Türetilmiş Ve Temalar Nelerdir Türetilmiş Ve Temalı Büyüklükler Birimleriyle Yazılışı

Türetilmiş Ve Temalar Nelerdir Türetilmiş Ve Temalı Büyüklükler Birimleriyle Yazılışı
Türetilmiş Ve Temalar Nelerdir Türetilmiş Ve Temalı Büyüklükler Birimleriyle Yazılışı

Bu açıdan fiziksel büyüklükleri temel büyüklükler ve türetilmiş büyüklükler olmak üzere iki kısımda inceleriz Temel büyüklükler, kendi başına ifade edildiğinde bir anlamı olan büyüklüklerdir
5 metre kumaş
10 amper akım
100 kilogram elma
100 0C sıcaklık vb
Türetilmiş büyüklükler ise başka büyüklükler yardımıyla ifade edilen büyüklüklerdir
Kuvvet, newton; kgm /s2 buradaki kilogram, metre ve saniye temel büyüklüktür, kuvvetin birimini oluşturduklarında ( kgm/s2 ) türetilmiş büyüklüğü oluştururlar

* Kütle, zaman, uzunluk, sıcaklık ve akım şiddeti ve madde miktarı ( mol ) ölçümlerine girilmeyecek
* Yaygın olarak kullanılan eşit kollu terazi, analog ve dijital banyo terazilerinin nasıl çalıştıkları açıklanır

Teraziler kütle miktarlarını kg cinsinden ölçüğümüz ölçü aletleridir
Kütle ölçmekte kullandığımız en basit ölçü aletlerinden biri eşit kollu terazilerdir İlköğretimde basit makineler konusunda öğrendiğiniz tahtaravalliye benzerler Ortadan bir destekle tutturulmuş, sağ ve sol da kalan kolları birbirine eşit olan ölçü aletleridir
Kolların ucuna asılan özdeş kefelerden birisine kütlesi ölçülecek cisim konur, diğer kefeye ise kütleyi dengeye getirecek kadar gram ya da kilogram parçaları konur Terazi dengeye geldiğinde, değerini bilmediğimiz kütlenin gram ya da kilogram cinsinden değerini buluruz Bu kadar uzatınca sanki uzay aracı tanımlıyormuş gibi oldu Pazar yerlerinde, pazarcıların bir kefeye aldığımız yiyecekleri, öbür kefeye kilo taşlarını koydukları teraziler de eşit kollu teraziye bir örnektir Baskül, omuz kantarı ve laboratuvarlarınızdaki plastik kefeli ölçü aletleri birer eşit kollu terazidir Ağırlıkları ve uzunlukları aynı eşit kolları olmak zorundadır Bunun için adları eşit kollu terazidir Kurşun kaleminizi işaret parmağınızla tam ortasından tuttuğunuzda ve dengeye getirdiğinizde basit bir eşit kollu terazi yapmış olursunuz

Dijital teraziler elektrik akımı kontrol edilerek yapılan basit elektrik devrelerinden oluşur Yine ilköğretimde okuduğunuz, devreden geçecek akımı kontrol eden reosta ve iki cam levhadan oluşurlar Dijital terazinin üzerine koyacağınız kütle reostayı hareket ettirir ve üzerinden geçecek akımı ayarlar Farklı uclar bağlanmış cam levhalar bu akımla yüklenir Cam levhaların arasına konulan poliüretan maddeyi meydana getiren moleküller camın elektrik yüküne göre dizilirler ve parıldama yaparlar Bu parıldamayı biz rakamlar olarak görürüz
Banyolarımızda kullanılan analog terazilerde ise metallerin esnekliğinden yararlanılır Yay şeklinde sarılan ve ucu sayıları gösterecek şekilde tutturulmuş bir ibreden oluşur Üzerine koyduğunuz kütlenin büyüklük ya da küçüklüğüne göre yay esner bu da ibreyi hareket ettirir Böylece kütlenin değerini ölçebiliriz
* Heisenberg belirsizlik ilkesi ve dolayısı ile olayın doğasından kaynaklanan hatalara girilmez
* Vektörel işlemlere girilmez

Belimizin ölçüsünü alan terzi mezura kullanır Bir cismin kenarlarını cetvelle ölçeriz, boyumuzun uzunluğunu merak ettiğimizde metre kullanırız
Her hangi bir cismin kütlesini merak ettiğimizde terazi kullanırız
Bir yerlere yetişmemiz gerektiğinde ya da beklememiz söylendiğinde, geç kalıp kalmadığımızı, ne kadar beklediğimizi merak ettiğimizde saatimize bakarız
Pazardan alış-veriş yaparken aldığımız meyva ve sebzeleri terazi ile tartarlar Kilomuzu merak ettiğimizde dijital terazi kullanırız
Dikkat ettiyseniz; merak ettiğimiz bir çok şeyi bazı araçlar yardımı ile sayısal değerlere dönüştürürüz Yukarıda sözünü ettiğimiz olaylardaki ölçme direkt ölçmedir
Hız, sıcaklık, ısı, akım gibi büyüklükleri de merak ederiz İçinde bulunduğumuz aracın hızını ölçmek istediğimizde bunun için bir kaç değeri birlikte kullanmamız gerekir Sıcaklığı ya da ısıyı merak ettiğimizde de aynı şey geçerlidir Bunun içindir ki hız, sıcaklık, ısı, akım vb türetilmiş büyüklüklerdir Patates tartımında olduğu gibi bir hareketle sonuca ulaşamadığımız değerlerin hepsi türetilmiş büyüklüklerdir
Pazar yerlerinde gördüğünüz kilo taşlarının ve kefelerin kullanıldığı terazi eşit kollu terazidir Bir kefeye kilo taşları konulurken diğer kefeye satın alacağımız ürün konulur Pazarcının yaptığı, terazinin eşit duruma gelip gelmediğine bakmaktır Kilo taşlarını koyduğunda terazinin dengesi bozulur ve diğer kefeye koydukları ile pazarcı tekrar teraziyi dengeye getirir Terazinin dengeye gelmesi bize iki kefedeki cisimlerin kütlesinin birbirine eşit olduğunu gösterir
Eşit kollu terazi ile yaptıklarımızı dijital terazilerle de yapabiliriz Kilomuzu merak ettiğimizde üzerine çıkıp göstergesine baktığımız araç dijital terazidir Genellikle marketlerde birşeyler satın aldığımızda da kullanılan terazi dijital terazidir
Dijital teraziler elektrik enerjisi ile çalışırlar Siz üzerine bastığınızda terazinin içerisindeki sistemden ne kadar akım geçmesi gerektiğini ayarlarsınız Bu da göstergede bir rakama karşılık gelir Eşit kollu terazilerle yaptığımız ölçümler daha kaba, dijital terazilerle yaptığımız ölçümlerse daha kapsamlı değerler verirler Kuyumcuların neden dijital terazi kullandıklarını bir düşünün
Zamanı ölçmede de küçük ölçmeler önemli ise saat yerine kronometre kullanırız Kronometreler genellikle yarışmalarda kullanılan zaman ölçen araçlardır Yarışmalarda zamanın ne kadar önemli olduğunu hepiniz bilirsiniz
Görmek içinde kullandığımız araçlar vardır Mikroskop çıplak gözle görmekte zorlandığımız nesleleri görmemiz için cisimleri büyüten bir araçtır Uzakdaki cisimleri görmek için de dürbün kullanırız Daha uzaktaki, gökyüzündeki cisimleri görmek içinse teleskoplar bize yardımcı olurlar

E = m c2 , Bing-Bang birer teoridir Tüm şartlarda doğruluğu henüz kanıtlanmamıştır Teorinin her aşaması için uygulamalar ( deneyler ) sürekli bir şekilde yapılmaktadır İsviçre'nin CERN labaratuarlarında yapılan deney Bing-Bang teorisinin bir aşamasıdır
Fizkte bir şeyin kanun olabilmesi için, o şeyin tüm şartlarda aynı sonucu vermesi gerekir Fiziğin kanun olarak kabul ettikleri uzay ortamında, dünyanın değişik yer ve koşullarında aynı sonuçları vermektedir
F = m a ' da olduğu gibi
Bilimleri Fizik, Kimya ve Biyoloji olarak kesin çizgilerle ayırmamız mümkün değildir Buna rağmen, yukarıda adını saydığımız başlıkları kullanmayı severiz Bunun nedeni; Fizik, Kimya ve Biyolojinin birbirini içerisine kolaylıkla girebilen alt bölümlerinin olmasıdır
Fizik; atom ve içerisinde yer alan paçacıklarla ilgilendiğinde bu tüm maddeleri kapsamakta, kimyanın alanının içerisine de girmektedir Fiziğin elektriksel çekim, kütle çekimi gibi kanunlarından kimya da yararlanmaktadır
Kimyacıların buldukları elementler ve özelliklerinden, özellikle radyoaktif elementlerin dışarı enerji vermelerinden en çok fizik bilimi yararlanır
Biyolojide alyuvarların orta kısımlarında oluşan parıldamanın nedenini fizik bilimi inceler ve nedeni fizikçiler bulur
Aynı şekilde kimya ve biyolojinin kanunları ve onların geliştirdikleri teorilerde fizik bilimini etkiler ve fizik tarafından da kullanılır
Fizikteki büyüklükler ikiye ayrılır Bunlardan bir tanesi Skaler Büyüklükler, bir diğeri de Vektörel Büyüklüklerdir
Kütle, uzunluk, zaman, sıcaklık, ısı, enerji vb Skaler Büyüklüklerdir
Hız, ivme, kuvvet gibi büyüklüklerse Vektörel Büyüklüklerdir
Neden böyle bir ayrım yapıyoruz?
Bir kilo patates verir misiniz? diye cümle kurduğumuz pazarcı bize Nasıl? Yukarıdan aşağıya mı?, Sağdan sola mı? gibi sorular sormaksızın, eline aldığı poşete patatesleri koyar, tartar ve bize verir
Arkadaşlarına " Okulun önünden hızla geçen araba az daha öğrencileri ezecekti " Cümlesini kuran çocuğa arkadaşları, " Araba okulun neresindey di?, Yularıdan aşağıya mı, aşağıdan yukarı mı geliyordu? diye sorabilirler
Dikkat ederseniz, arkadaşları aracın yönünü de merak ettiler
Bir büyüklükten söz etmek için cümle kurduğunuzda yön ile ilgili size soru sorulması gerekmiyorsa, kullandığınız büyüklük Skaler Büyüklüktür Bir büyüklükten söz etmek için cümle kurduğunuzda yön ile ilgili size soru soruluyorsa, kullandığınız büyüklük Vektörel Büyüklüktür
Aşağıdakilerin vektörel büyüklük mü yoksa skaler büyüklük mü olduğuna birlikte bakalım
5 kg patates
3 metre kumaş
10 m/s hızla esen rüzgar
5 amper akım
10 derece sıcaklık
5 m/s2 lik ivmeyle yavaşlayan araba

Burada patates'te kullanılan kilogram da
Kumaşta kullanılan metre de
Akım da kullanılan amper de
Sıcaklıkta kullanılan derecede, yön belirtmemiz gerekmemektedir
Kilogram, metre, amper, derecenin kullanıldığı büyüklükler skaler büyüklüklerdir
Esen rüzgarda kullanılan m/s de
Yavaşlayan arabada kullanılan m/s2 de, yön belirtmemiz gerekmektedir
Rüzgar nereden esiyor du?
Araba ne tarafa doğru giderken yavaşlamaya başladı?
Hız m/s
İvme m/s2 de yön belirtmemiz gerektiği için Vektörel Büyüklüklerdir

Büyüklükler ölçme bakımından Temel büyüklükler ve Türetilmiş Büyüklükler olarak ikiye ayrılır Temel büyüklükler : Matematiksel olarak tanımlanmamış, yani başka büyüklükler yardımıyla ifade edilmeyen büyüklüklere Temel büyüklükler denir

BÜYÜKLÜK ADIUZUNLUKKÜTLEZAMANELEKTRİK AKIM ŞİDDETİSICAKLIKIŞIK ŞİDDETİMADDE MİKTARISEMBOLÜlmtİTInBİRİMİMetreKilogramSaniyeAmperKelvinCandelamoleKISALTILMIŞ SEMBOLÜmKgsAKcdmol

Türetilmiş Büyüklükler : matematiksel olarak tanımlanmış, yani başka büyüklükler yardımı ile ifade edilebilen büyüklüklere Türetilmiş Büyüklükler denir

BÜYÜKLÜK ADIKUVVETHIZİVMEELEKTRİK YÜKÜİŞGÜÇ MİKTARIAYDINLANMA ŞİDDETİSEMBOLÜFVAQWPEBİRİMİKg m/snm/sm/s2Amper sKg m2/s2Kg m2/s3Cd/m2KISALTILMIŞ SEMBOLÜNm/s m/s2CJWLx