Çilek Hangi Bölgede Yetişir? Çilek Hangi Şehrimizde Yetişir? Çilek Nerelerde Yetişir?

Çilek Hangi Bölgede Yetişir? Çilek Hangi Şehrimizde Yetişir? Çilek Nerelerde Yetişir?
Çilek Hangi Bölgede Yetişir? Çilek Hangi Şehrimizde Yetişir? Çilek Nerelerde Yetişir?

Çilek yetiştiriciliği bilhassa küçük ve orta büyüklükteki işletmeler için önemli bir ziraat koludur Bu meyve yatırımların kısa zamanda geriye dönmesi nedeniyle küçük aile işletmeciliğine de uygundur Pazarda taze meyvenin az olduğu dönemde olgunlaşması nedeniyle iyi bir pazar avantajına sahiptir Birim alandan elde edilen gelir öteki ürünlere göre daha yüksektir Taze olarak tüketiminin yanında, reçel, marmelat, dondurma, pasta ve likör yapımında geniş ölçüde kullanılır Ayrıca derin dondurularak saklanır, konservesi yapılır, meyve suyu elde edilir Böylece her mevsim tüketim olanaklarına sahiptir

Çilek insan sağlığı ve beslenmesi açısından son derece yararlı bir meyvedir ”C” vitamini açısından zengindir 100 gr meyvede 100 mg Yaklaşan oranda askorbik asit bulunur Zengin selüloz içeriğinden sindirimi kolaylaştırır Yüksek oranda ellajik asit ihtiva ettiğinden kanseri önleyici özelliğe de sahiptir 100 gr Çilek meyvesi 40 –45 kalori, önemli miktarda A,B vitaminleri, kalsiyum, demir, fosfor gibi mineral maddeler, çok az miktarda brom, silisyum, iyot ve kükürt içerir Çilek kökünün kabız yapıcı, idrar arttırıcı ve iştah arttırıcı etkisi vardırEKOLOJİK İSTEKLERİ :

Sıcaklık : En yüksek büyüme hızı 20 –21 C civarındadırEn iyi günlük sıcaklık çilekler için 23 C kabul edilmektedir Bu derecenin altındaki ve üzerindeki sıcaklıklar yaprak üretimini azaltmaktadır Kök bölgesindeki sıcaklıklar 18 – 24 C arasında olduğu zamanlarda toprak üstü kısımlarında maksimum büyüme değerleri elde edilir

Gün uzunluğu : Kültür çeşitleri kısa gün bitkileri olup yaz sonları ve sonbaharda düşük sıcaklık ve az ışıklanma süresi nedeniyle yüksek oranda çiçek tomurcuğu oluşmaktadır 8 – 11 saatlik bir ışıklanma süresi çiçek tomurcuğu oluşumunu teşvik etmekte kol oluşumunu engellemektedir Buna karşılık 17 –20 saatlik bir ışıklanma süresi tam aksi etkiyi yapmaktadır En az 22,8 C sıcaklık ve 15 saatlik gün uzunluğu en hızlı kol üretimini sağlayan değerlerdir

Don : Çileklerin çiçeklenme ve meyve bağlama devreleri oldukça uzun olduğundan kısa süreli oluşan bir veya iki don hadisesi tüm ürünün zarar görmesine sebep olmaz Meyveler çiçek veya tomurcuklara oranla soğuğa karşı çok daha hassastır İlkbaharda 0 C`nin hemen altındaki sıcaklıklarda oluşan don zararında çiçek dipleri kararır ve meyve bağlama olmaz Hava sirkülasyonuna sahip bahçeler hava akımlarının olmadığı kapalı yerlere oranla daha az dondan zarar görürler

Sis ve dolu : Bitkilerin çiçeklenme zamanı görülen sürekli sisler tozlanma ve döllenmeyi güçleştirir Dolular ise meyve ve yaprakları yaralayarak çürümelerine neden olur

Rüzgar : Hafif hava akımının olması transprasyonu kamçıladığından bitkilerin topraktan su ile birlikte besin maddelerini de almasını sağlamakta dolayısıyla çilekler daha iyi gelişebilmektedir Rüzgarlar tozlanma ve meyve oluşumu için yararlıdır Çiğ ve yağmurlardan sonra kurumayı kolaylaştırır ve Botrytis hastalığını azaltır Günlük hasat meyveler tam olarak kurumadan yapılamadığından çevresi tamamen kapalı çilek bahçelerinde hafif bir rüzgar esmesi arzu edilir Kuru ve sıcak rüzgarlar su kaybını arttırarak kurumaya neden olurlar(Yaz dikimlerinde önemli)
Yer ve yöney : Deniz kenarındaki bölgelerde yetiştiği gibi, 1000 m ve hatta daha yüksek rakımlı yerlerde de yetiştirilebilmektedir En iyi yetiştiği rakım 500 - 800 m rakıma kadar olan yerlerdir % 2 – 3 eğimli bir arazi hava ve su drenajı için tercih edilen yerlerdirÇok eğimli yerlerde kontur dikim yapılmalıdırTOPRAK İSTEKLERİ

Çilek saçak köklü bir bitki olup genel olarak derin, verimli, su tutma kapasitesi yüksek, iyi drene edilmiş; kumlu killi topraklarda daha iyi yetişmektedir Toprak drenajının çok iyi olması gerekir Çünkü çilek kökleri durgun suda birkaç saat dahi duramaz Birçok çilek çeşidi hafif, kumlu, çakıllı, yahut taşlı topraklarda killi, ağır ve ıslak topraklara nazaran daha iyi gelişir Çilek köklerinin % 90 ı ilk 15 cm lik toprak derinliği içerisinde yayıldığından en sağlıklı kök sisteminin bulunduğu bu alanın optimum şartlarda olması gereklidir En iyi hafif asit karakterli topraklarda yetişir Optimum pH 5,7 – 6 dır Toprak pH sı toprak tipine göre de değişik oranlarda olabilir Kumlu topraklarda pH 5,5 killi topraklarda ise pH 6,5 – 7 olduğu zaman çilek yetiştiriciliği için uygun bir ortam oluşmuş olurÇİLEK ÇOĞALTIM METODLARI

1- Tohumdan fide elde etmek : Daha çok ıslah amacıyla yeni çeşit elde etmekte yararlanılmaktadır
2- Kollardan fide elde etme : Yaprak koltuklarından çıkan kolların boğumlarında yeni bitkiler oluşur Bu boğumların toprağa değdiği noktadan kolaylıkla yeni kökler meydana gelerek anaya benzer yeni fertler elde edilir İyi fide elde edilebilmesi için bir ana bitkiden en fazla dört yavru bitki alınmalıdır Hümüslü ve nemli topraklarda fazla miktarda kol oluşabilir ve yeni fidecikler çok iyi köklenir Fideler çok kısa zamanda gelişimini tamamlar, sonbaharda dikime hazır hale gelir
3-Toprak altı gövdesini ayırarak fide elde etmek Bir çileğin ana gövdesi birkaç gövdeden oluşmaktadır Bu gövdeleri ayırarak her ana bitkiden 4 – 5 fide elde etmek mümkündür İlk baharda bitkiler sökülür ve dikkatle bölünür, bunlardan her biri ayrı bir bitki olarak kullanılır
4 - Yaprak çeliklerinden fide elde etmek
5- Doku kültürleri yoluyla fide elde etmek ÇİLEK FİDESİ DİKİMİ

Kış Dikimi : Fideler sökülür sökülmez 15 Ekimden itibaren Aralık ortalarına kadar dikim yapılırAliso, tioga , balcalı – 1 , chandler, pocahantos kış dikimine uygun çeşitlerdir
Yaz Dikimi : Fideler dinlenme devresinde yani Ocak – Şubat aylarında sökülür – 2 C de soğuk hava depolarında muhafaza edilir 15 Temmuz – 15 Ağustos arasında(çeşide göre değişir) asıl yerlerine dikilir Fideler bir gece önceden depodan çıkarılır serin bir yerde tutularak dış koşullara uyumu sağlanır sonra yerlerine dikilir
Dikilecek fideler sağlıklı olmalıdırYaşlı yaprakları kesilir, eğer kökler çok uzun ise 1/3 oranında uç tarafından kısaltılır Fideler dikimden önce 5 –6 dakika %0,1 lik (10 ltsuya 10gr) hazırlanan benlate çözeltisine batırılıp sonra dikilir Fideler dikilirken kök boğazı kısmı toprak yüzeyi ile aynı seviyede olmalıdır Eğer derin dikilecek olursa kol oluşumu gecikir ve miktarı azalır Kök gövdesinin ucundaki büyüme noktası zararlanır Yüzlek dikimde ise kök gövdesi ve kök uçları kuruyabilir Dikimden sonra bolca can suyu verilmelidir Sıra arası 40 cm sıra üzeri 30 – 35 cm olarak dikilirDekara 6000 – 7000 adet fide dikilir

ÇİLEK BAHÇESİ BAKIMI

Malçlama : Dondan korumak, yabancı otların çıkmaması, erkenci,temiz ve kaliteli ürün elde etmek için toprak yüzeyinin ince plastik,saman,buğday sapı, çam ibreleri, kuru ot, torf ve perlit gibi maddelerle kaplanmasına denir Sulama aralığının uzatılması, botrytis”ten daha az zararlanma gibi yararları vardır
Sulama : Aşırı suya hassastır Aşırı sulama sonucu mantari hastalıklar ve kloroz ortaya çıkar Bitkiler çiçek açmadan önce ve meyve büyümesine başlama devresinde yağış yok ise mutlaka sulama yapılmalıdır
Gübreleme : Dikim öncesi dekara 3 – 4 ton yanmış ahır gübresi uygulanarak toprağa karıştırılmalıdırVerilecek diğer kimyevi gübre ise toprak ve yaprak tahlillerine göre uygulanmalıdır Azotlu gübreler toprak pH`sı da dikkate alınarak en az üç seferde verilmelidir Fosforlu ve potasyumlu gübreler ise bitki dinlenme devresinde iken (Aralık- Şubat) aylarında bir defada verilebilir Bitkiler tuza hassas olduklarından potaslı gübreler klorsuz tipten seçilmelidir Fosforlu ve potasyumlu gübreler mutlaka etkili kök bölgesine verilmelidir Kloroza karşı yapraktan “ Sequestrene 138 “ demir preparatından bütün mevsim süresince toplam olarak bitki başına 0,5 gr Vermek yeterli olmaktadırÇİLEK HASTALIK VE ZARARLILARI İLE MÜCADELE

Çilek hastalıkları kök , meyve ve yaprak olmak üzere üç kısımda toplanır
Kök hastalıkları içinde en yaygın olanı kırmızı kök çürüklüğü, kahverengi çürüklük, siyah kök çürüklüğüdür Kök hastalıkları topraktan bulaştığı için toprak fümige yada solarize edilmelidir Meyve hastalıkları içinde en yaygın olanı Botrytis tir Bu hastalığa karşı meyve tutumundan sonra fungisitlerle birkaç kez koruyucu ilaçlama yapılmalıdır Yaprak hastalıklarından Yaprak leke hastalığı, Yaprak yanıklığı, Antraknozdur Ayrıca yaprak bitleri, kırmızı örümcek, maymuncuk ve kadı lokması gibi zararlılarla nematodlarda önemli zararlılarıdır
Hasat : Hasat günün erken saatlerinde yapılmalıdır Uzak pazarlara gönderilecek çileklerde meyveler 3 / 4 oranında kızardığı zaman hasat edilmelidir Çilekler hasat sırasında meyveden tutmadan, meyve el ayası içine gelecek şekilde tırnakla sapı 1 cm kadar kalacak şekilde kesilerek derilmeli ve 1 / 2 veya 1 / 4 kg lık plastik yada karton kutularda pazara sunulmalıdır

Çilek yetiştiriciliği

Üzümsü meyveler grubuna giren türlerden en önemlisidir Çilek meyvesi gerçek bir meyve olmayıp yenen kısmı 40-60 kadar pistilin birleştiği çiçek tablasıdır

Çilek yüzeysel kök yapan otsu bir bitkidir Kökler iyi drene edillmiş (süzek) topraklarda 60-70 cm’ ye kadar iner Ağır topraklarda ise kökler yatay büyür

Çileğin kök gövdesi ya da taç kısmı çok kısalmış bir gövdedir

Çilek yaprakları 2/5 düzeninde spiral olarak dizilmiştir İlkbaharda havalar ısınınca patlayan embriyonik yapraklar 2-3 hafta sonra tam büyüklüğe erişir Her yaprağın 1-3 ay ömrü vardır

Kollar (stolonlar) yaz boyunca yeni yaprakların koltuklarındaki tomurcuklarından oluşarak gelişirler

Çilekte çiçekler salkım şeklindedir Buna değişmiş gövde de denilebilir Çilekte iyi tozlanma gereklidir İyi tozlanmamış meyvelerde şekil bozukluğu olur Tozlanmadan sonra meyve genelde 30-35 günde olgunlaşır

Çileğin gün uzunluğuna duyarlılığı

Çilekte kısa günde çiçek gözleri, uzun günde kol gelişimi olur Bu sebeple çilekte verim ile gün uzunluğu ilişkilidir Bu sebeple bir bölgeye uyan çeşit diğer bölgeye uymayabilir

Çiçek gözü oluşumunda gün uzunluğu ile sıcaklık ilişkisi ve çeşit özelliği bağlantılıdır

Çilek türleri

Aliso

Meyve iri, meyve eti sert, verimli, tat kalitesi orta, bitkisi kuvvetli, meyvenin saptan kopması oldukça kolay, erkenci ve serada yetiştiriciliğide uygun bir çeşittir Meyve uçlarında şekil bozukluğu görülür Reçel, marmelat ve meyve suyuna oldukça uygun, sarılığa oldukça duyarlı bir çeşittir Kışları ılık bölgeler için uygundur

Tioga

Orta mevsimde olgunlaşır Meyve iri, verimli, meyve eti çok sert, tat kalitesi orta, derin dondurma ve gıda sanayii için oldukça uygun, meyvenin saptan kopması güç, botrisite dayanıklı, sarılığa duyarlıdır Yetiştiriciliği bütün bölgelere önerilir Taşımaya dayanıklıdır

Pocahontas

Erken - orta mevsim çileği, derin dondurmaya ve sanayiye uygun, tad kalitesi orta, meyvenin saptan kopması kolay, meyve eti sert, sarılığa dayanıklı, meyve çürüklüğüne duyarlıdır Yetiştiriciliği bütün bölgelere önerilir

Yalova-9

Aliso ve Arnavutköy melezidir Erkenci ve seraya uygun bir çeşit olup, Akdeniz bölgesi için önerilir Meyve eti sert, verimli, koku ve tadı iyi, meyvenin saptan kopması güç, bitkisi kuvvetli olup sarılığa dayanıklıdır

Yalova-15

Tioga ve Arnavutköy melezidir Meyve eti sert, verimli, tat ve kokusu çok iyi ve yerli çeşitleri aratmayacak aromaya sahiptir Saptan kopması çok kolay, bitkisi kuvvetli, sarılığa ve meyve çürüklüğüne dayanıklı, derin dondurmaya uygundur Akdeniz bölgesi dışında tüm bölgelere önerilir

Yalova-104

Çok verimli ve iri bir çeşittir Meyve eti oldukça serttir Koku ve tadı yabancı çeşitlerden iyidir Bitkisi çok kuvvetli olup, sarılığa dayanıklıdır Derin dondurmaya uygundur Ilıman bölgeler için uygundur Meyve çürüklüğüne dayanıklıdır

Balcalı-1

Uzun konik koyu kırmızı renklidir Meyve eti serttir, meyvenin saptan kopması zordur, sarılığa duyarlı, meyve çürüklüğüne dayanıklı, aroması iyi sofralık bir çeşittir Akdeniz iklimi ve kışları soğuk bölgeler için uygundur Verimli bir çeşittir

Balcalı-2

Köşeli uzun, parlak kırmızı, meyve eti sert, aroması iyi sofralık bir çeşittir Sarılığa duyarlı, meyve çürüklüğüne dayanıklıdır Akdeniz iklimi için uygundur Verimli ve orta erkenci bir çeşittir

Balcalı-3

Uzun konik, parlak koyu kırmızı, meyve eti sert, meyvenin saptan kopması zor, aroması iyi sofralık bir çeşittir Sarılığa duyarlı, meyve çürüklüğüne orta derecede dayanıklıdır Çok erkenci ve örtü altı sebzeciliği için uygundur

Douglas

Konik, kırmızı, meyve eti sert, saptan kopması kolay, aroması iyi, sofralık ve derin dondurmaya uygun bir çeşittir Sarılığa duyarlıdır Meyve çürüklüğüne dayanıklıdır Tüm bölgelerde yetiştirilir, verimlidir

Dana

Uzun konik, parlak kırmızı, meyve eti orta sertlikte, saptan kopma kolaylığı orta, sarılığa dayanıklılığı orta, aroması orta, meyve çürüklüğüne dayanıklı sofralık bir çeşittir Yüksek verimli, açıkta yetiştiriciliğe uygun iri meyveli çeşittir

Brio

Konik kırmızı, meyve eti sert, iyi aromalı, meyvenin saptan kopması zor sofralık bir çeşittir Sarılığa duyarlı, meyve çürüklüğüne dayanıklıdır Verimli, açıkta yetiştiriciliğe uygundur

216

Yuvarlak konik, kırmızı, meyve eti sert, saptan kopması orta derecede, aroması iyi sofralık bir çeşittir Sarılığa duyarlı, meyve çürüklüğüne dayanıklıdır Çok erkenci, çok iri meyveli, yüksek verimli, yaprak leke hastalığına duyarlıdır

Pajaro

Konik, koyu kırmızı, meyve eti çok sert, meyvenin saptan kopması zor, aroması çok iyi, sofralık bir çeşittir Sarılığa orta derecede duyarlıdır Meyve çürüklüğüne dayanıklıdır Orta mevsimde hasat edilen, çok verimli, orta-iri meyveli bir çeşittir

Chandler

Konik, kırmızı, meyve eti sert, saptan kopması zor, sarılığa orta derecede duyarlı, meyve çürüklüğüne dayanıklı, aroması iyi sofralık bir çeşittir Orta erkenci, yüksek verimli, özellikle Akdeniz ve Ege bölgesine uygundur

Selva

Konik, kırmızı, meyve eti sert, saptan kopma derecesi ortadır Sarılığa duyarlılığı orta, meyve çürüklüğüne dayanıklıdır Aroması orta, sofralık, yüksek verimli, Akdeniz, Ege ve Karadeniz bölgelerine uygun bir çeşittir

Red Chief

Uzun konik, koyu kırmızı, meyve eti sert, saptan kopması zor, sarılığa ve meyve çürüklüğüne dayanıklı, derin dondurma ve sanayiye uygun, iyi aromalı bir çeşittir

Hanoeye

Konik koyu kırmızı, meyve eti sert, saptan kopması zordur Aroması iyi, sarılığa ve meyve çürüklüğüne dayanıklıdır Derin dondurma ve sanayiye uygundur Soğuk bölgelere uygun bir çeşittir

Lester

Konik, koyu kırmızı, meyve eti sert, saptan kopması zor, sarılığa ve meyve çürüklüğüne dayanıklıdır Aroması iyi, derin dondurma ve sanayiye uygundur