Sinir Sisteminin Çalışması Nasıldır? Sinir Sisteminin Bölümleri Ve Görevleri Nelerdir

Sinir Sisteminin Çalışması Nasıldır? Sinir Sisteminin Bölümleri Ve Görevleri Nelerdir
Sinir Sisteminin Çalışması Nasıldır? Sinir Sisteminin Bölümleri Ve Görevleri Nelerdir
SİNİR SİSTEMİ

Tanımlar
Giriş
Merkezi Sinir Sistemi
(MSS) Beyin
Omurilik
Çevresel Sinir Sistemi
Somatik SS
Otonom SS
Sempatik SS
Parasempatik SS
Adrenerjik/Kolinerjik Etkiler

TANIMLAR
Nöron(neuron): bir sinir hücresi
Soma : gövde; çekirdek (nukleus) ve çekirdekçiği (nukleolus) ihtiva eden esas hücre kısmıdır
Akson (axon): uzantı, gövdeden çıkan ve dallanma göstermeyen sitoplazmik uzantıdır Her nöronda bir tane bulunur Gövdeden çıkan uzantı, dendritlerle alınan uyarıların gövdeden uç kısma taşınmasını sağlarlar
Dendrit : gövdeden çıkan ve bir ağacın dallarını andıran, çok sayıdaki yapılardır Diğer nöronlardan gelen elektriksel – kimyasal uyarıları, sinaptik aralıktan sinir hücresinin gövdesine ileten bir işlemcidir
Gangliyon: sinir düğümü Beynin ve omuriliğin dışında yer alan sinir düğümleri; sinir hücresinin gövde kısmını barındıran küçük kitlelerden oluşan sinir dokularıdır
Ganglia : sinir düğümleri; gangliyonun çoğul halidir
Merkezi sinir sistemi(MSS) : beyin ve omurilik
Periferik sinir sistemi (PSS): çevresel sinir sistemi(ÇSS); vücudun uç kısımlarında yer alan sinir sistemidir Isı, ağrı, basınç gibi duyuları algılamamızı ve onlara gereken yanıtları vermemizi sağlar; bilinçli iken algılar ve yanıtlarımız/tepkilerimiz bilinçlidir
Otonom (Vejetatif) sinir sistemi(OSS): vücudun iç dengesini koruyarak yaşamın devam etmesini sağlar; bilinçli iken istemimiz dışında çalışır; örnek: sıcak bir cisimden elimiz yandığında, hemen geri çekmek; nefes alıp vermek; kalbin ihtiyaca göre çalışması vs
Aksiyon potansiyeli: sinir uzantılarında uyarıların gidip gelmesini sağlayan elektriksel sinyallerdir
Motornöron : hareketi sağlayan sinir hücresi
Afferent nöron lar: duyusal sinir hücreleridir; iç ve dıştan gelen uyarıları algılarlar Deriden, kaslardan, eklemlerden, duyu organlarından ve organlardan gelen uyarıları MSS ne iletirler
Efferent nöron lar: hareketi sağlayan sinir hücreleridir; uygun kas hareketinin yapılmasını sağlarlar Motor nöronda denilen efferentler gelen emirleri kaslara ve salgı bezlerine ulaştırır
Gri madde : sinir hücrelerinin gövdeleri, dendiritleri, akson uçları, myelinsiz aksonlar ve nöroglialar burada bulunur
Arka boynuz: omurilikteki gri maddenin arka tarafında yer alan bölgedir Somatik ve otonomik duyu sinirlerinin çekirdekleri buradadır
Ön boynuz: omurilikteki gri maddenin ön tarafında yer alan bölgedir Somatik motor çekirdekleri buradadır (iskelet kaslarının kasılması için sinir uyarıları oluştururlar)
Beyaz/Ak madde: myelinli aksonları içerirler Myelin kılıfının beyazımsı rengi nedeniyle beyaz/ak madde denilmiştir
Meninges (beyin zarı), beyni ve omuriliği saran üç katlı zardır, omuriliği korur
DURA MATER(güçlü anne, sert zar):zarın en dıştaki tabakasıdır; yoğun, düzensiz bağ dokusundan oluşur; kafatası kemiklerinin iç yüzeyine tutunur
ARAKNOİD MATER(örümceksi zar): zarın ortadaki tabakasıdır Hassas kolajen lifler ile bazı esnek lifler örümcek ağı gibi beyni ve omuriliği çevreler, damarsızdır
PİA MATER(ince zar): zarın en içteki tabakasıdır; ince, şeffaf bağ dokusu tabakası beyin ve omuriliğe yapışmıştır
Pons : köprü
Ascending”sensory” tract: tırmanan/yükselen/çıkan “duyusal yol”; sinir uzantılarından (aksonlardan) oluşan bir demet olup, sinir uyarılarını beyne taşırlar
Descending”motor” tract : inen “hareket yolu”; sinir uzantılarından (aksonlardan) oluşan bir demet olup, beyinden gelen uyarıları ilgili organlara taşırlar
Spinal sinir : omurilik siniri
Nörotransmitter: aracı madde, mediatör, uyarıları ileten hücreler; iki sinir hücresi arasındaki bağlantıyı sağlayan bu kimyasal maddelerdir Başta serotonin olmak üzere henüz yapısı tam olarak açıklanamamış binlerce madde nörotransmitter olarak görev yapmaktadır
Sinaps : sinir hücreleri(nöronlar) arasındaki bağlantı noktası; aralık, boşluktur Sinapslarda presinaptik tarafa ulaşan aksiyon potansiyeli mediyatör salınmasına yol açar Salınan medyatörler postsinaptik reseptörlerle etkileşerek, bazı iyon kanallarını aktive eder ve postsinaptik zarda elektriksel potansiyel değişikliğine yol açar Sinaptik geçişi (transmission) sağlayan mediyatörler, nöronlar arasındaki ilişkiyi düzenleyen temel ögelerdir Bugün 30 kadar nöromediyatörün varlığı bilinmektedir
Sinapsın Türkçesi: Sinir hücresinde ilerleyen elektriksel uyarılar, iki hücre arasındaki boşluğa geldiğinde, bu uçtan kimyasal ileti hücrelerinin salınmasına yol açar Boşluğa salınan bu ileti hücrelerinin diğer sinir hücresinin alıcıları ile etkileşimi sonucunda, hücre zarındaki bazı elektron kanalları harekete geçirilerek elektriksel uyarı oluşturulur Uyarı bir sinir hücresinden diğerine kimyasal ileti hücreleri aracılığıyla iletilmiş olur Bilinen 30 farklı ileti hücresi vardır
Başa Dön

GİRİŞ

SİNİR SİSTEMİ vücudun en karmaşık sistemidir ve vücut ağırlığına göre oranı % 2 dir
Çok hücreli canlılarda, sinir sistemi ileri derece farklılaşmış; bir takım iletileri ve işaretleri çevreden organizmaya ya da vücudun bir kısmından diğer kısmına taşımakla görevli bir sistemdir
Bir sinir yüzlerce ya da binlerce aksondan (sinirin uzantılı kısmı) oluşan bir demettir
Sinir sistemini oluşturan hücrelere nöron adı verilir Basit ya da karmaşık her türlü davranış, beynin değişik bölgelerinde yer alan bir grup sinir hücresinin etkinliği ile gerçekleşir Beynin çalışabilmesi için nöronlar arasında iletişim zorunludur Bu iletişim, aksiyon potansiyelleri denilen elektriksel sinyallerle sağlanır Sinir sistemi vücudun elektrokimyasal iletişim ağıdır
SİNİR SİSTEMİNİN GÖREVLERİ:
DUYULARI ALGILAMA
• İçten gelen uyarıları algılar, örnek:midenin doymasını algılaması
• Dıştan gelen uyarıları algılar, örnek: ele düşen yağmur damlasının hissedilmesi
BİRLEŞTİRME, BÜTÜNLEME; algılanan duyuların işlenmesi sürecidir
• Bilgiyi çözümler(analiz eder)
• Bazı bilgileri depolar
• Uygun yanıt/tepki için karar verir
• Varsayımda bulunabilir, örnek: “bulutların durumuna göre birazdan yağmur yağacak”
HAREKETİ SAĞLAMA; kasların kasılıp-gevşemesi ve salgı bezlerinin salgı yapması gibi
• Algılanan duyuya göre bilgi yorumlanarak emir verilir, örnek: “yağmurdan kaçmak için içeriye/kuru yere gir” gibi

SİNİR SİSTEMİNİN ÖZELLİKLERİ
· Uyarılabilir: sinir uyarıları üreterek(aksiyon potansiyeli) hızlı iletişim ve vücut dokularının birbiriyle hızlı bir şekilde haberleşmesini ve örgütlenmesini sağlar
· Vücudun dengesinin(homeostazis) korunmasına yardımcı olur
· Algılamalarımızdan, davranışlarımızdan ve hafızamızdan sorumludur
· İstemli hareketleri başlatır, kolumu istediğimde kaldırabilmek gibi

SİNİR SİSTEMİNİN YAPISI (ANATOMİSİ)
İki bölümde incelenir:
A Merkezi Sinir Sistemi(MSS): Beyin ve omurilikten ibarettir
B Çevresel(periferik) Sinir Sistemi: duyular ve hareketten sorumlu, kafa ve omurilik (kraniyal ve spinal) sinirlerinden oluşur Bu sinirler kasların, salgıbezlerinin ve tüm duyu algılayıcılarının MSS ile bağlantısını yapar