cm kadar genişlikte su harkları açılarak tahtalar meydana getirilebilir

Fideler 3-4 yaprak olunca hafif bir çapa ile toprak kabartılır Zararlı otlar temizlenir Bu çapadan 3-4 gün sonra salma su verilmesi, fidelerin gelişmesi bakımından faydalıdır Fakat bu sudan sonra, havalar sıcak ve kurak gitmiyorsa, sulamada pek ileri gidilmeyerek, çapa ile vakit kazanılır Yaprakları koyu yeşil renk alan ve (azmağa) imkan bulamayan bodur kabak fideleri, erkenden çiçek açmak zorunda kaldıklarından, mahsul tutmaları da o derece erken olur
Kabakgillerde erkek ve dişi çiçekler aynı bitki üzerinde, fakat ayrı ayrı yerlerdedir Fide üzerinde önce erkek çiçekler ve sonrada dişi çiçekler açmağa başlar
Kabak fidesinde her yaprak dibi tomurcuğundan bir çiçek meydana gelir 1,2 ve 3 üncü yaprak diplerinde genellikle erkek çiçekler görülür Bunlar meyve vermezler Fakat gelişme ilerleyip gövde uzadıkça, yaprak diplerinde, asıl meyveleri verecek olan dişi çiçekler de görülmeye başlar Bazen çiçek yerine yan dallar, (koltuklar) da hasıl olur İyi bir çeşitten seçilmiş kabak fidesi; büyüme esnasında fazla koltuk yani yan dal vermez Dipten itibaren dişi çiçek vermeğe başlar Üzerinde erkek çiçek az görülür

Kabaklardan bol ve kaliteli mahsül alabilmek için tecrübeli bahçıvanlar; kötü seçilmiş kabak fidelerinde oluşan koltukları küçük iken kesip atarlar bu işlem önemlidir

Kabaklara, ilk çiçekler açıp meyveye dönmeden önce fazla su verilmez ise de, ilk meyveler görülünce artık bol ve sık sulama yapılır Bu şekilde, ilk hız hasat bir ay sürer Fakat bundan sonra bir duraklama, çiçek açmada bir tenbellik görülür ki, fideleri tekrar canlandırıp yorgunluk gidermek için, salma suya bol miktarda şerbet verilir Kocalmış, çamurlanmış alt yapraklar da sapları ile kesilip atılır

5-HIYAR SULANMASI VE ACILAŞMA KAVRAMI:

Yetiştirdiğimiz partenokarp(döllenmeye ihtiyaç duymayan sadece dişi çiçekler ile verime yatan) özelliğe sahip olmayan standart bir çeşit ise; ilk defa açan sarı erkek çiçeklerden ve gene aynı şekilde olan fakat diplerinde meyvesi görülen dişi çiçeklerin arı ve diğer vasıtalar yardımı ile döllenmesinden sonra artık bol ve sık sulamaya geçilerek meyvelerin normal büyümeleri sağlanır Meyve bağlama zamanında hıyarlar susuz kalmağa hiç tahammül edemezler Bakım aksarsa, gelişmenin duraksadığı, meyvelerin büyüyemediği ve eğrilip büküldüğü en önemlisi de acılaşmağa başladıkları görülür

6-KARPUZ VE KAVUNDA SULAMA İŞLERİ:

Kavun ve karpuzlar genellikle sulanmadan yetişrilirlerse de yaz ayları fazla sıcak ve toprak da fazla kumlu, zayıf ve kuru ise sulama yapılması gerekli olur Sulanan kavun ve karpuzlar sulanmadan yetiştirilenlere göre daha gösterişlidir Fakat su oranı artıp şeker ve aroma oranı azaldığından lezzet ve dayanmaları çok düşük olur

Bostanlara su çoğunlukla üç defada verilir Birincisi; kollar uzamağa başlarken, İkincisi; meyveler ceviz büyüklğünü alınca, Üçüncüsü ve sonuncusu; olgunluk devresinden biraz önce yapılır ki bu daha ziyade ikinci döllerin büyümesi içindir Zamansız ve yanlış sulama; meyvelerde çürüme, yapraklarda hastalık yapar