Bir Zamanlar Harran

Masalların ilk sözüdür “bir zamanlar, bir varmış, bir yokmuş” Harran, anlatılırken söze işte tam da böyle başlanacak masalsı bir yer



İlk üniversite

Dünyanın ilk üniversitesi Harran’da kurulup bilgi üretmiş Yüksek bir uygarlığın zamana direnip günümüze ulaşan kalıntıları arasında mağrur bir edayla duran binlerce yıllık kule, üniversitenin rasat yapılan, gecenin karanlığında parıldayan yıldızların peşinde gökyüzünün sokaklarını dolaşan bilginlerin mekânıydı

Yaşadığımız yeryüzü ve dünyanın hareketleri yüce yaratıcının varlık ve birliğinin açık bir kanıtıdır” sözleriyle açıklar Eserleri Latince’ye ilk çevrilen Müslüman bilgin olan El-Battani’nin adı Avrupalı bilginlerce de her zaman saygıyla anılmış ve bu saygının bir yansıması olarak Ay’daki kraterlerden birine onun adı verilmiştir Geçmiş Ay haritaları incelendiğinde Albategnus (el-Battânî) adının görülmesi bu nedenledir Harranlı bir diğer bilginde modern kimyanın kurucusu olarak sayılan Câbir bin Hayyan’dır Sabit bin Kurra ise Harran’ın yetiştirdiği önemli bir bilgindir

Felsefe, mantık, astronomi, geometri, hukuk ve tıp Harran bilginlerinin vakıf olduğu ve geliştirdikleri temel disiplinlerdi Bugün bu bilgi şehrinin yansımaları hiç sonu gelmeyecekmişçesine uzayıp giden Harran Ovası’nda saygıyla ziyaret edebileceğiniz insanlığın bir dönüm noktası olarak duruyor



Büyük bilgelerin diyarı

Harran antik çağlarda başlayan bilim merkezi özelliğini ortaçağda da sürdürdü İslam fetihleri ile bölgeye yerleşen Araplar Harran’ı imar etti Özellikle Emevîler döneminde hızla gelişen Harran, Emevî sarayları ile dolup, Şam’ın ardından dönemin idare merkezi haline geldi Kentin ticari, siyasi ve ekonomik yönetim merkezi oluşu birçok alanda olduğu gibi bilim tarihi açısından da önemli gelişmelere imza atmasının önünü açtı Kent, pozitif bilimlerin yanı sıra Arap dili ve grameri alanında da Orta Doğu’nun önemli merkezlerinden biri oldu Meşhur Şair Ummu’l Hayr, Harran’da yetişen bilginler arasında yer alan El-Battani, Cabir bin Hayyan ve Sabit bin Kurra ile Sinan bin Sabit modern bilimin çok şey borçlu olduğu isimlerden

Öncü isimler

Harran’da yetişmiş bilginlerden El-Battani bilimler tarihinin astronomi alanındaki en büyük isimlerinden biri El-Battani, tüm ilimlerin gayesini Allah’ın bilinmesi yönündeki çabalar olarak açıklarken bu görüşünü “Görmekte olduğumuz yıldızlar, üzerinde

Konik evler

Harran’la bütünleşmiş konik evler bu bölgenin en dikkat çeken mimari zenginliklerinden biri olarak halen yaşamakta Bölge ikliminin özelliklerine uygun standartlar sunan bu evler günümüzde koruma altında Harran uygarlığa katkıları ve özgün değerleriyle Türkiye’nin en değerli kültür havzalarından biri olarak ziyaret edilmeyi bekliyor



Yeniden yükseliyor

Binlerce yılın kültür ve uygarlık merkezi Harran; sulama projeleriyle küllerinden yeniden doğup, gelişiyor Bereketli Harran Ovası dünyanın en kaliteli pamuğunu yetiştiriyor Toprak bire bin verdikçe de Harran halkının yüzü gülüyor Harran Üniversitesi de bu bilgelik topraklarında bilim üreten bir cazibe merkezi olarak gün geçtikçe gelişiyor Harran’da devlet ve sivil toplum kuruluşlarının girişimleriyle yöreye özgün ve kaybolmaya yüz tutan el sanatları da yaşatılıyor

Harranlı astronom ve matematikçi El-Battani’den

Matematik alanında Yunan kirişi yerine sinüsleri ilk o kullandı
Güneş ve Ay’ın görünür çaplarını ölçtü
Kotanjant kavramını geliştirip dereceli bir tablo oluşturdu
Sıfırdan doksan dereceye kadar açıların trigonometrik değerlerini hesapladı
Ay tutulmasının derecesinin hesabı için çok işlevsel ve kesin bir metot geliştirdi

Yazı: Hasan Mert Kaya, Fotoğraf:Mustafa Yılmaz
(Skylife)