Müzik Etkinlikleri Nedir? Müzik Etkinlikleri Nelerdir? Müzik Etkinlikleri Hangileri?

Müzik Etkinlikleri Nedir? Müzik Etkinlikleri Nelerdir? Müzik Etkinlikleri Hangileri?
Müzik Etkinlikleri Nedir? Müzik Etkinlikleri Nelerdir? Müzik Etkinlikleri Hangileri?
1 MÜZİK ETKİNLİKLERİ
11 Çeşitleri
111 Ritm Çalışmaları
Ritm; olayların düzenli aralıklarla tekrarlanması niteliği, düzüm, tartım (Türkçe
sözlük,Atatürk Dil ve Tarih Kurumu) olarak tanımlanmaktadır Çocuklarla yapılan ritm
(tartım) çalışmaları onlarda ritm duygusunu geliştirirken hayatı da düzenli yaşama alışkanlığı
kazandırmaktadır Ritm çalışmaları bedensel yetenekleri geliştirir, çocukta olumlu bir kişilik
gelişimine yardımcı olur
Doğaları gereği hareketli olan çocuklar, sesizce oturup müzik dinleyemezler Müzik
çalınırken, şarkı söylerken ritm tutmaya çalışırlar Çocukların yaptıkları ritm çalışmaları;
elleriyle, yaklarıyla, tüm bedenleriyle, oturarak veya ayakta, ezgili ve ezgisiz ritm araçlarını
kullanarak tartım (ritm) kalıplarını hissettirme ve tekrarlama çalışmalarıdır
Ritm çalışmaları çocuklarda ritm duygusunu, duyma yeteneğini, dikkatini, eşlik etme,
birlikte çalma, söyleme ve hareket etme yeteneğini geliştirir; disiplin kazandırır
Resim 1: Ritm araçları (Koçak, Oiala, Katja, Onur, Erol)
Ritm çalışmalarının müzik saatinde uygulanışını şu şekilde maddeleyebiliriz:
􀂾 Müzik saati içinde zorunlu olarak 5-8 dakika yer verilmelidir
􀂾 Ritm çalışmaları, öykünme ve oyun şeklinde uygulanmalıdır Buna kürek
çekme oyunu örnek verilebilir Bu oyunda çocuklar yere otururlar, ayaklarını
ileri uzatırlar Kollarıyla kürek çekme öykünmesi yaparlar Bu da iki vuruşlu
ölçü içinde eşit iki tartım çalışması için uygulanır Bu oyun oynanırken ”fış, fış
kayıkçı” tekerlemeside söylenebilir (Sun ve Seyrek:1993)
􀂾 Oyun şeklinde yapılacak tartım çalışmalarına; saat oyunu (Çocuklar kendilerini
saat, başlarını saatin sarkaçı sayarlar ve “tik, tak” sözlerini söyleyerek başlarını
iki yana sallarlar), trencilik oyunu, davulculuk oyunu, rüzgar öykünmesi örnek olarak verile bilir
􀂾 Ritm çalışmaları şarkı öğretimi ile birlikte de yapılır Şarkı öğretiminden önce,
şarkı öğretiminde ve şarkı öğretiminden sonra ritm çalışması yapılabilir O gün
öğretilecek ya da önceden öğrenilmiş şarkının ritmi çeşitli vuruş yöntemleriyle çocuklara vurdurulur
􀂾 Tartım çalışmaları, şarkı öğretiminden bağımsız olarak, sözlerin tartımı vurularakda yaptırılır
􀂾 Yürüme, koşma, ritmik jimnastik gibi etkinliklerle müzik eşliğinde hareketler yaptırılır
􀂾 Ritm çalışmalarında ritm araçları, ezgili ve ezgisiz vurmalı çalgılar, çalgı olarak
kullanılabilecek oyuncaklar vb kullanılır Bu araçlarla ritm çalışmaları ve
ritmik oyun şeklinde iki çeşit çalışma yapılır
􀂾 Ritm çalışmaları yalnızca müzik saatinde yaptırılmaz, müzik saati dışında da uygulanabilir
􀂾 Ritm çalışmaları ayakta veya oturarak yapılabilir Carl Orff ve Zoltan Kodlly’ye
göre, doğal haliyle vücudun başlattığı el çırpma, zıplama, sekme, parmak
şıklatma vbhareketler ritme karşılık olarak ortaya çıkar Bu vücut hareketleri
önceleri konuşmaya, sonra şarkıya ve çalmaya eşlik eder ve müzik işaretleri ile bağ kurar
􀂾 El çırpma ellerini karşılıklı vurma dizlerine vurma, ayaklarını yere vurma,
parmak şıklatma, etrafında dönme, zıplama hareketleri çocukların eşlik olarak
en çok kullandıkları ritmik vücut devinimleridir(Morgül:1995)
􀂾 Ritm çalışmalarında sözcüklerden de yararlanılır
􀂾 Ritm çalışmalarında tam vuruşluk nota eses alınır (Yani bir vuruşluk; dörtlük nota)
Örnekler:
Çat lak pat lak yus yu var lak kre ma lı bö rek süt lü çö rek çek dos tum
çek a ma nın dost lar e li ni çek
Karşılıklı duran çocuklar, birbirlerinin avuç içlerine koydukları yerleştirdikleri ellerini
bir sağ avuçlarına bir sol avuçlarına vururlar Bu biçimde devam ettikleri oyunun sonunda
(en kuvvetli vuruş ÇEK hecesindedir), altta kalan elin çekilmesi kuraldır Zamanında
çekilmeyen el dayak yemiş olur
􀂾 Belirli ritm kalıplarını yineleme çalışması Bu çalışmayı öğretmen öğrencileri
ile birlikte uygular Öğretmen bu çalışmada bir ritm aracı ile ritm kalıbını
seselendirirÇocuklar da bu kalıbı ellerindeki vurmalı çalgı ya da müzik dışı ses
veren bir ritm aracı (havan,bardak vs) ile tekrarlarlar
􀂾 Ritm oyunlarnda öğrenciler vurmalı çalgı vb araçlardan birini alır,öğretmen
karışmaz;istediği gibi oynar Öğrencilerin çeşitli ritm araçlarını tanımalarını
amaçlayan çalışmada öğrenci öğrendiği bir ritmi tekrarlayabildiği gibi, kendi bulduğu ritmi seslendirir
􀂾 Sesli harfle biten hece açık hece,sesiz harfle biten hece ise kapalı hecedirRitm
çalışmalarında açık hece kısa ritmi, kapalı hece ise uzun ritmi ifade eder Açık
hecelerde (), kapalı hecelerde (-) kullanılırYani; An ka ra (-) Van (-), Si vas (-) gibi
112 Ses Dinleme
Ses dinleme çalışmaları çocukların sesleri ayırt edebilmesini amaçlayan çalışmalardır
Bu çalışmalar çocuğun çevreyi daha bilinçli dinlemesine, işittiği seslere dikkatini
yoğunlaştırmasına, sesleri tanımasına ve tanımlamasına yardımcı olacaktır(Öztürk:2004)
Ses dinleme çalışmalarında çocuklara dinletilen seslerin kime veya neye ait olduğunu
söylemesi, dinledikleri sesleri gösterilen resimlerle eşleştirmeleri istenir Dinletilen sesler
hayvan, taşıt, arkadaşlarının sesleri, müzik aletlerinin sesleri vb seslerdir
Bir başka ses dinleme çalışması da seslerin geldiği yönün tahmin edilmesi
çalışmasıdır Sesin arkadan mı, önden mi, sağdan mı, soldan mı geldiğini tahmin ederler
Sesin şiddetini yani alçak mı yüksek mi olduğunu kavrama çalışmaları da ses dinleme çalışmalarındandır
Resim 2: Ses dinleme çalışmaları
Ses dinleme çalışmalarının önemli hedeflerinden biri de çocukların dikkat sürelerini
arttırmaktır Ses dinleme çalışması olarak kendi seslerini kasetten dinletme, efekt ses
dinletme, klasik müzik dinletme gibi çalışmalar yaptırılabilir
Kendi seslerini dinletme çalışmaları için öğretmen sınıf içi aktiviteler sırasında
çocukların seslerini kaydeder; bu işi çocuklara hissettirmeden yapar Daha sonra ses
dinletme çalışmalarında kullanır
Efekt ses dinletme çalışmalarını ise orglarda bulunan efekt seslerle, kasete veya CD’ye
alınmış insan, hayvan vb seslerle gerçekleştirebiliriz Sesler çocuklara tek, tek dinletilir
Çocuklara ne olduğu sorulur Sesin neye ait olduğunu doğru olarak söylemesi gerekmez
Sese dikkatini verip, dinlemesi, anlamaya çalışması, çalışmanın amacına ulaşmasını sağlar
113 Şarkı Söyleme
Grup etkinliği olarak yapılan müzik etkinliklerinde şarkı söyleme çalışmaları grup
halinde veya bireysel olarak yapılır Şarkı söyleme çalışmalarına önceki öğrenilen şarkılarla
başlanılırsa çocuklar daha istekli başlarlar Müzik saatinde uygulanan şarkı söyleme
etkinlikleri, diğer etkinlik saatlerinde de uygulanır
Şarkı söyleme çalışmalarının çocuğun gelişimine etkileri:
􀂾 Diksiyonu geliştirir; sözcüklerin doğru telaffuz edilmesini ve sözcük
dağarcığının gelişimine yardımcı olur
􀂾 Ses, kulak ve estetik duygusunun gelişimine katkıda bulunur
􀂾 Soluk alıp vermeyi, şarkı söylerken nefesini kontrol etmesine ve akciğerlerinin
gelişmesine katkıda bulunur
􀂾 Grupla birlikte hareket etmeyi, bir gruba ait olma duygusunu yaşatır Disiplin
alışkanlığı kazandırır
􀂾 Yaratıcılığını güdüler
􀂾 Vatan, ulus, bayrak sevgisinin gelişmesini sağlar
􀂾 Duygusal yönden rahatlamasına yardımcı olur
􀂾 Empati yeteneğini geliştirir
􀂾 Yetenekli olan çocukların grup içinde farkedilmelerine imkân sağlar
Şarkı öğretimi yöntem ve teknikleri:
Okul öncesi eğitim kurumlarında nota soyut bir kavram olduğu için kulaktan şarkı
öğretimi yöntemi uygulanır Çocuk kulüplerinde ilköğretim birinci kademe öğrencilerinin
oluşturduğu bir kurum olduğu için basit notalı şarkılar özellikle 3,4,5sınıf öğrencilerine
öğretilebilirŞarkı öğretme çalışmalarının yapılacağı ortamın temiz,havalandırılmış,rahat ve
düzenli olmalıdır Sesleri doğru çıkarmakta güçlük çeken çocuklar bu konuda yetenekli
arkadaşlarının veya öğretmeninin yakınına oturtulmalıdırÇocuklar şarkı söylenirken
cesaretlendirilmeli,teşvik edilmeli,söylemek istemedikleri taktirde zorlanmamalıdırlarŞarkı
öğretiminde toplu, gruplar oluşturarak solo çalışmalarına yer verilmelidirKulaktan şarkı
öğretiminde tümdengelim yöntemi uygulanmalıdır Ancak, uzun ve zor şarkılarda tüme varım yöntemi uygulanmalıdır
Şarkı öğretiminde izlenecek yol:
􀂾 Şarkıda bilinmeyen kelimeler açıklanarak yanlış telaffuz önlenmelidir Şarkının
konusu hakkında kısaca bilgi verilir
􀂾 Şarkı öğretiminden önce, nefes açma çalışmaları yapılırBu çalışmalara örnek
olarak çiçek koklama, muma üfleme, sıcak çorbaya üfleme, balon şişirme, arı
sesi, tren sesi gibi öykünmeler verilebilir
􀂾 Şarkı öğretmen tarafından birkaç kez söylenir
􀂾 Şarkı toplu olarak öğrenilmeli,
􀂾 Seçilen şarkının jest ve mimikleri çalgı veya hikâye anlatma tekniklerinden biri
ile ilgi çekici hale getirerek sunulmalıdır
􀂾 Şarkının öğrenilme aşamasında çocuklar öğretmene eşlik ederek daha sonra
öğrenciler öğrendikçe öğretmen öğrencilere eşlik ederek tekrar edilirŞarkı
zaman içinde toplu olarak ve solo olarak tekrar edilir
􀂾 Şarkı öğrenilirken veya tekrar edilirken öğrenciler,birlikte başlama, bitirme,
nüans işaretlerini uygulamada uyumlu olma konularında yönlendirilmelidir
􀂾 Şarkı söyleme çalışmalarında çocuklara uygun ritm araçları verilerek küçük bir
orkestra kurulur ve şarkıya eşlik etmeleri istenebilir
􀂾 Şarkı dramatize edilmeye uygun ise dramatize edilirKostüm ve aksesuar
kullanılması etkinliği daha zevkli hale getirir
Seçilecek şarkıların özellikleri:
􀂾 Çocuk şarkılarının sözleri ve müziği; çocuklara hitapeden, onların anlayıp
hoşlanacakları yapıda olan eserlerdir Aktarma (ezgisi yabancı, sözleri Türkçe),
öykünme (Türk Okul Müziği bestecilerinin minör,majör kalıpları içinde batılı
toplumların estetik beğenisine özenilerek yapılmış şarkılar) anonim (tekerleme,
saymaca, ninni, Türküler), Türk Okul Şarkıları (Türk bestecilerinin yarattğı
kaynağını Türk müziği motiflerinin oluşturduğu şarkılar) şeklinde gruplanabilen
çocuk şarkıları; konu, ses ve ritm bakımından bazı özelliklere sahip olmalıdır
􀂾 Ses bakımından şarkılar çocukların ses sınırlarına göre seçilmelidir Çocuk
sesleri dar bir alto ses sınırından başlar,özel yeteneği olanların dışında şu
şekilde gelişim gösterir
4-5 yaş;kalın la-mi arası,
6 yaş; kalın la-fa arası,
7 yaş;kalın la-sol arası,
8 yaş;kalın la-la arası,
9-10-11yaş bazı çocuklarda tize doğru bir iki ses daha genişler9-10 yaş çocuklarına
şarkı seçimi kolaylaşır; çünkü tam sesler ve yarım sesler iyice oturmuş, bir oktavdan fazla
ses kapasitesine ulaşmış olur (Mahiye 1995) Öğretilecek şarkının ses aralığının, yaşlara göre
bu ses sınırları içinde olması gerekir Aksi takdirde bu sınırlar dışındaki şarkılar çocukların
ses tellerini zorlar Şarkı grup içinde öğretileceği için o gruptaki çocukların ortak ses
alanlarının (bir topluluğu oluşturan kişilerin çıkarabildikleri ortak kalın ve ince sesler) da belirlenmesi gerekir
􀂾 Şarkıların konusu çocuğun yakın çevresi ve günlük hayatıyla ilgili olmalıdır
Milli kültürümüzü tanıtıcı Atatürk, vatan, millet, bayrak sevgisini kazandıran
konuları içermelidir Doğa ve insan sevgisini aşılayan, düşündüren, eğitici ve öğretici konular olmalıdır
􀂾 Sözleri anlaşılır ve kısa olmalıdır Sözleri uyaklı (kafiyeli), şarkı içinde
değiştirilebilir (örneğin isimler; Ali Baba’nın çiftliğinde ki hayvan isimleri gibi)
soru-cevap şeklinde olmalıdır
􀂾 Söz ve ezgisi birbirine uyumlu olmalıdır (prozodi) Uyumlu olmadığı takdirde
ana dilini doğru ve güzel kullanmasını engeller, şarkıları anlamada dolayısıyla
öğrenmesinde zorluklara neden olacaktır Müzikle gerçekleştirmeyi
hedeflediğimiz zevk eğitimini de engellemiş olacaktır
􀂾 Ritmik yapısı basit ve hareketli olmalıdır Ağır ve zor ritmli eserler kesinlikle seçilmemelidir
114 Müzik Dinleme
CD, kaset veya bir enstrümanla çalınan veya söylenen bir müzik eserinin dinlenilmesi
müzik dinleme etkinliğidirKasetten veya CD’den dinleyerek yapılan dinleme eğitimi,müziği
anlama müziğe konsantre olmasında canlı müzikle yapılan çalışma kadar etkili olmaz
Müzik dinleme tüm etkinliklerde mutlaka yer almalıdır Çünkü etkinlikler sırasında çocuğun
rahatlamasına, uyum sağlamasına, yaratıcılığını ortaya çıkarmasına, eğlenmesine, farklı
duygularını ortaya çıkarmasına yardımcı olmaktadır
Seçilecek müziklerin çocuklarda estetik duygusunun gelişmesine yardımcı olacak
eserler olmasına dikkat edilmelidirAyrıca seçilecek müziklerin dinletileceği etkinlik saatine
de uygun olması önemlidirÖrneğin serbest zaman etkinliklerinde sanat etkinlikleri sırasında
hareketli bir müzik öğrencileri hareketlendirir ve sınıfın düzeni bozulur Bu saatte sözsüz
hafif ve dinlendirici bir müzik çalınması uygundur
115 Müzikli Dramatizasyon
Bir olayı, söz, jest ve mimiklerin doğal yeteneklerle birleştirip canlandırılmasına
“dramatizasyon” denir Müzik eşliğinde yapılan bu canlandırma ise müzikli dramatizasyon
olarak adlandırılır (Öztürk:2004) Bu etkinliklerde söz, müzik ve hareket birleşir
Şarkılı oyunlar (bezirganbaşı, çiftçi çukura daldı, hendekte var bir tavşan gibi vs)
müzikli dramatizasyon çalışmalarındandır Şarkılı öykünmeler; şarkı söylenirken şarkının konusu
Dramatize edilmeye uygunsa roller paylaştırılıp dramatize edilir (postacı, küçük
Ayşe-küçük asker, Ali Baba’nın çiftliği, turp ve dede gibi vs) Müzik eşliğinde öykünmeler
de müzikli dramatizasyon çalışmalarındandır (kayıkçı öykünmesi, dede-nine öykünmesi,
saat sarkacı öykünmesi vs) Öykünmeler hep birlikte ve müzik eşliğinde yapılır
Müzikli dramatizasyonda fon müziğide kullanılmalıdır Çalışmanın daha heyecanlı ve
etkili olmasına yardımcı olur
Müzikli dramatizasyon sayesinde çocuk düşüncelerini davranışa dönüştürme imkânını
bulmuş olur Müziği hisseder, dikkati gelişir Yaratıcılığı ve artistik yeteneği gelişir,
yetenekleri ortaya çıkar Kendine güveni artar Çevresini algılama, gözlem yapma ve empati
kurma yeteneği ve bir topluluğa ait olma duygusu gelişir Söz, müzik, hareket bütünlüğünü
hisseder Öğrendikleri kalıcı olur Bu konuda Işıltan Uşaklıgil ve arkadaşlarının hazırladığı
Müzikli Çocuk Oyunları kitabından yararlanabilirsiniz
Örnek:
Oyunun adı: Çevreciye Çağrı (Uşaklıgil,Işıtan ve Arkadaşları:2005)
Roller:Yaşlı bir kişi,ormanda gezinen çocuklar
Araç-gereç: Yaşlı adam rolü için giysi,ormanda ağaçlar,çiçekler,çeşitli dekorlar olabilir
Şarkının Sözleri: Rüyalar ülkesi temiz kalmalı,ormanda çocuklar mutlu olmalı
Yarının dünyası gerçek kokulu, katmer katmer çiçek kokmalı
Hadi gel kardeşim el ele verelim,
Bu güzel yurdumuzu cennet edelim
Zorluğu güçlüğü göğüsleyelim,dumanı katranı temizleyelim
And verip,söz verip tüm çevremizi orman,bahçe bahar edelim
Haydi gel kardeşim el ele verelim,
Bu güzel yurdumuzu cennet edelim
Uygulama: Öğretmen çocuklara oyunu anlatır,rolleri dağıtır
Ormanda geziye çıkan çocuklar tek sıra halinde elleri bellerinde,fon müziğine uyarak
yarım ay biçiminde sıralanırlar
Yine fon müziği ile yaşlı bir kişi ağır, ağır yürüyerek gelir Çocuklara dönerek
şarkının ilk iki dizesini solo olarak söyler (Bu arada çocuklar elleri belinde sağa sola sallanırlar)
“Haydi gel kardeşim” sözlerini söyleyen çocuklar kollarını ileriye uzattıktan sonra el ele tutuşur ve sallanırlar
Şarkının birinci bölümü bitince ara müzik çalınırAra müzikle birlikte,çocuklar yaşlı
kişinin etrafında el ele tutuşarak dönerler,sonra yine yarım ay biçiminde sıralanırlar
İkinci bölümün ilk iki dizesini yine yaşlı kişi söylerken, çocuklar elleri bellerinde sallanırlar
“Haydi gel kardeşim” Sözleriyle birlikte,çocuklar yine yaşlı kişinin etrafında dönerler
Şarkı bitince yaşlı adam çocuklara “Çocuklar temiz bir dünya bırakmak için el ele verelim!”der ve oyun sona erer
116 Yaratıcı Dans
Müziğin ritmine uyularak yapılan ve estetik değer taşıyan, insanın içinden geldiği gibi
doğaçlama yapılan, düzenli vücut hareketlerine yaratıcı dans denirYaratıcı dansı müzikli
dramatizasyondan ayıran özellik içinden geldiği gibi yapılmasıdır Bunun olabilmesi içinde
kullanılacak müziğin sözsüz, ne çok hızlı, ne de çok ağır olmaması; normal ritmli olması
gerekir Sözlü müzik olduğu takdirde çocuklar sözlerden etkilenerek hareket edecek,
doloyısıyla dramatizasyon yapacaktır
Resim 3: Müzik saatinde yaratıcı dans çalışması
Çocuklar hoplayıp, zıplayıp, yuvarlanıp duygularını hareketlerle ifade ederken,
enerjinin dışa vurularak kullanımı da gerilimin azalmasına,rahatlamalarına katkı sağlar
Çocukta yaratıcılığın gelişimine katkıda bulunan bu çalışmalar, duygu ve düşüncelerini
hareketlerle ifade etme becerisinin gelişmesine de yardımcı olur Toplu olarak yapılan bir
çalışma olduğu için sosyal gelişimine de katkıda bulunur Yapılan hareketler vücut
koordinasyonunu eşgüdüm), denge, esneklik gerektirdiği için psikomotor gelişime de katkıda bulunur
Yaratıcı dans etkinlikleri uygulanırken dikkat edilmesi gereken noktalar:
􀂾 Çalışmanın yapılacağı yerin rahat çalışılabilecek büyüklükte olması gerekir
Temiz, düzenli, havalandırılmış olmalıdır Olası kazalara karşı
􀂾 Tedbirler alınmalıdır (Düşerek ya da çarparak olabilecek yaralanmalar)
Çocukların kullanacakları kostüm, maske vs onların ulaşabileceği yere konulmalıdır
􀂾 Çalışmaya başlamadan önce müziğe daha rahat anlam vere bilmesi için konu
önceden verilmelidir (güneşin ışıklarında yavaş yavaş eriyen kardan adam,
ilkbaharda uçuşan kelebekler gibi vs) müzik çalışmaya başlamadan önce
konsantre olabilmeleri; müziğe anlam verebilmeleri için önceden dinletilmelidir
􀂾 Yaratıcı dansta kullanılan müzik canlı veya kayıt olabilir Seçilen müzik ve
konu birbiriyle uyumlu olmalıdır Farkı nüanslarda ve çalgılarla yapılan
müzikler bu çalışmalara daha renk katar Yaratıcı dans için şu müzikler
kullanılabilir: Vivaldi’nin” Dört Mevsim”, Ravel’in “Bolero”, Yohannes
Brahms’ın” MacarDansları” Erol Sayan’ın muhayyer Anadolu Oyun Havası gibi vs
􀂾 Yaratıcı dans etkinlikleri için çocuklar zorlanmamalı, motive edilmelidir
􀂾 Bu çalışmalarda da bireysel farklılıklar göz ardı edilmemeli, her çocuktan aynı başarı beklenmemelidir
117 Müzikli Öykü
Ses efektleri, enstrümantal, kasetten veya canlı müzik dinletilerek, kendilerine
hatırlattığı şeyler sorularak, anlatılanlardan öykü oluşturma çalışmalarına denir Dinletilecek
müzik kesinlikle enstrümantal olmalıdır Pek çok çağrışım yaptıracak zenginlikte, değişik
enstrümanların, doğa seslerinin vb kullanıldığı bir müzik seçilmelidir Günümüzün yeni
müziklerinden New Age, Çağdaş Müzik, iyi seçilmiş caz klasikleri ve klasik müzik ile bale
müziği dinlenebilir”(Morgül:1995)
Kullanılacak müziğin tamamı dinletilmemelidir Bir dakika dinletildikten sonra müzik
durdurulur, çocukların neler hayal ettikleri; öykülerini anlatmaları istenir Yeniden müzik
çalınır, bir dakika dinletilir ve müziğin sonuna kadar bu işlem tekrar edilir Hatta öykü
oluşturma esnasında ve sonunda öykü kahramanları ile dans etmeleri istenebilir
Bu etkinlikle çocuğun yaratıcılığı gelişir Hayal dünyası ve hayal ettiklerini ifade ede
bilme yeteneği de gelişir Bu arada kulak eğitimi de yapılır
12 Uygulamada Dikkat Edilecek İlkeler
􀂾 Uygulama yapılacak ortamın önceden hazırlanması gerekir Gerekli araç
gerecin hazır bulundurulması, ortamın havalandırılmış, temiz ve gürültüsüz olması gerekir
􀂾 Uygulama yapılacak grubun hazırlanması gerekir Rahat bir şekilde
oturtulmaları(öğretmeni görebilicek ve diyaframlarını rahat kullanabilecek
şekilde),etkinliğe istekli hale getirilmelidir
􀂾 Öğretmen öğreteceği şarkıyı çok iyi bilmeli; sözlerini ve melodisini çok iyi bilmelidir
􀂾 Kullanılacak ritm araçlarının çocukların seviyesine uygun, sayısına yetecek sayıda olmalıdır
􀂾 Yaratıcı dans çalışmalarında uygulamanın yapılacağı alanın çocukların
oynamasına engel olmayacak, çeşitli kazalara, yaralanmalara sebep olmayacak
şekilde düzenlenmiş olması gerekir Müziğin önceden seçilmiş ve sözsüz
özelliklede canlı müzik olmasına özen gösterilmelidir
􀂾 Yaratıcı dans ve müzikli dramatizasyon için kullanılacak CD, kaset çalarların
önceden hazırlanması; canlı müzik kullanılacaksa enstrümanların akortlarının
önceden yapılmış olması gerekir
􀂾 Seçilen şarkının çocukların yaş ve gelişim seviyelerine uygun olmasına dikkat edilmelidir
􀂾 Etkinliklere katılmayan çocuklar kesinlikle zorlanmamalı, katılmak
istemeyişinin sebepleri araştırılmalı, problemin çözümüne gidilmeli
􀂾 Etkinliklerde mutlaka her çocuk görev almalı
􀂾 Yetenekli çocuklar çok iyi gözlenip aileleri bu konuda uyarılmalıdır
2 RİTM ARAÇLARI
21 Tanımı
Çocuklarda ritm duygusunun gelişimine, kulak eğitimine yardımcı olan özellikle
müzik saatinde ritm çalışmaları ve eşliklerde kullanılan vurmalı ezgisiz çalgılardır
Çocuklar ritm araçlarını birbirine vurarak, sallayarak, sürterek çalarlar ve bundan büyük zevk alırlar
22 Çeşitleri
221 Ritm Sopaları
Ritm çalışmalarında kullanılan ritm araçlarından biri de ritm sopalarıdır Birbirine ya
da yere vurarak kullanırlar Küçük çocuklar çoğunlukla çubukla oynamaktan, yere çubuk
vurmaktan çok hoşlanırlar Çocuğa ritm sopalarının birbirine vurularak çalındığını
göstermek lazım Çocuk ritm sopalarını yere ve biribirine vurarak kullanırlar
Ritm sopaları 30cm uzunluğunda, hafif, zımparalanmış tahtadan yapılmış sopalardır
Bu şekilde birbirine vurularak kullanılan sopalar; uç kısımlarına zımpara kâğıdı yapıştırılıp,
birbirine sürtülerek de kullanılır Ayrıca zil, gazoz kapakları da takılarak ritm sopalarının çeşidi arttırılabilir
222 Marakas
Marakaslar içinde en çok tercih edilen su kabağından yapılmış olanlarıdır Çünkü su
kabağından yapılanlar daha uzun ömürlü ve kullanışlı olmaktadır Marakas evde ve okulda
da yapılabilir Küçük mukavva veya plastik kutuların içine küçük taşlar, boncuklar vs (1)
konularak kapağı kapatılır Kutunun üzeri boyanarak çekici hale getirilir Bunlar
sallandıkları zaman değişik sesler çıkarırlar; bu sesler de onları çok mutlu eder
Resim 4u kabağından yapılmış marakas
(1) Marakasın içine konulacak şeyler mercimek, nohut vs gibi yiyecek maddeleri
olmamalıdır Çünkü çocuklarımıza tasarruflu olmayı da öğretmeliyiz Gıda maddelerini artık
materyal olarak niteleyip, bu ve benzeri artık materyal gerektiren çalışmalarda kullanmamalıyız
223 Tef
Müzik etkinliklerinde ritm çalışmalarında ve şarkı söyleme çalışmalarında en çok
kullanılan ritm araçlarından biridir Bu araç, yapımı çok kolay olduğu için öğretmen
tarafından hatta öğrencilerle birlikte yapılıbilir
Resim 5:Tef (Sert, Sergül)
224 Zil
Resim 6:Artık materyaller kullanılarak yapılan zil örnekleri(Sert,Sergül)
Yukardaki resimlerde görüldüğü gibi değişik boyutlarda ve şekillerde yapılabilen
ziller, yine ritm çalışmalarında kullanılan ilgi çeken ritm araçlarından biridirZillerden ses
çıkarmak çok kolay olduğundan kendine güveni olmayan çocuklarda müziğe başlamak için en ideal ritm aracıdır
23 Ritm Araçları Hazırlama
Şekil 1:içi doldurulup, ağzı kapatılan şişe Şekil 2: Marakasın, süslenmiş, hali
Marakas Yapımı
Kullanılacak Araç –Gereç:Herhangi bir plastik veya mukavva kutu, küçük taşlar veya boncuklar,
Süsleme İçin:guaj veya yağlı boya, yapıştırıcı, bant
Yapılışı:
Marakas yapılacak kutunun içi taş vs ile doldurulup ağzıkapatılır
Şişe doldurulduktan sonra değişik şekiller verilerek süslenir
Tef Yapımı
Şekil 3: Tef
Kullanılacak araç-gereçler:20 cm’lik dört adet tahta çubuk (daire şeklinde olması isteniyorsa nakış kasnağı)
davul derisi
küçük çiviler
gazoz kapakları
çekiç
Yapılışı: Tahtalar çerçeve oluşturacak şekilde çakılır Ilık suda ıslatılmış davul derisi
küçük çivilerle çerçevenin üzerine çakılır Gazoz kapakları, kapakların içi birbirine bakacak
şekilde eşit aralıklarla çerçeve üzerine çakılır Daha sonra istenirse guaj ya da yağlı boya ile boyanır
Zil Yapımı
Şekil 4:zil
Gerekli araç-gereç: Küçük nakış kasnağı (ya da yuvarlak halka)
Küçük çanlar
Süsleme için çeşitli artık materyal
Yapılışı:
Kasnak üzerine eşit aralıklarla çanlar takılır
Çanlar renkli ip veya rafya ile takılırsa hem çivi çakmadan çanlar takılmış, hemde
süslemesi yapılmış olur
Ritm Sopasının Yapılışı
Gerekli Araç-Gereç:30cmuzunluğunda yuvarlak sopalar,zımpara kâğıdı,küçük
çanlar,guaj veya yağlı boya
Şekil 5: Ritm sopaları
Yapılışı: 30 cm uzunlğunda zımparalanmış, özellikle yuvarlak sopalar boyanarak
yapılırİstenirse uç kısmına zımpara kâğıdı,çıngırak takılabilir
3 MÜZİKLİ AKTİVİTELER HAZIRLAMA
31 Plânlama
“Belirli eğitsel hedeflere ulaşmak için çocuklara hangi müzik etkinliklerinin hangi
yöntem ve teknikler, araç ve gereçlerle, nasıl bir ortam ve hangi sürede saptanmasına müzik
eğitiminin plânlanması denir(Öztürk:2004)
Bütün etkinliklerde olduğu gibi müzik etkinliğinin de başarı ile yapılabilmesi için
önceden plânlanmış olması gerekir Plânlama;
􀂾 Etkinliğin bir düzen içerisinde yürütülmesine,
􀂾 Önceden yapılan bir çalışma olduğu için eğiticinin etkinliğe önceden hazırlanmasına,
􀂾 Eğitim kasıtlı olarak istendik davranış değişikliği olduğuna göre, eğitimin
hedefine ulaşmasına; yani eğitimin gerçekleşmesine,
􀂾 Zamanı en verimli şekilde kullanmaya,
􀂾 Etkinlikler arasında boşluk yaratmadan bu öğrencinin dikkatinin dağılıp, sınıf
düzeninin bozulmasına neden olur-etkinliğin devamlılığına,
􀂾 Araç-gerecin önceden plânlanmış olmasında,
􀂾 Etkinlik sırasında karışıklık, bocalama yaşamadan etkinliğin sürdürülmesine imkân sağlar
Müzik etkinlikleri şu aşamalar takip edilerek hazırlanır:
• Bu etkinlikle kazandırılacak hedef ve hedef davranışları belirleme
• Hedef ve hedef davranışlara uygun müzik etkinliklerini seçme
• Müzik etkinliklerinin gerçekleştirileceği süreyi (ne kadar zaman ayırılması dikkate alınarak) belirleme
Hedef ve hedef davranışların belirlenmesi:
Hedef ve hedef davranışlar psikomotor,sosyal-duygusal,bilişsel,dil ve özbakım
becerilerinin kazandırılması ile ilgili hedef ve davranışlarından seçilirHedefler, kazanılması
beklenen davranışlarda somutlaşırBir etkinlikte, birkaç gelişim alanı ile ilgili hedef ve
kazanılması beklenen davranış kazandırılabilir Seçilen hedef ve hedef davranışa bir gün
içinde ulaşılması beklenmemelidir Başka bir gün yine aynı hedef ve hedef davranış farklı
etkinlik, yöntem ve tekniklerle kazandırılmaya çalışılmalıdır
Çocukların gelişim özellikleri ve yaşlarına göre hedef ve hedef davranışlar TC Milli
Eğitim Bakanlığı, Talim Terbiye Kurulu Başkanlığının onayladığı Kreş Programı (0-36 ay)
ve okul Öncesi Eğitim Programı (36-72 aylık) ndan seçilir
Hedef ve hedef davranışlara uygun müzik etkinliklerinin belirlenmesi:
Müzik saatinde etkinlik belirlenirken; hedef ve hedef davranışlar, çocukların gelişim
düzeylerine, hedef ve hedef davranışların kazanılmasında araç olarak kullanılan
konuya,kurumun olanaklarına ve diğer etkili koşullara,çocukların önerilerine,etkinlik saati ve
süresine göre belirlenmelidir Kazandırılması istenen hedef davranışlar,o davranışı sergileye
bilecekleri etkinliklerde gözlemlenebilirBu sebeple hazırlanacak etkinlikler mutlaka hedef
davranışlara yönelik olmalıdır
Müzik etkinlikleri seçilirken çocukların yaş ve gelişim düzeylerine göre seçilmelidir
Çocukların çok sayıda şarkı öğrenmesi çok güçtür Bu sebeple çok şarkı öğrenmelerine gerek
olmadığından dolayı,ayda 2-4 şarkı öğrenmeleri yeterlidir Asıl önemli olan şarkı sayısının
fazlalığı değil, çocuklara sevdirebilmektir Buda şarkının farklı günlerde tekrarlarında farklı
araçlar ve tekniklerin kullanılması ile mümkün olur
Müzik etkinliği seçilirken hedef, hedef davranış, araç ve konu birlikte düşünülmelidir
Hem hedef davranış kazandırılmalı hem de konu kavranmalıdır Böylece müzik etkinliği
gelişi güzel bir müzik çalışması değil, eğitsel bir çalışma olacaktır
Müzik etkinliği plânlanırken yine dikkate alınması gereken bir başka konu da
kurumun olanaklarıdır Bir müzik salonu varsa etkinlikler daha rahat yapılır; yoksa plânlama
çalışmanın yapılacağı sınıfa göre yapılır ve etkinlik öncesi sınıf düzenlenir
Etkinlik sonrasında çocuklarla birlikte etkinlik değerlendirilmeli, bir sonraki müzik
etkinliğinde yapılacak çalışmalar birlikte kararlaştırılmalı
Müzik etkinliklerinin gerçekleştirileceği süreyi belirleme:
Müzik etkinliklerine ayrılacak süre çocukların yaş ve gelişim seviyelerine göre tesbit
edilmelidir İlköğretim seviyesindeki çocuklar için bu süre yaklaşık 40 dakika olmalıdır
6 yaş çocukları için 30-35
5 yaş “ “ 20-25
3-4 yaş “ “ 10-15 dakika olark zaman ayrılmalıdırBu sürenin
örneğin;6 yaş çocuklarında 10 dakikası şarkı söyleme, 8 dakikaritm çalışmaları, 6 dakikası
müzikli dramatizasyon, 5 dakikası müzik dinleme, 6 dakikası yaratıcı dans olarak ayrılmalıdır
Ancak etkinlikte süreyi etkileyen bazı özellikler vardır Çocukların ilgileri, ihtiyaçları,
yetenekleri, fiziksel koşullar (sınıfın büyük küçük oluşu, araç-gereç, havalandırma vs) bu
belirtilen süreleri değiştirebilir
32 Araç Gereçleri Hazırlama
Müzik etkinliklerinin ilgi çekici olabilmesi ve amacına ulaşabilmesi için araç gereç
yönünden de arşivin zengin olması gerekir Öğretmen, müzik ve ses dinletme çalışmaları için
CD, kaset ve bunları çalabileceği kaset ve CD çalar, çeşitli ve çok sayıda ritm araçları,
enstrumanlar, yaratıcı dans ve müzikli dramatizasyonda kullanılacak kostüm ve aksesuar,
müzik cihazı ve ses düzeni, şarkı öğretimi için de çeşitli şarkılardan oluşan müzik albümü hazırlamalıdır
Öğretmenin bu araçları önceden temin etmesi, varolan araçların bakımını, onarımını
yapması veya yaptırması, eksikleri tamamlaması gerekir
33 Müzikli Aktivite Uygulaması Yapma
􀂾 Müzikli aktivitenin uygulamasında ilk yapılması gereken uygulamanın
yapılacağı yerin seçilmesi ve hazırlanmasıdır Uygulamanın yapılacağı yerin
aktiviteye uygun büyüklükte oluşu, temiz, havadar, tehlike yaratacak
durumlardan uzak olması gerekir Hava uygunsa açık havada; müzik odası varsa
müzik odasında uygulama yapılabilir
􀂾 Müzikli aktivite öncesinde yapılması gereken bir başka şey, etkinlik için araç
gereç hazırlığının yapılmasıdır Öğretmen hazır araç-gerecin yanında etkinlik
için başka yapılması gereken varsa örneğin; özel bir maske, taç vs bunları da önceden hazırlar
􀂾 Öğretmen hem müzik aletini çalmalı, hem de şarkıyı söylemelidir Bu sebeple
flüt eşlik için uygun bir enstrüman değildir
􀂾 Müzik saati başlamadan önce, gerekli araç gereçler uygulama yapılacak yerde,
çocukların dikkatini dağıtmayacak, diğer etkinliklere engel olmayacak, ihtiyaç
olunca rahatlıkla alınabilecek bir yere konulur
􀂾 Bir başka hazırlık ise çocukların etkinliğe motive edilmesidir Bunu sınıfın
hazırlanması aşamasında onlara da sorumluluk vererek gerçekleştirebiliriz
Sınıfı düzenlerken yapılan etkinliğin ne olduğunu da merak ederler Böylece
ilgileri etkinliğe çekimiş olur
􀂾 Bütün bunlardan sonra sıra etkinliğe gelir Uygulama sırasında öğretmen
yapılacakları sade bir anlatımla açıklar Ritm çalışması ise, her çocuğa ritm
aracı vermeye özen göstererek araçları nasıl kullanacaklarını uygulamalı olarak
anlatır Müzikli dramatizasyonda rol taksimi yapılırken çocukların isteklerini de
dikkate almalı, her çocuğa; ağaç, çiçek gibi rollerde olsa mutlaka rol vermeye
dikkat etmelidir Rol düşmeyen çocuklar kenarda seyirci olarak
bekletilmektense ağaç, çiçek gibi roller verilerek kendilerini oyunun içinde
hissedip aktiviteden zevk almaları sağlanmalıdır Daha sonra rolleri
değiştirilerek her çocuğun oynamasına imkân tanımalıdır Kırgınlık, kıskançlık
gibi olumsuz duygularında yaşanması engellenmiş olacaktır
􀂾 Şarkı söylemekten, rol almaktan çekinen çocuklar, cesaretlendirilip, teşvik
edilmeli; yalnız, kesinlikle zorlanmamalıdır
􀂾 Öğretmen çocukların gelişim durumunu çok iyi bilmeli ve özel durumu olan
çocuklara uygun roller vermelidir Örneğin; kekemeliği olan bir çocuk şarkı
söylerken kekemeliği kaybolabileceğinden solo olarak şarkı söylemeye
cesaretlendirilmelidir (Öztürk:2004)
􀂾 Müzik etkinliklerinde de diğer etkinliklerde olduğu gibi daha fazla çocuğa
eğitimin gerçekleştirilebilmesi için katılımın fazla olması gerekir Bu nedenle
çocukların aktif olmaları için etkinlik; araç-gereç, çocukların zevk alacakları
şarkı vs ile zenginleştirilmeli, çocuklar teşvik edilmelidir
Resim 7:Müzik Etkinlikleri