Havuç En Çok Hangi Bölgelerde Yetişir? Domates En Çok Hangi Bölgede Yetiştirilir?

Havuç En Çok Hangi Bölgelerde Yetişir? Domates En Çok Hangi Bölgede Yetiştirilir?
Havuç En Çok Hangi Bölgelerde Yetişir? Domates En Çok Hangi Bölgede Yetiştirilir?

HAVUÇ (Daucus carota)
VİTAMİN KAYNAĞI HAVUÇ
Havuç, kökleri çiğ veya pişirilerek yenen iki yıllık bir sebze türüdür Birinci yıl yenilen kök kısmı teşekkül eder, ikinci yıl çiçek açıp, tohum bağlar Havuç, özellikle A vitamini bakımından çok zengindir, ayrıca B~ ve B2 vitaminlerince de zengindir Son yıllarda uzun, sivri uçlu çeşitlerin yerini Nantes tipi dediğimiz küt, uçlu, odun kısmı denilen özü az ve yumuşak dokulu, ıslah edilmiş çeşitler almıştır
DÜŞÜK SICAKLIK YETERLİ NEM
Havuç kısa gün bitkisidir Bu nedenle az ışık, düşük sıcaklık ve toprak rutubeti yeterli yerlerde en iyi gelişmeyi gösterir Yüksek sıcaklıklarda havuçların boyları kısalmakta düşük sıcaklıklarda uzamaktadır Serin iklim sebzesi olan havuç için en iyi sıcaklık derecesi 15-20°C' dir Bu sıcaklık derecesinde renk maddelerinin oluşumu en yüksek düzeydedir
Şekil 1 Nantes tipi bir havuç çeşidinin hasat olgunluğu
ZENGİN TOPRAK
Havuç derin, gevşek bünyeli, geçirgen, organik maddelerce zengin topraklarda en iyi ürün verir Yüksek toprak asitliğine karşı oldukça hassastır En uygun toprak reaksiyonu pH 6,5-7,5 arasıdır Havuç yetiştirilecek topraklarda drenajında çok iyi yapılması gerekir
ÇOK İYİ TOPRAK HAZIRLIĞI
Havuçlarda üretim tohum ile olur Küçük yapılı havuç tohumları çevre koşullarından fazla etkilendiğinden toprak 2 defa işlenmelidir Birinci işlemede toprak 30-40 cm derinlikte işlenmelidir Birinci işlemeden sonra dekara 2-3 ton yanmış ahır gübresi verilip, ikinci toprak işlemesi yapılır
YABANCI OTLARA DİKKAT
Havuç üretiminde yabancı ot mücadelesi de çok önemlidir Yabancı ot kontrolü 2 devrede yapılır
- Birincisi ekim öncesi, toprak hazırlığı sırasında, suda karışmış ot ilacı olarak toprağa püskürtülür İlaçtan sonra toprak 5-8 cm derinliğinde karıştırılmalıdır bundan sonra toprak tırmıklanıp, iri tezekler kırılır, yabancı maddeler ayıklanır ve hemen ekime geçilir
- Tohumlar çimlendikten sonra bitkiler 2-4 yapraklı devrede ikinci yabancı ot ilaçlaması uygulanır
MÜNAVEBE ŞART
Havuç yetiştirilen tarlalarda en az 3 yıl havuç, kereviz, maydanoz, dereotu yetiştiriciliği yapılmamış olması gerekir Havuç ile münavebeye girmesi en uygun olan sebzeler; ıspanak, marul, fasulye ve bezelyedir
TOPRAK TAHLİLİNE GÖRE GÜBRE
Havuç tarımında en uygun gübreleme toprak analiz sonuçlarına göre yapılan gübrelemedir Toprak yapısına göre değişmekle beraber genelde dekara 30-40 kg Amonyum nitrat, 40-50 kg Süper fosfat ve 25-35 kg Potasyum sülfat verilmelidir
NE ZAMAN ? HANGİ GÜBRE ?
Azotlu gübrenin 2-3, Potasyumlu gübrenin 1-2 seferde atılması uygun olur Fosforlu ve potasyumlu gübreler ekimden 8nce, Azotlu gübrenin yarısı ekimden önce, diğer yarısı fideler kurşun kalem kalınlığını aldığında verilir Havuç bitkisi azot ve potasyumdan çok hoşlanır Her iki gübrede verimin artmasına ve kalitesinin yükselmesine etki eder Potasyum, havuçta şeker miktarını ve depolama gücünü arttırır
KADEMELİ TOHUM EKİMİ
Havuç tohumlarının ekim zamanı belgelere ve çeşitlere göre değişmekle beraber, şubattan kasım ayına kadar yapılabilir İklim koşullarının uygun olduğu yerlerde, devamlı havuç hasatı sağlayabilmek amacıyla bu tarihler arasında 2-3 hafta ara ile tohum ekilebilir Dekara ortalama 0,5-1 kg tohum gider
SIRAYA EKİM EN İYİSİ
Havuçta en iyi üretim şekli sıraya ekimdir Tarlada 105-110 cm genişlik ve 15-20 cm yükseklik ve aralarında 45 cm'lik su yolu bulunan tahtalar ekim için hazırlanır Bu tahtalar üzerine 25-30 cm aralıklara açılan çizilere belli aralıklarla tohum ekilir Böylece her tahta üzerinde 4 sıra bulunur
EL İLE VEYA MİBZERLE EKİM
Ekim elle yapılabildiği gibi mibzerle de gerçekleştirilebilir Ekilen tohumların üzerine 1-2 cm kalınlığında harç atılır ve tahta tokmaklarla bastırılıp, süzgeçli kovalarla can suyu verilir
3 HAFTADA ÇİMLENME
Havuç tohumları çeşit özelliğine, çevre koşullarına, ekim derinliğine göre değişmekle birlikte ekimden 3 hafta sonra çimlenirler
ÇAPA + SEYRELTME BERABER
Körpe fideler, birkaç yapraklı olduklarında birinci çapa ve seyreltme yapılır Seyreltme ile bitkiler arasında 5-10 cm aralık bırakılır tohum ekiminden yaklaşık 4 ay sonra havuçlar hasat edilecek duruma gelirler
DÜZENLİ SU
Pratik olarak, her çapadan sonra yağış durumuna g6re sulama yapılmalıdır Suyun yeteri kadar olmaması halinde havuçlar gelişemez, suyun devamlı aynı düzeyde olmasında yarar vardır Kurak bir devreden sonra yağmur yağacak veya sulama yapılacak olursa havuçlarda yarılma ve çatlama meydana gelir
ÇATALLANMA - KIRILMA VE YARILMAYA DİKKAT
Havuç köklerinde görülen bozukluklar, çatallanma, eğri uçluluk, enine ve boyuna yarılma, yan kök gelişmesi, kırılma gibi durumlardır Bu bozukluklar; toprak özelliği, toprağın işlenme durumu, sulama şekli ve zamanı, gübreleme durumu, yetiştirme mevsimi, tohumların sık veya seyrek ekilişi ve topraktaki kireç miktarı ile yakından ilgilidir
TARIM TEŞKİLATINA DANIŞ
Havuçta hastalık ve zararlılar ile mücadele konusunda zirai Mücadele teşkilatlarının önerileri dikkate alınmalıdır



DİKKATLI HASAT
Havuçlar normal iriliklerini aldıkları vakit, köklerin fazla sertleşmesine meydan bırakmadan hasat edilmelidir Havuçların kolayca topraktan çıkarılabilmesi için bir gün önceden sulanması çok faydalıdır Havuçlar çatal veya kürek bel veya çapa ile toprak kazılarak hasat edilirler Yapraklar kesilir, atılır, çıkan havuç kökleri topraklı olduklarından bol suda yıkanır, iriliklerine göre demet yapılarak pazara gönderilir
HAVUÇ ZARARLILARI
Havuç sineği (Gül psillası) ( Psila rosae F Dipt Psilidae)
Yaprak pireleri (Leafhoper (Empoasca fabae [Harris]) HomCicadellidae)
Havuç Yetiştiriciliğinde Sarı Yapışkan Tuzakların Kullanılması , önemli zararlılarla mücadelenizi kolaylaştırır



Firmamız tarafından Üretilen
Sarı Yapışkan Tuzaklar
Korum ve Kontrol Genel Müdürlüğü Tarafından KAPAR® SYT Ticari ismi ile 22052006 Tarih ve 5526 Ruhsat No ile Ruhsatlandırılmıştır
Sarı Yapışkan Tuzaklar ; Gelişmiş ülkelerde havuç yetiştiriciliğinde başarı ile kullanılmaktadır SYT Tuzakları havuç tarlalarında yerden 1 m yükseğe 10 m aralıklarla asınız
Siyah Havuç

Siyah havuç kökü sebze olarak kullanılan bir bitkidir Yaprakları çok parçalı, çiçekleri ise şemsiye biçiminde bir arada, küçük, beyaz ve sıktır Siyah havucun derin yumuşak ve kumlu topraklarda iyi yetiştiği tarım uzmanlarınca gözlenmiştir Türkiye'de havucu %100 e yakın verimlilikle üreten bölge İç Anadolu ve Konya yöresidir Siyah havuç üretiminde ise Ereğli ilçesi Türkiye genelinde üretimiyle öncü konumdadır

Domates Yetiştiriciliği



1 GİRİŞ
Domates Peru civarında çıkarak muhtelif memleketlerde ve yaklaşık 1900 yıllarında Adana’da yetiştirilmeye başlanmıştır
Ucuz ve bol vitamin kaynağı olan domates besleyici ve lezzetli özelliğinden dolayı dünyanın birçok ülkesinde en çok üretilen sebzelerdendir Turfanda olarak yetiştirilebilmesi nedeni ile her mevsimde tüketilebilmektedir İçinde A, B1, B2, C, K vitaminleri, niacin, protein, yağ, karbonhidrat, potasyum, kalsiyum ve demir bulunur Taze olarak yenildiği gibi salça, domates suyu, konserve turşu, reçel, ketçap, şeklinde de değerlendirilebilmektedir Tek yıllık bir bitkidir 5-6 kg domatesten yaklaşık 1 kg salça elde edilebilir 250-400 bin adet tohumu 1 kg gelir
2 ÇEŞİTLER
Bölgemiz için en uygun çeşitlerden pearson ve Sc 2121 domates çeşitlerinin yetiştirilmesi önerilebilir Bu çeşitle birlikte GAP-BKİB’nın 1987-1992 yılları arasında Şanlıurfa-Koruklu Tarımsal Araştırma İstasyonunda yaptırmış olduğu denemeler sonucunda da Sofralık-Start F1, Epona F1, Açık döllenen-Red Top, Sc2121, Kiraz domatesi denemelerinde de SMillion ve SGold gibi çeşitler tavsiye edilmektedir
Pearson: Yuvarlağa yakın oldukça düzgün şekilli kırmızı renkli eti dolgun, çok lezzetli, şartlara kolaylıkla adapte olabilen çeşittir Vejetasyon süresi uzundur Sofralık olduğu kadar kuru maddece zengin olması ile salçalığa da fevkalade elverişlidir Salça renginin tabii olarak kırmızı olması beğenilmektedir 1 kg ortalama 7-9 adet gelmektedir Nakliye ve Verticellium hastalığa karşı dayanıklıdır
Sc2121: Geçci ve erkenci çeşitlerinin olması üretimde devamlılığı sağlaması bakımından avantajlıdır Ayrıca meyve kalitesi yüksek, nakliyeye dayanıklı yüksek verimli ve sofralık bir çeşittir
3 İKLİM VE TOPRAK İSTEKLERİ
31 İklim İsteği
Domates ılık ve sıcak iklim meyvesidir Soğuklardan çok zarar görür Sıcaklık -2,-3 ° C düştüğünde bitki tamamen ölebilir Gereğinden fazla sıcaklık ve nem ise bitkide hastalıkların meydana çıkmasına, sıcak ve kuru rüzgarlarda, fazla miktarda çiçek dökülmesine sebep olur
Domateslerde normal bir gelişmenin meydana gelebilmesi için, sıcaklığın en az 16-19 ° C’lerde olması denemelerden anlaşılmıştır Sıcaklık 13 ° C’nin altına düştüğünde olgunlaşmanın geciktiği ve mahsul miktarının çok azaldığı görülmüştür Domates çiçek tozları 10 ve daha yukarı derecelerde, en iyi olarak 27 ° C civarında istenilen şekilde çimlenerek döllenme yapabilmektedir Yüksek sıcaklıklarda bitki döllenme yeteneğini ve gelişmesini kaybetmektedir
32 Toprak İsteği
Domatesin toprak isteği; kumludan killiye kadar her tür toprakta yetişebilir Derin, geçirgen su tutma kabiliyeti iyi humus ve besin maddelerince zengin tınlı toprakları sever Kumlu tınlı topraklarda erken ürün verir Çorağa oldukça dayanıklıdır En uygun toprak reaksiyonu pH 65 civarındadır
4 YETİŞTİRME TEKNİĞİ
41 Ekim Nöbeti
Kışlık sebzelerden sonra domates ekilebilir Baklagiller domates için iyi bir ön bitkidir Domates dikilen bir yere, en az 5 yıl domates dikilmemelidir Bölge’mizde domatesle nöbete girebilecek bitkiler pamuk ve buğdaygillerdir En iyi ekim nöbeti; Buğday+2ürün+Domates şeklinde uygulanabilir
42 Toprak Hazırlığı
Domates bitkisi derin köklü bir bitki olduğu için, toprağın derin sürülerek, dikkatle hazırlanması gerekir
Sonbaharda pullukla derince sürülen tarla ilkbaharda ve uygun tavda yine pullukla sürülür Sürümle birlikte 2-4 ton yanmış ahır gübresi atmak yararlı olur Sonra tırmık, tapan veya diskaro çekilerek kesekler kırılır
Domates yetiştiriciliğinde sıra arası ve sıra üzeri mesafesi çeşidin yer ve sırık olmasına göre değişmektedir
43 Ekim ve Dikim
Ekim yapılırken metrekareye 5-6 gr tohum gelecek şekilde sıravari veya serpme olarak yapılır Sıravari en iyi yoldur Ekimden sonra tohumların üzeri 1 cm kadar kalınlıkta harçla örtülür ve hafifçe bastırılarak süzgeçli kovalarla tohumların bulunduğu kısma inecek kadar çimlenme suyu verilir
Yer domatesi için sıra arası 140-150 cm sıra üzeri 40-50 cm sırık domateslerde ise sıra arası 75-80 cm, sıra üzeri 40-50 cm olacak şekilde dikim yerleri hazırlanmalıdır
Tohumlar çimlenip 5-6 yapraklı olduktan sonra hazırlanan karıklara 40 cm aralıkla fide çukurlarına son donların kalktığı Nisan ayının ikinci haftasında bu çukurlara fideler dikilir Dikim, fidelerin 2/3’ü toprağa girecek şekilde yapılır Daha sonra karıklara can suyu verilir 3-4 gün sonra kontrol edilerek tutmayan fideler yenilenir
44 Gübreleme
Uzunca bir vejetasyon süresi isteyen ve uygun şartlarda üzerinde sayı ve ağırlık itibarı ile bol mahsul bulunan domatesler yetiştirildikleri toprağın besin maddelerince zengin olmasını isterler Domates yetiştiriciliğinde bilhassa erken mahsul almada fosforlu gübrelerin mühim rol oynadıkları bilinmektedir
Bölgemizde Şubat ayı içinde önce dekara 2-3 ton iyi yanmış çiftlik gübresi, fosforlu gübre triple süperfosfat formunda ve dönüme 22 kg olarak verilmelidir Bu gübre dikimle beraber açılan bantlara serpilir Azotlu gübre amonyum sülfat formunda ve dekara 56 kg olarak serpme şeklinde yarısı dikimle diğer yarısı da birinci sulamadan önce toprağa hafifçe serpilir
45 Sulama
Kültür bitkileri arasında bilhassa meyveleri yenen sebzelerde sulama, tohumların çimlenme devresi, gelişme devresi ve nihayet mahsul devresi olmak üzere başlıca üç esas devrede önemli rol oynar
Domates yetiştiriciliğinde bitkiler üzerinde ilk meyveler görülünceye kadar mümkün mertebe sulamadan kaçınılır Bu devreye kadar çapa yapılır İlk meyveler görüldükten sonra sulama önem kazanır ve mevcut şartlara göre uygun periyotlarla yeteri kadar sulama yapılmalıdır Nihayet olgunluk devresine girip hasat başladıktan sonra bu devrede pratik bir kaide olarak her toplamayı takiben mutlaka su verilmelidir
Sulama yapılırken mümkün mertebe suyun bitkinin yapraklarına değmemesine özen gösterilmeli yoksa yapraklar çamurlanır ve hastalığa yakalanması kolaylaşır
Bölgemizde domatesin su ihtiyacı genel olarak şöyle bir dağılım gösterir;
• Mayıs ayında 10 gün arayla 3 su
• Haziran ayında 7 gün arayla 4 su
• Temmuz ayında 6 gün arayla 5 su
• Ağustos ayında 7 gün arayla 4 su
• Eylül ayında 15 gün arayla 2 su olmak üzere toplam 18 su verilmelidir
46 Bakım
Fideler esas yerlerinde gelişmeye başladığı andan itibaren yaklaşık 2 hafta sonra birinci çapa yapılır Birinci çapadan 2-3 hafta kadar sonra ikinci çapa yapılır Yabancı otlar yok edilir Kaymak tabakası kırılır ve toprağı havalandırmak topraktaki rutubeti muhafaza etmek maksadıyla sıra aralarında birkaç defa çapa yapmak çok faydalıdır
Ayrıca sulamada su yolu üzerine düşen dallar masura üzerine alınır ve boğaz doldurma işlemi yapılır
5 Hastalıkları, Zararlıları ve Mücadelesi
51 Domates Hastalıkları
Domates hastalıklarını etmenlerine göre fizyolojik ve virüs gibi patojenlerin sebep olduğu patojenik hastalıklar olmak üzere iki gruba ayırabiliriz
Fizyolojik etmenlerin sebep olduğu arazlar:
• Güneş yanığı, çiçek dökülmeleri, meyvelerde çatlama, çiçek burnu çürüklüğü, su ve toprakla temas eden meyvelerde diğer patojenlerle beraber çürümelerdir
• Bunlar daha çok; çevre şartlarından, fazla sulamadan ve beslenme bozukluğundan ileri gelmektedir Ayrıca solgunluk hastalığı, Antroknoz, erken yanıklık gibi hastalıklar görülebilir
Solgunluk
Bitkide toprak üstü aksamının turgor durumunu kaybetmesi sonucunda solması dal ve yaprakların toprağa doğru sarkması şeklinde kendini gösterebilir
Bunun için; sertifikalı temiz tohum kullanmak tohumları ilaçladıktan sonra ekmek, konukçu olan bitkiyi en az iki sene münavebeli yetiştirmek bir mücadele metodudur
Antroknoz
Olgun meyvelerde hafif batık, sulanmış dairesel lekeler görülür Yaşlı lekeler 12 mm çapında koyu ve deri gibidir
Erken Yanıklık
Yaşlı yapraklar üzerinde 6-12 mm irilikte ölü lekeler oluşur Kahverengi ve düzgün halkalar şeklindedir
Mildiyö
Yapraklar üzerinde küçük soluk yeşil ya da sarımsı lekeler belli eder ve yayılarak siyahlaşır Bitkinin ölümüne neden olur
Bunlar için etkili madde zıneb maneb olan ilaçlar kullanılmalıdır
52 Zararlıları
Dana Burnu
Fidelerin kök boğazı kısımlarından kemirerek kurumalarına neden olur Kepekli ilaçla mücadele yapılmalıdır
Kırmızı Örümcek
Yaprakların öz suyunu emerek bitkilerin gelişmesine yaprakların sararıp, kuruyup, dökülmesine sebep olur
Yaprak bitleri, Bozkurtlar, kök ur nematodu domates için birer zararlıdır İlaçla mücadelesi yapılabilir (Malathion, Acorisıtin önerilebilir) Ayrıca bitki koruma şubesine başvurulmalıdır
6 Hasat, Harman ve Depolanması
Domates sabahları veya akşam üzeri toplanır Hasat çeşidin erkenciliği, yetiştirme, bakım şartları ve gönderilecek pazarın uzaklığı gibi çeşitli faktörler göz önünde tutularak hasat yapılmalıdır
Mahallinde değerlendirilecek veya yakın pazarlara gönderilecek domatesler büyük bir çoğunlukla ya tam olum devresinde veya buna çok yakın bir devrede toplanır
Buna karşılık uzak pazarlara gönderilecek domatesler yolda geçecek süre ve olgun domateslerin ambalaj kapları içerisinde, sarsıntı veya tazyik neticesinde çatlamaları ve ezilmeleri düşünülerek, kırmızı, pembe hallerinde toplanır
Meyvelerin koparılması gelişigüzel yapılmamalıdır Bilhassa olgun domateslerin koparılmasında meyve avuç içerisine alınarak sapı etrafında hafifçe döndürülmek suretiyle ya küçük sapı ile birlikte veya sapsız olarak zedelenmeden koparılmalıdır Kasaları fazla üst üste gelmemek kaydıyla düzgünce yerleştirilmelidir
7 Verim ve Maliyet
Açıkta domates üretiminden 3600-4000 kg/da ürün alınmaktadır
Bir dekar domates üretimi için 20678 sa/da insan işgücü, 222 sa/da makine işgücü gerekmektedir