Kütahya’Nın Efes’İ | Ayzanoy

Kütahya’nın Çavdarhisar İlçesindeki Ayzanoy (Aizanoi) Antik Kenti, Dünyanın İlk Borsa Binası, En İyi Korunmuş Zeus Tapınağı Ve Benzersiz Stadyum - Tiyatro Kompeksiyle Taşların Sırrını Günümüze Taşıyor



Ayzanoy kentinin ne kadar büyük olduğu antik kalıntıların yayıldığı alanın genişliğinden anlaşılıyor Beş bin yıllık geçmişe sahip olan kentin nüfusu, altın çağını yaşadığı Roma döneminde yüz bini aşmış Bu dönemde tahıl ve yün üretimi sayesinde zenginleşen kent, görkemli yapılarla donatılmış Bizans döneminde kutsal bir merkeze dönüşen kent, Kocaçay Irmağı’nın her iki yakasına yayılıyor Ayzanoy’u gezmek için bir tam gün yeterli ama fotoğraf çekmek ve tarihin gizemli bahçelerinde gezinmek için hafta sonunuzu ayırmalısınız

İlk Borsa Binası
Kütahya’ya 54 kilometre uzaklıktaki Çavdarhisar’da Ayzanoy levhalarını izleyerek antik bölgeye ulaşıyoruz Yolun hemen sağındaki geniş bir düzlükte, Anadolu’nun en iyi korunmuş Zeus Tapınağı tüm görkemiyle beliriyor MS 2 yüzyılda inşa edilen tapınak, 53 metre uzunluğunda bir podyum üzerinde yükseliyor Bağ ve bahçelerle kaplı yakın çevre Anadolu kırsalına özgü manzaralarla dolu: Rüzgârda savrulan başaklar, horoz sesleri, inek sürülerinin çıngırakları Yöre insanı sıcak bir hoş geldiniz sözünü esirgemiyor bizden Senato Binası’nı geçtikten sonra Kemerli Roma Köprüsü’ne ulaşıyoruz Köprünün sağında Çavdaroğulları Etnografya Sergi Evi var Dere kıyısında çocuklar balık avlıyor Dünyanın ilk borsa binası, biraz ilerideki meydanın ortasında MS 4 yüzyılda inşa edilen yapının duvarlarında Roma’nın imparatorluk pazarlarında satılan malların fiyatları yazıyor Burada tahıldan leopara her şeyin fiyatı belirlenmiş Hatta insanın bile Örneğin, o zamanlar güçlü kuvvetli bir kölenin bedeli iki eşeğe eşdeğer görülmüş Antik çarşıyı oluşturan galerilerin çevresinde geziniyoruz Burası tel örgülerle çevrilmediğinden antik kalıntılar yerel hayatla iç içe Borsa Binası’nın karşısında Çavdarhisar Eski Pazar Camii, hemen yanında ise eski bir çeşme göze çarpıyor Kentin güneybatısında ise Ayzanoy’un ihtişamını yansıtan Sütunlu Cadde var Burası kentin iki kilometre kadar dışındaki Meter Steunene kutsal alanına açılan tören yolunun başlangıç noktası





Benzersiz Kompleks
Ayzanoy’un zengin mozaik süslemelerle bezeli hamamlarını görüp hayranlık duymamak elde değil Uzun ve keyifli bir yürüyüşten sonra civardaki kır kahvelerinden birinde mola veriyoruz Haşhaşlı, peynirli, patatesli ve otlu gözlemelerin en iyi eşlikçisi dumanı üstüne demli bir çay Elimizdeki rehber kitaplarda kentin isminin nereden geldiği yazıyor Yaygın görüşe göre kent adını Azan adlı mitolojik bir kahramandan almış Çavdarhisar adının kökeni ise daha ilginç Orta Çağ’da şehir surlarla çevrilerek bir kaleye dönüştürülmüş Selçuklular bölgede hâkimiyet kurunca bölgeye yerleşen Tatarlar, çavdar üretimiyle tanınmış

Zamanla bölgenin adı Çavdarhisar’a dönüşmüş Bölgedeki arkeolojik kazıların tarihi 19 yüzyılın başına kadar uzanıyor Aralıklarla sürdürülen kazılar günümüzde de devam ediyor Kazı ekibinin söylediklerine bakılırsa bölge daha yüz yıl kazılsa bile Ayzanoy’un zenginliği bitmez Nihayet gezimizin en heyecanlı bölümlerinden birine geliyor sıra Meyve bahçeleri arasından 15 dakikalık yürüyüşle kentin spor ve eğlence merkezine ulaşıyoruz Sırt sırta vererek ortak bir duvarı paylaşan stadyum - tiyatro kompleksinin benzeri yok Geniş oturma sıralarıyla dikkat çeken antik stadyumun girişi batı yönünde Bir bölümü yıkılmış amfi tiyatronun sahne kısmı zengin mermer bezemelerle kaplanmış Yeşil bir tepe üzerindeki tiyatronun dev pencerelerinden görünen manzara ise muhteşem: Uçsuz bucaksız tarlalar, sararmış otlarla kaplı ıssız tepeler, gökyüzüne doğru uzayıp gitmiş kavak ağaçları, irili ufaklı kerpiç evler ve antik kentin görkemli sütunları Efsanelerin kuşaktan kuşağa anlatıldığı Ayzanoy, sırlarını kulağınıza fısıldamak için sizi bekliyor





Ezop’un Memleketi
Masallarıyla ünlü dünyaca ünlü fabl yazarı Ezop’un (Aisopos) Kütahyalı olduğunu biliyor muydunuz? Anadolu’nun en önemli çini ve seramik üretim merkezi olan Kütahya’da görülmeye değer yer çok Kütahya Kalesi, Frig Vadisi, Çinili Camii, Eski Hükümet Konağı, Germiyan Sokak, Kütahya Arkeoloji Müzesi, Çini Müzesi, Dumlupınar Şehitliği ve Tavşanlı Prammidal Karaçam Ormanı bunlardan bazıları





Yazı: Melih Uslu Fotoğraf: Ahmet Bilal Arslan