Akciğer - Akciğerin Görevi - Akciğerlerin Görevleri Nelerdir?

Akciğer - Akciğerin Görevi - Akciğerlerin Görevleri Nelerdir?
Akciğer - Akciğerin Görevi - Akciğerlerin Görevleri Nelerdir?

AKCİĞERLER(Pulmones)

Akciğerler göğüs boşluğunda yüreğin sağ ve solunda az çok piramit şeklinde olan solunum organlarıdır Taban kısımları diyaframın üzerine oturmuştur Göğüs çeperine bakan yüzeyleri dış bükey, yüreğe bakan iç yüzeyleri ise iç bükeydir Akciğerlerin dış yüzeyi düzgün ve parlak olup bu parlaklık akciğerleri örten palevranın visceral yaprağındandır Rengi, yeni doğmuş çocuklarda esmer-kırmızı, gençlerde pembe, ergin ve yaşlılarda ise pembe-mavimtıraktırİnsan yaşlandıkça akciğerlerin yüzeyinde bir takım pigmentler belirir Bunlar solunum sırasında akciğerlere kadar giren yabancı cisimleri meydana getirdikleri oluşuklardır
Akciğerlerin ortalama olarak yükseklikleri,omurga tarafındaki kenarlarında 25cm olup önden arkaya olan kalınlıkları tabanda 16cm ,genişlikleri ise yine tabanda sağ akciğerlerin 10cm,sol akciğerlerin 7cm dirYüreğin sol akciğer üzerine yaptığı basınçtan dolayı bu akciğer küçük kalmıştırSağ akciğer,sol akciğerden 1/5 veya 1/6 kadar büyüktür Ayrıca sağ akciğer karaciğerin sağ lopunun yaptığı kabarıklıktan dolayı sol akciğere nazaran biraz yukarıdadırYine bu akciğer üzerindeki iki yarıkla üç lopa ayrılmıştırSol akciğer ise bir tek yarıkla iki lopa ayrılmıştırAkciğerlerin hacmi yaşa, şahsa ve cinse göre değişir Ağırlıkları yetişkin bir erkekte 1300gr olup bunun 700gr mı sağ ,600gr mı sol akciğere aittir Kadınlarda ise sağ akciğer 550gr,sol akciğer 450gr kadardırİçerisinde hava bulunan akciğerler daha hafiftirYeni doğmuş ölü bir çocuğun akciğerlerinin nefes almamış olduğu suya atılarak anlaşılırEğer nefes almış ise suyun yüzeyinde kalır Almamış ise suyun dibine çökerAkciğerler yumuşak olduğundan parmakla basılınca çökertilebilirÜzerlerinde fazla basınç yapılırsa alveol keseciklerinin yırtılmasından dolayı bir çıtırtı duyulurBu taktirde hava kabarcıkları plevranın akciğerleri örten yaprağı altına gözle görülebilirAkciğerler kolay yırtılmazlarBu nedenle,alveolleri dolduran havanın basıncına mukavemet ederler Akciğerlerin Yapısıkciğerleri dıştan seroz yapıda olan çift katlı plevra zarı örterHer akciğerin ayrı bir plevrası vardır Plevranın dış katı göğüs çeperine yapışmıştırBu kat parictal yapıda olduğundan parictal plevra adını alır Plevranın diğer katı akciğerlerin yüzeyini örter Buna da visceral veya pulmonal plevra denir Bu iki yaprak ayrı olmayıp akciğerleri hilus kısmında birbirleriyle birleşirler Ayrıca bu iki yaprak iç içe olduğundan birbirleriyle sıkı temas halinde olup aralarında plevra boşluğu bulunur Her akciğerin ayrı bir plevrası olduğundan aynı şekilde her bir akciğerin etrafında ayrı bir plevra boşluğu bulunur Bu boşlukta akciğerlerin hareketini kolaylaştıran bir sıvı vardır Plevranın göğüs boşluğunu örten parictal yaprağı ,üzerini örttüğü bölgelere göre isim alırİnce ve saydam olan visceral yaprak ise akciğerlere sıkıca yapışmıştırHatta bu yaprak lopcuklar arasındaki hücresel doku ile de irtibattadırVisceral plevranın serbest olan dış yüzeyi parietal ile temas halinde olup parlak ,düzgün ve kaypaktırAkciğerlerin her bir lopu altıgen piramit şeklinde 1cm3 hacminde küçük lopcuklara ayrılmıştırLopcukların bazıları akciğerin yüzeyinde,bazıları ise derinliğindedirYüzeyde olanlar piramit şeklinde olup tabanları akciğerlerin yüzeyinde çok köşeli olarak görülürTepeleri ise hilusa doğrudurDerinde olan lopcukların şekilleri değişiktirHer bir lopcuk küçük ve başlı başına bir akciğerciktirLopcukların,üzüm salkımına benzeyen hava keselerine(acinus) ayrılmışlardırHava keseleri de ampül şeklinde keseciklere ayrılmıştırBütün lopcuklar birbiri üzerine düzensiz bir şekilde yığılmışlardırYalnız bunları birbirinden ayıran esnek bir katılgan doku mevcutturYani,her lopcuk kan damarları ve bronşların kolları ile sinirlerden yapılı katılgan bir doku ile çevrilidirLopcukların içerisine giren bronş kolları 50-60kadar küçük kollara ayrılırÇapları 1/10mmolan bu kollara bronşcuk adı verilirBronşcukların yapısında da bronşlarda olduğu gibi iki tabaka bulunurBunlardan biri, yine kıkırdak ,kas ve zardan yapılı olan iç tabakadırDış tabakada bulunan ve tam olmayan kıkırdakcıkların arsında fibroz bir lam vardırBronşcuklardaki kıkırdaklar plaklar,halinde ve gelişi güzel durumdadırlarBu kıkırdak plaklar,bronşcukların çapları küçüldükçe seyrekleşir,ve 1mm çapındaki bronşcuklara gelince kıkırdaklar tamamen kaybolurlar ,nihayet ,sadece fibroz bir yapıda olan zar tabakası kalırBunun yapısında da kas lifleri bulunurMukoza dan ibaret olan iç tabaka bronşcuklar küçüldükçe incelerek alveoller de tek bir epitalyum tabakasına kadar indirgerBronşcuklar muntazam olmayan boşluklara açılırlarBu boşluklardan,3mm uzunluğunda 40 mikron genişliğinde birçok kanallar çıkarBu kanalların çeperleri girintili çıkıntılıdırBurada hem birbirine hem de kanal boşluğuna açılan bir takım keseciklerin çapları 0,2-0,3mm,sayıları da 750 milyon kadardırAlveollerin çeperleri yalın kat epitelden yapılmıştırEtraflarında gaz alışverişini sağlayan kılcal damarlar bulunurAlveollerin toplam yüzeyi 48m2 dirİçerleri hava ile doludurKılcal damarların bu kesecikler etrafındaki toplam yüzeyi ise 150m2 kadardırAkciğerlerin özgül ağırlığı da 0,5gr/cm3 dür

Organlar - Akciğer

Akciğer
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Akciğerler, soluk borusu ve bronşlar Resimde organlar konumlarının anlaşılabilmesi için açılmış halde gösterilmektedir



Akciğer, hava soluyan omurgalılardaki temel solunum organıdır Ana görevi atmosferdeki oksijeni kan dolaşımına nakletmek ve dolaşımdaki karbondioksiti atmosfere çıkartmaktır Bu görev, gaz değişiminin vuku bulduğu milyonlarca küçük, müstesna biçimde çok ince duvarlı hava kesecikleri oluşturan dolaşımı sağlayamadan kanı boşa vermektedir özelleşmiş hücrelerin mozaiği sayesinde gerçekleşir Akciğerlerin solunumla ilgili olmayan görevleri de vardır
Akciğer ile ilgili tıbbi terimler genellikle pulmo- ile başlar; bu Latince pulmonarius, "akciğerlerin", sözcüğünden gelmektedir ki bu sözcük de Yunanca pleumon yani "akciğer" ile akrabadır

İnsandaki solunum sisteminin en önemli organları İnsandan başka birçok omurgalı hayvanlarda da akciğerler solunum organı olarak görev yaparlar Soluk alındığında burun ve ağızdan giren hava, nefes borusu ve bronşlardan geçerek akciğerlere girer Toplardamarlarla gelen karbondioksiti fazla olan kan (kirli kan) burada temizlenir

Göğüs boşluğunda bulunan ve göğüs kafesi vasıtasıyla korunan akciğerler, gene koruyucu bir zar olan akciğer zarı (plevra) ile sarılmışlardırYeni doğan bir bebeğin akciğerleri, parlak pembe renktedir; daha sonra grileşmeye başlar ve yaş ilerledikçe koyulaşarak, sonunda hemen hemen bütünüyle siyah bir renk alır Bu koyulaşmaya, solunumla alınan havadaki tozlar ve öteki maddeler yol açar Şehirde yaşayan ve sigara içenlerin akciğerleri, kırlık yerlerde yaşayanların ve sigara içmeyenlerinkine göre daha siyahtır

Akciğerlerin yapıları esnek ve süngerimsidir Biri sağ, diğeri sol olmak üzere iki tanedir Sağ akciğer lob denilen üç parçadan meydana gelmiştir Sol akciğerin bir parçası eksiktir, yani iki lobtan yapılmıştır Eksik parçanın yerine kalb (yürek) yerleşmiştir Bunun için sağ akciğer sol akciğerden büyüktür Yetişkin insanlarda sağ akciğer yaklaşık 700, sol akciğer de yaklaşık 600 gram civarındadır

Akciğerlerin iç yüzlerindeki giriş yerlerinden (hiluslarından); bronşlar, atardamarlar, toplardamarlar ve akkan (lenf) damarları çıkar Akciğerlere giren bronşlardan sağdaki üç, soldaki iki kola ayrıldıktan sonra loblara doğru yönelir Bunlar da birçok dal ve dalcıklara ayrıldıktan sonra lobçuklara giderler

Akciğerler ortalama 1 cm3 hacmindeki birçok parçacıklardan meydana gelmiştir Altıgen biçiminde olan bu parçalara lobçuk (lobulus) denir Sağ akciğerde yaklaşık 800, sol akciğerde de 700 kadar lopçuk vardır Herbiri bir cm çapındadır Lopçuğa gelen bronş dalcığı birçok bronşcuklara ayrılır Bronş dalcıkları, üzüm salkımını andıran hava peteklerinde sona erer Her petek, üzüm taneleri biçiminde “alveol” adı verilen keseciklerden meydana gelmiştir Alveoller, havayla temas edebilen 55-100 m2lik bir yüzey meydana getirirler

Nefes alıp vermede akciğerlerin görevlerine gelince: Nefes alındığı zaman, hava burundan ve ağızdan girer Yutak, gırtlak, nefes borusu ve bronşlardan geçerek akciğer keseciklerine (alveollere) gider Alveollerin görevi, vücutda metabolizmanın artık ürünü olarak açığa çıkan karbondioksiti atmakdır Karbondioksit, dokulardan akciğere, alyuvarların üzerinde ve kanda erimiş olarak gelir Alveollerde nefes alma sırasında, havaya karbondioksit geçer; temiz havadan da alyuvarlara oksijen geçer Daha sonra nefes verme ile akciğerde karbondioksit miktarı artmış olan hava atılır ve yeni bir nefes ile temiz hava alınır Oksijenlenmiş kan, bedenin öteki bölümlerine akar Alyuvarlar, oksijeni dokularda bırakıp, karbondioksidi alarak toplardamar tarafına geçer Bu geçiş, kılcal damarlar ağı "kapiller ağ" vasıtasıyla olur Halk arasında yanlış bir tabir olmakla beraber oksijenlenmiş kana temiz kan; oksitli kana ise kirli kan demek alışkanlık haline gelmiştir

Akciğerlerin hacmi kişiden kişiye değişirse de, bütünüyle şişmiş bir akciğerin hacmi, yetişkin bir kişide ortalama 6500 cm3tür Bu hacimdeki havanın hepsi nefes vermeyle bir seferde atılamaz Yetişkin bir kişide en derin nefes verme hareketi sırasında çıkarılan ortalama hacim 3500 cm3 civarındadır Buna “soluk verme hacmi” denir Normal bir nefeste ise ortalama 500 cm3 hava alınıp verilebilir

Normal bir kimse dakikada 12-14 defa nefes alıp verebilir Bu sürede de 6-7 litre hava teneffüs eder

Solunum hareketleri, istek dışı olan otomatikleşmiş hareketlerdir Ancak istekle de solunum durdurulup başlatılabilir Nefes alma hareketi bir balonun şişirilmesi gibi aktiftir, yani enerji harcanarak yapılır Nefes verme ise, aynı balonun sönmesi gibi pasiftir Nefes alıp verme hareketlerinde kaburgalararası kaslar ve diyafram kası rol oynar Diyafram kası en önemli solunum kası olup, göğüs boşluğunu karın boşluğundan ayıran yassı ve kubbe biçimi bir kastır Diyafram kasıldığı zaman aşağı doğru iner, aynı anda kasılan kaburgalararası kaslar da göğüs kafesini yükseltir Böylece göğüs kafesi genişler ve hava akciğerleri doldurur

Akciğerlerin ve solunum yollarının çok çeşitli hastalıkları vardır (Bkz Astım, Bronşit, Zatürre)

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi