Haklarımız Ve Sorumluluklarımız Nelerdir? Haklarımız Ve Sorumluluklarımız Hakkında

Haklarımız ve sorumluluklarımız nelerdir? Haklarımız ve sorumluluklarımız Hakkında
Haklarımız ve sorumluluklarımız nelerdir? Haklarımız ve sorumluluklarımız Hakkında

VATANDAŞ OLMA SORUMLULUĞU
YURTTAŞ(VATANDAŞ) NEDİR?:Bir devlete yurttaşlık bağı ile bağlı olan kişilere yurttaş ya da vatandaş denir
YURTTAŞLIK NEDİR?: Kişilerle devlet arasında anayasa ve yasalarla belirlenmiş olan karşılıklı hak(vatandaşlık halkaları) ve ödevlerden (yurttaşlık ödevleri) oluşan bir bağdır
DEMOKRASİNİN TEMELİ NEYE DAYANIR?: Özgürlük(hürriyet),ulusal egemenlik ve eşitliğe dayanır
DEMOKRASİ YÖNETİMİ NEDİR?:İnsan hak ve özgürlüklerinin tanındığı, onlara saygı gösterildiği,yurttaşların ihtiyaçlarının devlet tarafından karşılandığı,ülkenin yasalarla yönetildiği,suç ve cezaların yasalara göre tespit edildiği,yurttaşların yasalara uymak zorunda olduğu yönetim biçimidir
YURTTAŞ OLMA SORUMLULUĞU NASIL ORTAYA ÇIKAR: demokratik yönetimlerde insanların vatandaş olma sorumluluğunu duymaları ve gereklerini yerine getirebilmeleri için önce VATANDAŞ OLMA BİLİNCİNİ taşımaları gerekir
BİLİNÇ NEDİR?:İnsanın kendini ve çevresini tanıma yeteneği,farkında olmasıdır
VATANDAŞ OLMA BİLİNCİ NEDİR?:Yurttaşların haklarının ve ödevlerinin bilincinde olması ve gereklerini yapmasıdır
VATANDAŞ OLMA BİLİNCİNİN GEREKTİRDİKLERİ NELERDİR?
Yasalara uymak,
Diğer insanların özgürlük ve haklarına saygı duyar,
Yasal haklarının bilir ve bunları bilinçli bir biçimde kullanırÖdevlerinin bilincinde olur ve yerine getirir(Seçimlerde oy kullanır,kamuya ait alanlarda çevrenin temiz tutulmasına özen gösterir)
İnsanlar arasında hiçbir nedenle (düşünce ve inanç ) ayrımcılık yaratmaz,hoşgörülü olur,
Eşitlik,özgürlük,adalet gibi değerleri ve demokrasiyi benimser,bunları korumak için çaba sarfeder,
Ülkesini sevmek ve yüceltmek için çaba sarfeder,
Ülke çıkarlarını kişisel çıkarlarının üstünde tutar
VATANDAŞ OLMA BİLİNCİNİN GEREKLERİ YERİNE GETİRİLMEDİĞİ ZAMAN NELER OLUR?:
Bu durumda hem kendileri hem ülkeleri,hem de diğer insanlar olumsuz yönde etkilenir
ÖRNEK:1- Doğal çevreye zarar veren bir işveren,ülkesine ve ülkesinin insanlarına zarar verirBu zarardan eninde sonunda kendisi de etkilenecektirSağlıksız insanların arasında,havası,suyu,toprağı kirlenmiş,ormanları yok edilmiş bir çevrede yaşamak zorunda kalacaktır
ÖRNEK:2-Vergisini dürüstçe vermeyen kişiler,sonunda bundan kendileri de etkileneceklerdiDevlet,yurttaşlarına
gerekli hizmeti götüremeyeceğinden bozuk yolları olan,yeterli iş yeri olmadığı için sokakları işsiz insanlarla dolu,sağlık hizmetleri yeterli olmayan,çocukların gidecek okul bulamadığı veya kalabalık sınıflarda teknolojiden habersiz eğitim gördüğü bir ülkede yaşamak zorunda kalacaklardır
VATANDAŞ OLMA SORUMLULUĞUNU TAŞIMA YOLLARI:
Seçme ve seçilme hakkını kullanmak,
Vergisini dürüstçe ve zamanında ödemek,
Askerlik yapmak,
Kanun ve kurallara uymak,saygılı olmak,
Doğal,tarihsel ve kültürel değerlerimizi korumak
SEÇME ve SEÇİLME:
Hem hak hem de ödevdir
SEÇİM:Vatandaşların oy kullanarak devlet yöneticilerinin (kendilerini temsil edenleri) belirlenmesine katılmasıdırSeçimlerde demokrasinin vazgeçilmez unsurları olan SİYASAL PARTİLER ve BAĞIMSIZ ADAYLAR yer alırYurttaşlar bu partiler ya da adaylar için oy kullanarak seçimlere katılabildikleri gibi,aday da olabilirler
Seçimlerde demokratik haklarımızı kullanırken BİLİNÇLİ hareket ederizÇALIŞKAN,DÜRÜST,İYİ AHLAKLI,ÜLKESİNİN ÇIKARLARINI ÖNDE TUTAN yöneticileri seçmeye özen gösteririz
Yasalarımıza göre;18 yaşını dolduran her Türk yurttaşı,seçme ve halk oylamasına katılma hakkına sahiptirSilah altındaki er ve erbaşlar ile askeri öğrenciler,oy kullanamazlarCezaevlerinde bulunan ve cezaları kesinleşmiş olanlar (hükümlüler) da oy kullanamazlarAncak tutuklular (bir suçtan dolayı cezaevine konmuş fakat yargılanması sürenler) oy kullanabilirler
Seçme,seçilme ve siyasi etkinliklerde bulunma hakları Anayasamızın 67maddesinde düzenlenmiştir
Milletvekili seçilebilmek için(76madde) ;30 yaşını doldurmuş olmak,en az ilköğretim okulu mezunu olmak,kıstlı olmamak,belli suçları işlememiş olmak gibi koşullar aranır
Cumhurbaşkanı seçilebilmek için;40 yaşını doldurmuş olmak,yüksek öğrenim yapmış olmak,gibi şartlar aranır
VERGİ VERMEK:
Anayasamızın 73 maddesinde yer alırVergi,kamu hizmetlerine harcanmak için hükümetin ve yerel yönetimlerin yasalara göre,yurttaşlardan topladığı paradırDevletin harcamalarının ana kaynağını vergiler oluşturur
Vergiler,doğrudan vergiler ve dolaylı vergiler olarak ikiye ayrılır
Doğrudan vergiler:Vatandaşların gelirlerinden ya da sahip oldukları mallar üzerinden devlete ödedikleri vergilerdir(Bunlar;Gelir vergisi,emlak vergisi,taşıt alım ve satım vergisi bu tür vergilerdir
Dolaylı vergiler:Malların satış fiyatları üzerine eklenerek ödenen vergilerdir(Katma değer vergisi)
Ülkemizde birçok vergi çeşidi vardırBunlar;
Gelir vergisi:Yurttaşların bir yıl içinde elde ettikleri gelirin belli bir oranda vergilendirilmesidir
Kurumlar vergisi:Şirketler,kooperatifler,iş ortaklıkları gibi kurumlar da gelirlerinin belli bir oranını vergi olarak verirler
Emlak vergisi
Veraset ve intikal vergisi
Akaryakıt tüketim vergisi
Katma değer vergisi
Damga vergisi
Motorlu taşıtlar vergisi
Taşıt alım ve satım vergisi
İletişim vergisi
Belediyelere ödediğimiz vergiler:
Emlak vergisi,İlan ve reklam vergisi,eğlence vergisi,imar ve iskan vergisi,ruhsat vergisi,çevre temizlik vergisi vb
ASKERLİK YAPMA:
Anayasamızın 72maddesinde yer alırTCvatandaşı,20 yaşını doldurmuş her erkek askerlik görevini yapmakla yükümlüdürAskerlik görevini bitirenler,gerekirse 41 yaşına kadar gerek görülürse tekrar askere çağrılabilirler
Askerlik çağı;YOKLAMA,MUVAZZAFLIK ve İHTİYATLIK(YEDEKLİK) olmak üzere üç devreye ayrılır
YOKLAMA DÖNEMİ; İlk ve son yoklama olarak ikiye ayrılır
İlk yoklama,askerlik çağına gelen gençlerin nerede ve ne durumda olduklarını belirlemek için yapılır(Askerlik çağı geldiği halde okulda öğrenci olanlar belirlenir)
Son yoklamada,askere çağrılacak gençlerin sağlık bakımından askerliğe uygun olup olmadıklarına,uzman kurullar tarafında bakılırAskerliğe uygun olanların,bu görevlerini hangi sınıfta(ulaştırma,piyade,topçu vb)yapacakları,hangi birliğe sevk edilecekleri belirlenir
MUVAZZAFLIK ÇAĞIon yoklamasını yaptıran gençler askere çağrılırBu çağrıyı alan gençlerin askerlik şubelerine başvuran gençlerin askerlik hizmetleri başlarTerhis olup sivil hayata dönünceye kadar sürer
İHTİYATLIK ÇAĞI:Askerlik görevini tamamlayanlar yedek asker niteliğindedirBu durumda olanlar,her yıl askerlik şubelerine başvurarak yıllık yoklamalarını yaptırırlarBir tehlike durumunda,askere hemen çağrılmaya hazır olarak beklerler
KANUN ve KURALLARA SAYGILI OLMAK:
Bir ülkede toplumsal düzeni ve adaleti sağlamak için yasalar vardırYurttaşlık görevlerinden biri de bu yasalara uymaktır
Yurttaşlık bilincine sahip olan herkes,yasalara uyma sorumluluğunu taşırÜlkesinin güvenliğini tehlikeye düşürmemek,devlet işlerinin kolayca yürümesini sağlamak için yasalara uyulması gerektiğini bilir
BİR ÜLKEDE YURTTAŞLAR SORUMLULUKLARINI YERİNE GETİRMEDİĞİNDE ŞU SORUNLAR ORTAYA ÇIKAR:
Kişiler yasalara uymazlarsa insan hakları çiğnenirİnsan haklarının çiğnendiği toplumlarda bireyler;DÜŞÜNME,ÜRETME,ÇEŞİTLİ ALANLARDA ESERLER ORTAYA KOYMA OLANAKLARINI ve YETENEKLERİNİ GELİŞTİREMEZLER
Devlet,yurttaşa karşı görevlerini yerine getiremez,
Toplumsal dayanışma ve ulusal bütünlük bozulur,
Ülkeyi yönetenler,yurttaşların sorunlarına ilgi göstermez,halkı yeterince temsil edemezler,
Yöneticilerin yeterince denetlememesi nedeniyle hukukun üstünlüğü ilkesine bağlı kalınmaz,yargı bağımsızlığı zedelenir
Ülke yönetiminde keyfilik başlarDemokratik yönetimin yerini baskıcı yönetim alabilir
Kişiler,vergilerini zamanında ödemediğinde devlet de halkın yol,elektrik,sağlık ve eğitim gibi gereksinimlerini yeterince karşılayamaz
Ülkenin bütünlüğü,bağımsızlığı ve varlığı tehlikeye girer
DAYANIŞMA NEDİR:
Toplumu oluşturan bireylerin bir işi gerçekleştirmek için duygu,düşünce ve güç birliği yapmasıdır
Karşılaştığımız bazı sorunları ancak iş birliği ve dayanışma ile çözebiliriz
MİLLİ BİRLİK BERABERLİK YÖNÜNDEN DAYANIŞMANIN ÖNEMİ:Bir ülkede,birlik ve beraberliğin sağlanmasında ve sürekli olmasında yurttaşlar arasındaki dayanışmanın önemi çok büyüktürDayanışma ile “Herkes kendi için yerine” yerine,”herkes herkes için” düşüncesi benimsenerek toplum sorunları çözülürTürk ulusu,Kurtuluş savaşı sırasında dayanışmanın en güzel örneklerini vererek bu mücadele kazanılmıştır
DAYANIŞMADA SEVGİ,SAYGI ve HOŞGÖRÜNÜN ÖNEMİ:
Bir toplumda,insanların barış içinde yaşamalarının en öncelikli koşullarından biri,ilişkilerin sevgi,saygı ve hoşgörü temeline dayanmasıdırBizim ülkemizde farklı soy,din,dil,kültür ve düşüncede olan insanlar vardırBu farklılıklara zenginliğimiz olarak baktığımız ve bu farklılıklara hoşgörü ile baktığımız sürece ülkemiz kalkınır ve barış içinde yaşarızAksi halde bir çok tehlike ortay çıkar(Ülke bütünlüğü tehlikeye girer)Toplu halde yaşamanın temel koşulu sevgi ve saygıdır
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME:
1-Ulus,yurt,yurttaş yurttaşlık nedir tanımlayınız
2-Demokrasinin temeli nelere dayanır?
3-Demokrasi yönetimi nedir?
4-Vatandaş olma sorumluluğu nasıl ortaya çıkar?Vatandaş olma bilinci ne demektir?
5-Yurttaş olma bilincinin gerektirdikleri nelerdir?
6-Yurttaş olma bilinci taşınmadığı ve yerine getirilmediği zaman neler olur?Örneklerle açıklayınız
7-Vatandaş olma sorumluluğunu nasıl yerine getiririz?
8-Seçimlerde olması gereken demokrasinin vazgeçilmez unsurları nelerdir?Oy kullanırken adaylarda hangi özelliklere bakmalıyız?
9-Milletvekili ve cumhurbaşkanı seçilme şartları nelerdir?
10-Vergiler kaça ayrılır?Dolaylı ve dolaysız vergi nedir,örneklerle açıklayınız
11-Vergi çeşitleri nelerdir,belediyeler hangi vergileri toplar?
12-Askerlik çağı kaça ayrılır,ilk ve son yoklama nedir?
13-Muvazzaflık dönemi ne zaman başlar,ne zaman sona erer?
14-İHTİYATLIK (yedeklik)dönemi nedir,hangi durumlarda kullanılır?
15-Bir ülkede yurttaşlar sorumluluklarını yerine getirmedikleri zaman hangi sorunlar ortaya çıkar?
16-İnsan haklarının çiğnendiği toplumlarda bireyleri hangi tehlikeler bekler?
17-Dayanışma nedir?Bir ülkede milli birlik ve beraberliğin sağlanması için ve dayanışma niçin önemlidir?
18-Dayanışma da sevgi,saygı ve hoşgörü ülkelerin özellikle bizim ülkemizin geleceği açısından niçin çok önemlidir?açıklayınız

TEMEL HAKLAR VE ÇEŞİTLERİ

- İnsan Hakları kavramı, tüm insanlara verilen hak ve özgürlükleri kapsar
- Yaşama hakkı, tüm insanların öncelikli hakkıdır Yaşama hakkı olmadan diğer hak ve özgürlükler de olmaz
- Temel hak ve özgürlükler üç büyük kümede toplanır
1 Kişinin hak ve özgürlükleri
2 Sosyal ve ekonomik haklar
3 Siyasal haklar
- Bazı hak ve özgürlükler birbirinin temelini oluşturur Örneğin, düşünce özgürlüğü, eğitim hakkına; eğitim hakkı, bilim ve sanat özgürlüğüne; bilim ve sanat özgürlüğü eğitim hakkına temel olabilir
TEMEL HAK VE ÇEŞİTLERİ
a Yaşama Hakkı
Yaşama hakkı, tüm hakların temelidir Çünkü diğer hak ve özgürlüklere ulaşabilmek için yaşamak gerekir Örneğin önemli bir sağlık problemi olan bir kişi, seyahat ve çalışma özgürlüğünden de mahrum kalır Devletin yaşama hakkını korumak için aldığı önlemler:
- Anne ve çocuk sağlığını korumak
- Gençleri alkol ve uyuşturucudan korumak
- Korunmaya muhtaç çocuklara sahip çıkmak
- İnsanın maddî ve manevî varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamak
b Kişi Dokunulmazlığı
Anayasamıza göre, bazı özel durumlar dışında kişinin vücut bütünlüğüne dokunulmaz Anayasamıza göre şu özel durumlarda kişi özgürlüğüne dokunulabilir:
- Acil ameliyatlarda vücudun gerekli yerlerinin alınmasıyla
- Kişinin kendini savunma zorunluluğuyla saldırganı öldürmesiyle
- Cezalı kişilerin çalıştırılmalarıyla
- Çocukların ıslah evlerinde tutulmalarıyla
- Toplum için tehlike saçan kişilerin sınır dışı edilmeleriyle
- Suçluluğu konusunda önemli ipuçları bulunan kişilerin yakalanmalarıyla
c Özel Yaşamın Gizliliği
Kişinin istediği şeyleri gizli tutmaya hakkı vardır Gizlilik aile yaşamından başlar Kişi, eşiyle ve çocuklarıyla arasında geçenleri açıklamak zorunda değildir Özel yaşamın gizliliğine dokunulduğu durum: Mahkemede yargılama nedeniyle yetkililerin özel yaşamla ilgili araştırma yapmalarıdır
ç Konut Dokunulmazlığı
Kişinin izni olmadan konutlara girilemez Kimsenin oturduğu eve dokunulmaz Ancak anayasamız, bazı yetkilere, suçlu arama, suç kanıtı arama vb nedenlerle konuta girme yetkisi tanıyor
d Sağlık Hakkı
Sağlık hakkı, hem beden hem de ruh sağlığı ile ilgili bir haktır Devlet her yaştaki tüm vatandaşların beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirleri alır Ancak sağlık hakkını gerçekleştirmek, sadece devletin görevi değildir Sağlığın, çevrenin ve çevre sağlığının korunmasında kişilere önemli görevler düşmektedir
e Eğitim Hakkı
Anayasamızda eğitimle ilgili yer alan maddeler şunlardır :
- Kimse eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz
- İlköğretim, kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunlu devlet okullarında parasızdır (md42)
- Devlet, parasal olanakları yetersiz, başarılı öğrencilerin öğrenimlerini sonuna kadar sürdürebilmesi için onlara yatılı, burs, yurt olanakları gibi olanaklar sağlar
- Devlet, durumları nedeniyle özel eğitime gereksinimleri olanların eğitimlerini sağlamak üzere gerekli önlemleri alır
- Devlet başka ülkelerde çalışan yurttaşlarımızın çocuklarının eğitimi için gerekli önlemleri alır
UYARI: Anayasamıza göre eğitim; Atatürk ilkeleri doğrultusunda, çağdaş ve milli olmalıdır
f Seçme Ve Seçilme Hakkı
Anayasamıza göre vatandaşlar; seçme ve seçilme, bağımsız olarak ya da bir siyasî parti içinde siyasî faaliyette bulunma, halk oylamasına katılma hakkına sahiptir
UYARI: Anayasamıza göre; seçmen yaşı 18, milletvekili seçilme yaşı 30, belediye ve muhtar seçilme yaşı,
cumhurbaşkanı seçilme yaşı 40'tır
Anayasamıza göre seçimlerde oy kullanmayacaklar şunlardır :
- Silâh altında bulunan er ve erbaşlar
- Askerî öğrenciler
- Hükümlüler
g Dilekçe Hakkı
Dilekçe hakkı, diğer bir çok hakkı (çalışma, haberleşme, hak arama vs) korumak için gerekli olan bir haktır Kişi bu hakkını kullanarak hem kendi sorunlarını çözmeye çalışır hem de toplumun yönetiminde etkili olur
Diğer Haklarımız :
Mülkiyet Hakkı
Mülkiyet; kişilerin taşınır ve taşınmaz mal varlığı anlamına gelir Anayasamıza göre mülkiyet hakkı toplum yararına aykırı olarak kullanılamaz Bu durumda devlet, mülkiyet ve miras hakkını sınırlandırabilir
Çalışma Hakkı
Çalışma hem bir hak hem de yükümlülüktür Anayasamıza göre; herkes dilediği alanda çalışma hakkına sahiptir
Devlet, çalışma yaşamını düzenlemek, çalışanları korumak, işsizliği önlemek için gerekli önlemleri alır Kimse, yaşına, cinsiyetine, gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz Küçükler ve kadınlar ile bedenî ve ruhî yetersizliği olanlar, çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar
Sosyal Güvenlik Hakkı
Sosyal güvenlik, emeği ile geçinenlerin, emeklilerin ve güçsüzlerin korunması için devletçe önlem alınması demektir
UYARI: Sosyal güvenliği korumak için Emekli Sandığı, Sosyal Sigortalar Kurumu, Bağ - Kur gibi kuruluşlar kurulmuştur
Anayasımıza göre; herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir