Nota Nedir? Notalar Nelerdir? Nota Major Tablosu - Nota Tablosu

Nota Nedir? Notalar Nelerdir? Nota Major Tablosu - Nota Tablosu
Nota Nedir? Notalar Nelerdir? Nota Major Tablosu - Nota Tablosu

Nota, müziği okuyup yazıya almaya yarayan şekillerdir Yazı harflerinin adları bulunuşu gibi, bu şekillerinde adları vardır
Notalara ait yedi isim şunlardır:[*]do (ilim dilinde bazen “ut”),[*]re,[*]mi,[*]fa,[*]sol,[*]la,[*]si Almanya ve İngiltere’de, Orta Çağ tarzından solfejde kısmen hatıra olarak notalar doğrudan doğruya alfabe harflerinden yedisinin adlarıyla okunmaya devam ediliyor:[*]C (do),[*]D (re),[*]E (mi),[*]F (fa),[*]G (sol),[*]A (la),[*]B (si) Bu, İngilizcedeki sistemdir[*]H (si), Bu, Almancadaki sistemdir Nota (veya not) kelimesi, bir şeyi sonradan hatıra getirtecek surette bir yere not etmeyi ifade eden sözdür Müzik notası da, bir sesi temsil etmek üzere nota dizeği üstündeki yerine konulan bir işaret, bir kayıttır



Karakterci nota: Bir özelliği belirten nottur Dizideki yedi notanın vasıfları olan tonik, toniküstü, mediant (ortanca), alt-dominant, dominant (hâkim), dominantüstü, sensible (duygun) nota, terimleri hep karakterci notalardır Çünkü, dizide her birinin farklı birer rolü vardır ve karakterlerini işte bu roller sağlar
Bir dizinin ilk üçlü ve ilk altılı aralıkları o dizi modunun karakterci notalarıdır Majör ve minör dizilerin mod notaları adını alırlar
Zarif notalar: Melodide bazı süs ve işleme notalarına böyle denir Melodik süslemeler dediklerimiz bunlardır (Bak: Süslemeler) “Bezen notaları”da denilebilir
Küme notalar: Nota kümecikleri Ölçünün bir zamanını veya zamanın bir bölümünü vücuda getiren tertipli kümeciklere nizam dışı katılan notalara (bir yüklenti ihdas ettikleri için) böyle denir Yük notalarının vücuda getirdiği böyle nizam dışı gruplar, birleştikleri notaların sayısını karşılayan rakamlarla gösterilirler



C Major tablosu

Nota Şekillerinin Yazılışı [değiştir]

Notalar, kıymetlerinin her türlüsünde düzgünlükle yumurtamsı çizilmiş bulunmalıdır Aşağıdaki misalde görüldüğü üzere, yuvarlak yazılı notalar –akor yazısında temas noktaları tamamen dolmuş olacağından- kalın bir çizgi gibi görünerek, okunmaları güçleşir Beyzi notalarda ise temas noktası iki taraftan kapanmadığından, o sayede okunmaları kolay olur Bu fark göz önünde tutulup hiç olmazsa çok sesli ve akorlu yazılarda notaları beyzi çizmeye çalışmalıdır
İkilik’ten başlayıp dörtlük, sekizlik ve daha küçük kıymetteki notalara beyzi uçlar porte aralık ve çizgilerine hep eğrilemesine yazılırlar İkilik kıymetten itibaren altmışdörtlüğe kadar bütün nota başları aynı büyüklükte düşmelidir Birlik nota öbürlerinden az büyükçedir, hem de onların aksine olarak portedeki yerine yayvan ve yatık yazılmalıdır Öbür nota başlarından büyük olduğu için, eğik yazılırsa portenin aralık ve çizgilerinden taşar Neticede okunması güçleşir, yanlış okunmaya sebebiyet verebilir Sükût (Es) İşaretleri ve Yazılışları
Kıymetler gibi esler de çeşitli ve portedeki yerleri bazen farklıcadır[*]Birlik es, portede daima dördüncü çizginin altındadır[*]İkilik es, portede üçüncü çizgi üstüne konur[*]Dörtlük es, portenin ikinci çizgisi ile dördüncü çizgisi arasına yazılır Yalnız, bunun alt ve üst kuyrukları aşağıdan birinci aralığın içine ve yukarıdan dördüncü aralığın içine biraz girmiş bulunurlar[*]Sekizlik, onaltılık ve otuzikilik eslerdeki çengelli uçlar üstten portenin üçüncü aralığına yazılırlar Sekizlik esin bacağı portenin ikinci çizgisine, onaltılık bacağı birinci çizgiye, otuzikilik olanın bacağı da birinci çizginin az altına uzatılır Altmışdörtlük este, çengelli uç dördüncü aralıkta olmak üzere, bacağı otuzikilik esinki kadar indirilir[*]Noktalı nota ve eslerin noktaları işaretin daima tam önüne ve porte aralıklarına konulmalıdır Çizginin üstüne nokta konulmaz Çünkü, üst üste gelecek aynı renkler birbirini yok ederler Bir ölçüden daha fazla, yani birkaç ölçülük olan esler şu misalde görüldüğü üzere, yazılırlar

Müzikteki matematiksel gizemi keşfederek yazıya dökmenin ilk temeli Pisagor tarafından atılmıştır Biz kendisini okul sıralarından o meşhur dik üçgen teoremi ile hatırlarız ama Pisagor günümüzde ulaştığımız bilim seviyesinin babasıdır… O kendi devrine kadar gelişmiş bütün çalışmaları bir disiplin altında toplamış, geometri, aritmetik, astronomi, coğrafya, müzik ve tabiat bilgisi olarak ayrı ayrı bilim dalları yaratmıştırPisagor bilimi, bilim için düşünüyor, bilimin uygulamaları onu ilgilendirmiyordu Bu nedenle ‘bilgi seven’ anlamındaki ‘filozof sözcüğünü ilk olarak o kullanmıştır Pisagor tüm evrenin sayılar ve aralarındaki ilişkilere göre kurulduğuna inanıyordu



Pisagor’un müziğin içindeki matematiği bir demirci dükkanının önünden geçerken keşfettiği rivayet edilir Demirci ustasının, demir döverken kullandığı aletlere göre değişik sesler çıkarması Pisagor’un ilgisini çekmiş, dükkanı kapattırarak ustaya çeşitli aletler kullandırmış, çıkan sesleri incelemiş ve kayıtlar almış



Batı müziği 9 yüzyılın başına kadar notalamadan habersizdi Eserler kulak yoluyla kuşaktan kuşağa aktarılıyor, bu arada değişime uğruyor, zamanla unutulabiliyordu 9 yüzyılın ikinci yarısında ilk notalama sistemi ortaya çıktı
Arezzo’lu Guido’nun (Gui d’Arezzo) notalama sisteminin seslerin yüksekliğini kesin olarak belirtmeye başlamasıyla büyük bir ilerleme kaydedildi 11 yüzyılda notaların üzerine dizildiği beş çizgiden oluşan “porte”nin kullanılmasıyla notaların yüksekliği (do, re, mi,…) ve süresi (birlik, ikilik, dörtlük,…) kesin biçimde belirlenebilir hale geldi



Aslında müziğin dört parametresi vardır: Yükseklik, süre, şiddet ve tını Bunlardan ilk ikisi zamanla genel kabul gören bir takım işaretler sayesinde kağıt üzerine dökülebilmiş, şiddet ve tını ise notanın yanında ek kelimelerle belirtilmişler ve kısmen de yoruma açık bırakılmışlardır
Çeşitli sesleri belirtmek ve bunların birbirlerine karışmasını önlemek için sesleri temsil eden notalara özel isimler verildi Do, re, mi, fa, sol, la, si İngilizce’de ve Almanca’da ise notalar harflerle gösterildi(C=do, D=re, E=mi, F=fa, G=sol, A=la, B=si-ing-, H=si-alm-)

Nota isimlerinden ‘do’nun önceki ismi ‘ut’ idi Sesli harfle başlayan bu isim, notaları sırayla söylerken tutukluk yaptırdığından 12 yüzyılda ‘do’ olarak değiştirildi Almanya ve bazı ülkelerde ‘ut’ hala kullanılır

‘Si’ hariç diğer notaların isim babası Gui d’Arezzo’dur Arezzo bu adları Aziz lohannes Battista ilahesindeki mısraların birinci hecelerinden alarak takmıştır Yedinci notanın adı uzun zaman ‘B’ olarak kalmış, sonradan 13 yüzyılda Sanete lohannes kelimelerinin baş harflerinden meydana gelen ’si’ adını almıştır

Notalamanın keşfi ve gelişimi müzik pratiğine olağanüstü bir gelişme ortamı yaratmıştır Notalama, icracıyı ezberden kurtararak hem müzik parçalarının uzamasına hem de çeşitli dönemlere ve ülkelere ait notalanmış eserlerin katılmasıyla repertuarın zenginleşmesine ve çeşitlenmesine imkan vermiştir Nota sayesinde bir müzisyen bilmediği bir müzik parçasını icra edebilmek için tek başına yeterli bir hale gelmiştir

orte Nedir?
Notaların üzerine yazıldığı eşit aralıklı beş çizgi ve dört aralıktan oluşan şekle porte (dizek) denir Çizgiler aşağıdan yukarıya doğru sayılır 16 yüzyılda İtalyan rahip Guido d'Arrezo, nota okumayı kolaylaştırmak amacıyla renkli porte çizgilerini, ayrıca bir ilahinin her bir satırının ilk hecelerinden oluşan nota isimlerini müziğe kazandırmıştır

Nota Nedir?
Seslerin yüksekliklerini (incelik ve kalınlıklarını) ve sürelerini gösteren işarete denir Porte üzerinde her bir nota farklı yerlere (çizgi üzerine veya aralığa) ve farklı biçimlerde yazılır Her bir nota harflerle de gösterilir

Do Re Mi Fa Sol La Si Do
C D E F G A B C

Notalarin Dizek Üzerindeki Yerleri

Sol Anahtarı Nedir?
Portenin 2 çizgisinden başlayıp bu çizgiye adını veren ve ince sesleri göstermeye yarayan anahtardır

Fa Anahtarı Nedir?
Portenin 3 ve 4 çizgilerinden başlamak üzere iki türü vardır Kalın sesleri göstermek için kullanılır Anahtarın iki noktası arasından geçen çizgi FA sesine aittir Diğer notalar buna göre isimlendirilir Piyanoda sol el eşlikleri ile kontrbas ve viyolonsel partisyonları Fa Anahtarında yazılır

Do Anahtarı Nedir?
Portenin 1, 2, 3 ve 4 çizgilerinden başlayarak yazılmak üzere dört türü vardır Anahtarın ortasındaki birleşim yerindeki çizgiye DO notası yazılır Diğer notalar buna göre adlandırılırlar

NOTA SÜRELERİ Porte üzerine yazılan notaların sürelerini şekillerine bakarak anlayabiliriz Örneğin birlik LA notasını flütle çalacaksak, LA sesini 1-2-3-4 şeklinde sayarak ve kesintisiz olarak 4 vuruş süresince çalarız

SUS İŞARETLERİ

Müzik yazısını oluşturan sesler, sesli ve sessiz süreler olarak ayrılır Sesli süreler değişik zamanları içeren notalar, sessiz süreler de o zamanlar kadar değeri olan sus

işaretleridir Yedi nota biçimine karşılık yedi susma biçimi vardır

SES DEĞİŞTİRİCİ İŞARETLER

Sesleri inceltmek ya da kalınlaştırmak için ses değiştirici işaretler kullanılır Bu işaretler notanın önüne, çizgilere ve boşluklara yazılır

Ses değiştirici işaretler dizeğin başına, anahtardan hemen sonra yazıldıklarında şarkı boyunca ait oldukları sesi etkilerler Aşağıdaki şarkıda bütün FA notaları DİYEZ alarak çalınır veya söylenir

Bununla birlikte herhangi bir FA notasının NATÜREL olarak çalınması veya söylenmesi istenirse sadece o notanın önüne NATÜREL işareti konulur ve sadece o ölçü içinde geçerli olur, bir sonraki ölçüden itibaren FA, DİYEZ almaya devam
eder

notaların adları

notaların adları şunlar DO, RE,
Nota: Seslerin tonlarına göre sınıfsal tanım şeklidir ve yedi tane nota vardır La-Si-Do-Re-Mi-Fa-Sol

Porte ve İlave Çizgisi:
Beş paralel düz çizgi ve dört eşit aralıktan oluşan notaları yazmaya yarayan şekildir Portenin dışına taşan yani birinci çizgiden önce veya beşinci çizgiden sonra yazılması gereken notaları yazmak için çizilen çizgilerdir

Anahtar:
Dizekte başladığı çizgideki notaya adını veren, notaların okunmasını ve isimlendirilmesini sağlayan işaretlere Anahtar denirAnahtar dizeğin baş tarafına konur Müzikte 3 temel anahtar vardır( Do,Sol,Fa) Bu anahtarları Dizekte değişik yerlerde kullanarak toplam 7 anahtar elde edilir Sol anahtarı
Fa anahtarı
Do anahtarı

SUS (Es): Müzikte belli bir birim zamanı olan ve sessiz geçen süreye Sus denirSol tarafta sus değerleri yer alırÖrneğin birlik notanın sol tarafında birlik es (sus)yer alır

Birlik Nota 1

İkilik Nota 1/2

Dörtlük Nota 1/4

Sekizlik Nota 1/8

Onaltılık Nota /16

Otuzikilik Nota 1/32

Altmışdörtlük Nota/64

TEKRAR İŞARETİ: Bir müzik parçasında en az iki veya daha çok ölçüleri yinelemek için kullandığımız işarete Tekrar işareti denir
Röpriz: Genellikle başa dönüleceğini veya 2 defa görüldüğü yerden 1 defa görüldüğü yere dönüleceğini anlatır
Senyö: Bir müzik eserinde 2 defa konulduğu yerden, birinci defa konulduğu yere dönüleceğini ve son yazılan yerde bitirileceğini belirtir

Ölçü tekrar işareti: Bir ölçüdeki notalar tekrar edileceği zaman kullanılır

Genel Müzik Bilgisi

Solfej notaları melodileriyle seslendirmektirBona ise notaları sadece ritmik değerleriyle okumadırNota Öğrenirken iki temel bilgi esastırBunlar ritim değeri ve nota değeridirBirbiri ardına eşit aralıklı,düzenlerle sıralanan vuruşlara ritim denir Basit Ritimler
2/4 , 3/4 , 4/4 şeklinde gösterilirler
Bileşik Ritimler
Basit Ritmlerin birbirine eklenmesiyle oluşurlarÖrnek olarak:
5/8 , 6/8 , 7/8 , 8/8 , 9/8

Müzik , “İnsanların kelimeler ile anlatamadığı duygu, düşünce ve hislerini melodik seslerle anlatma sanatıdır” Müziğin diğer bir tanımı ise “insanların kendi yapılarına uygun, yaşadğı ortama göre sesleri kullanma sanatıdır” şeklindedir

SES : Bir cismin titreşiminden meydana gelen dalgaların hava yolu ile kulağımıza ulaşmasına denir

SESİN DUYULMASI ( İşitme ) : İnsanlarda işitmeyi ve duymayı sağlayan organı kulaktır Dış kulağa iletilen ses, orta kulağa intikal eder Orta kulaktan ise iç kulağa geçerek sinirler aracılığı ile beyine ulaşır Böylece ses beyinde canlandırılmış diğer bir deyişle duyulmuş olur

SESİN HIZI : Sesin herhangi bir cisim veya maddeden çıktığı andan itibaren bulunduğu ortama göre belirli bir ulaşma hızı vardır Bu konuda yapılan çalışmalara göre durgun ve ısı derecesi sıfır olan bir ortamda ses saniyede 340 metre hız yapar

SESİN TİTREŞİM ÖZELLİKLERİ : Seslerin incelik - kalınlık dereceleri ve zamana göre titreşim özellikleri vardır Örneğin LA sesi bir saniyede 440 titreşim gerçekleştirir Diğer sesler de buna göre düzenlenmiştir

MÜZİK SESLERİ : Müzik sesleri İnsan Sesleri ve Müzik Aletleri Sesleri olmak üzere ikiye ayrılır
İnsan Sesleri : İnsan sesleri , Kadın Sesleri ve Erkek sesleri olarak iki guruba ayrılır
Erkek Sesleri : Tenor (İnce), Bariton (Orta) , Bas (Kalın) olarak üçe ayrılır
Kadin Sesleri : Soprano (İnce) , Mezzo Soprano (Orta), Alto olarak üçe ayrılır

SES MERDİVENİ: İnsan kulağı ile duyulması imkanı olan seslerin en kalınından en incesine kadar sıralanış biçimine ses merdiveni denir Ses Merdiveni üç bölüme ayrılır : Bunlar Kaba Bölge, Orta Bölge ve Tiz Bölgedir
ARALIK : İki nota arasındaki mesafeye yani ses farkına denir

SÜRE : Notaların vermiş olduğu zaman bütünlüğüne süre denir Sesli Süre ve Sessiz Süre olmak üzere iki çeşit süre vardır Sesli süreler notaların seslendiriliş zamanını, sessiz süreler ise notalar arası bekleme zamanını ifade eder Sessiz süreler Müzikte ES işareti ile tanımlanır

TAM SES : İki bitişik notanın veya derecenin gösterdiği aralığa Tam Ses denir Bu notaların gösterdiği küçük aralıklara da Yarım Ses denir

KOMA : İki tam ses arasındaki dokuz küçük sesin her birine verilen isimdir

ÖLÇÜ : Bir müzik eserinin eşit süreli bölümlerine Ölçü denir Ölçü çizgileri porteye dikey olarak konulur Her ölçüde ölçü rakamı kadar nota süreleri vardır

EKSİK ÖLÇÜ ( ANAKRUS ) : Bazı eserlerde ilk ölçü çizgisinden önce gelen ölçülere verilen isimdir

1MÜZIKTE TEMEL IŞARETLER
11 Müzik ve Oluşumu
111 Müzik Tarihi ve Gelişimi
112 Sanatın Tanımı ve Dalları
113Ses Oluşumu ve Özellikleri
114 Müziğin Temel Öğeleri
115 Müzik Türleri
12 Temel Müzik İşaretleri
121 Porte (dizek)
122 Nota ve Değerleri
124 Anahtarlar
125 Süre Uzunluğunda Yardımcı İşaretler
126 İfadelendirme İşaretleri
13 Ses Değiştirici (altere) İşaretler
132 Türk Müziğinde Değiştirici İşaretler
2ARALIK VE TERIMLER
21 Müzikte Aralık Kavramı, Çeşitleri ve Diziler
211Müzikte Aralıklar ve Çeşitleri
212 Müzikte Diziler
22 Temel Müzik Terimleri
221Hız (hareket) Terimleri
222Nüans (ayırtı) Terimleri
3RİTİM ve ÖLÇÜ (USüL)
31 Ritim Duygusu
32 Ölçü (usul) ve Vuruş
321Batı Müziğinde Ölçü ve Vuruş Kavramı
32 2 Türk Müziğinde Usül (Ölçü ) ve Vuruş

1MÜZİKTE TEMEL İŞARETLER
11 Müzik ve Oluşumu
Müzik duyguların sesle anlatıldığı, bilinçli etkinliklere denir Müzik yaşamın her
alanında varlığıyla birlikte insan ruhunu zenginleştirdiği gibi yaşam kalitesini de yükseltir
Müzik bilimdir; çünkü içerik olarak bir konusu, kuraları ve bir yöntemi vardır Müziğin
oluşumunu dört ana başlıkta ele alabiliriz,
111 Müzik Tarihi ve Gelişimi
Müzik, insanlık tarihiyle birlikte var olan bir olgudur Yaşanılan dönemin olaylarını, o
coğrafyanın gelişimini seslerle dile getirmişlerdir Müzikte gelişim geçtiği dönemin adlarını
almıştır İlkel müzikten, klasik ve çağdaş müziğe kadar birçok dönem isimleri sayabiliriz
Müziğin dili evrensel olduğundan birçok uygarlıkta, başka bir uygarlığın müziksel etkileşimi
görülmektedir Müzikteki kullanılan enstrümanlarda ve ses cihazlarında gelişim son çağlarda
daha hızlanmıştır Akustik ensrumanların, vokallin yerini elektoronik enstrümanlar ve
cihazlar almıştır Örneğin; elektronik gitarlar, mikrofonlar, vb…

112 Sanatın Tanımı ve Dalları
Sanat; insanın etkileşimlerinin, duygu ve düşüncelerinin dışa vurumasıdır Dışa
vurum; yazı, müzik, yapı, çizim, iletişim ve çeşitli somut ögelerle ifade edilir Sanat, sosyal
yaşamın kaçınılmaz bir parçasıdır Her bireyin mutlaka bir sanat dalıyla amatörde olsa
ilişkide ilgilenmesi gerekir MK ATATÜRK’ün dediği gibi “SANAT ALTIN
BİLEZİKTİR”, sanatsız bir topluluk düşünülemez Aşağıda gördüğünüz bir grafik sanatı
örneği, resimin ve müziğin varlığına işaret eden bir çalışma
Biçim verilen malzeme değiştikçe sanatın değişik adlara ayrılması mümkün olabiliyor
Ancak, sanatı sınıflandırırken sadece malzeme yönüyle sınıflandırma yapmak mümkün
değildir Malzemenin yanı sıra, ifade ediş biçimi veya daha kapsamlı bir ifadeyle yaratıcılık
bu sınıflandırmada önemli bir etkendir Sözgelimi, bir heykeltıraş da ağaca biçim verebilir,
bir marangoz da Fakat heykeltıraşın ağaca biçim verişteki ifade tarzı ile marangozun
biçimlendirmesindeki ifade tarzı aynı değildir Heykeltıraş biçimlendirmesini alışılmışın
dışında, yeni ve özgün bir biçimde yaparken; marangoz alışılmış, bilinen veya tekrar edilen
bir biçimlendirme yapar Bu bakımdan sanat genel olarak önce iki gruba ayrılır:
» Pratik sanatlar / endüstriyel sanatlar (zanaat),
» Güzel sanatlar
Güzel sanatlar deyince aklımıza; insan yaratıcılığı, insanın ilk çağlardan bu yana
kendini ifade ettiği, tam yetkinleşemediği dönemlerde; çizgi, boya, kil yoluyla içini döktüğü
biçimler, desenler, çeşitli oluşumlar geliyor Yetkinleştiği dönemlerde ise örnekler çok
çeşitli Sözgelimi; ünlü rönesans sanatları, yapılar, anıtlar, köprüler, müzeleri dolduran
resimler, sonra şiirler ya da Mimar Sinan'ın camileri, çeşmeleri, köprüleri vb Günümüz
insanın; akıl, duygu,bilgi ve teknolojiyi kullanarak ortaya koyduğu sanat ürünleri:Çağdaş

resim, heykel, roman, tiyatro, sinema, çelik ve cam yapılar, incecik kullanım eşyaları, sesin,
ışığın, rengin, oyun gücünün birleştiği büyük sahne olayları, türlü tasarımlar
Güzel Sanatları geleneksel ve çağdaş olmak üzere iki biçimde sınıflamak, bize bazı
kolaylıklar getirebilir
Geleneksel sınıflama; güzel sanatları, hitap ettiği duyu organlarına göre sınıflar
Sözgelimi görsel sanatlar (plâstik sanatlar), göze ve görmeye dayanan sanatları (resim,
heykel, mimari gibi) bir grupta topluyor Fonetik sanatlar, müzik ve türleri ile edebiyatı;
ritmik sanatlar ise hem görme hem de hareketle ilgili olan sinema, opera gibi sanatları
kapsamaktadır
Ancak, bu sınıflandırmanın dışında kalabilen bazı türler de olabilir Sözgelimi,
karikatür veya seramik gibi Bu sebeple, daha çağdaş bir sınıflandırmaya gerek duyulmuştur
Bu sınıflama, söz konusu edilen sanat dalının niteliği ve tekniği göz önünde
bulundurulmaktadırBuna göre, şöyle bir sınıflandırma yapılabilir:
» Yüzey Sanatları : Tüm iki boyutlu sanat çalışmaları, yani bir eni ve bir boyu
olan kâğıt veya tuval üzerine, bir duvar ya da kumaş üzerine uygulanan
sanatlardır: Resim ve türleri ( yağlı boya, sulu boya, baskı sanatları, afiş, grafik
çizimler ), duvar resmi, minyatür, karikatür, fotoğraf, batik, süsleme vb
» Hacim Sanatları : Üç boyutlu sanat çalışmalarıdır Sözgelimi heykel, seramik,
anıtlar gibi
» Mekân Sanatları : İç ya da dış mekânı içine alan ve ya düzenleyen sanat
dallarıdır En başta mimarî olmak üzere (bahçe mimarîsi, peyzaj mimarîsi),
çevre düzenlemesi gibi mekâna ilişkin tüm tasarım çalışmaları
» Dil Sanatları : Edebiyat ve yazı türlerini kapsayan sanatlardır; roman, hikâye,
şiir, deneme, tiyatro metni, film senaryosu vb gibi
» Ses Sanatları : Müzik ve bütün türlerini kapsayan sanatlardır; halk müzikleri,
klâsik müzikler gibi
» Hareket Sanatları: İnsanın, bedeniyle anlatım gücü kazandırdığı sanatlardır;
bale, dans türleri, halk dansları, pandomim vb
» Dramatik Sanatlar : İnsanın, eyleme dönüşmüş ifadelerle kendini veya bir
olayı, bir olguyu anlattığı sanatlardır;tiyatro, opera, müzikal oyun, kukla gibi
sahne sanatları, sinema, gölge oyunu gibi türleri buna örnek olarak
gösterebiliriz
Müziğin enstrümanları bu dalların birçoğunu içerirGörsel, işitsel bir çok faktörü var
Bir marangoz mantığının dışına çıkmamız gerekirDaha iyi bir yapısal eser vermek için
müzik kullağımız iyi olmalı ve plastik sanatlara karşı ilgi duymalıdır

113Ses Oluşumu ve Özellikleri
Ses cisimlerin titreşmesinden oluşur Sesin oluşması için ses kaynağı, iletici ve alıcı olması
gerekir Kulağımıza gelen her seste tını, yükseklik, süre, vurgu ve gürlük nitelikleri vardır
Bu nitelikler;
» Tını; seslerdeki çeşni ve renktir Rüzgâr sesi, keman sesi, kuş sesi, piyano sesi
gibi sesleri kendine özgü tınılarıyla ayırt ederiz
» Yükseklik; sesin ince ya da kalın oluşudur Diğer bir anlamada tiz ve pes oluşu
» Süre; sesin az ya da çok uzamasıdır
» Vurgu; sesin çeşitli şekilde çıkarılışıdır
» Gürlük; sesin hafif veya kuvvetli olşudur Yani şidetidir
114 Müziğin Temel Öğeleri
Müziğin temel öğeleri ritim, melodi ve armonidir Bu öğeler müziği var eder
» Ritim: Bir müzik parçasının, zamanı belli bir süre içinde eşit veya değişik
uzunluktaki parçacıklara bölünmesidir Ritim vuruşları bir düzen oluşturacak
şekilde birbirini izler Bu vuruşlar müzikte nota değerleri ile gösterilir Ritim
yalnızca sanata değil, evrene ve canlı varlıkların yaşamlarına da hâkim olan
öğedir
» Melodi: Melodi veya ezgi antik çağda “melos”(bir lirik şarkı üzerine söylenen
şarkı) kelimesinden türetilmiştir Melodi, tek sesle ifade edilen kendine özgü
karekteriyle müzikal fikirdir Örneğin;9senfoni, romans ve türkülerimiz
» Armoni: Akorların (en az iki sesin aynı anda çalınması) art arda
bağlanmasından meydana gelen müzik dokusudur
115 Müzik Türleri
Toplum yaşamıyla birlikte sürekli olusum ve gelişim halinde olan müziğin kaynağı tür
ve işlev bakımından çeşitlilik içerir Bu çeşitliliği sıralamak oldukça zordur Her dönem ve
yaşanılan yer bakımında çeşitlik sağlar Müzik türlerini ana ve alt başlıklar halinde şöyle
sıralayabiliriz

Gelişmişlik Düzeyine Göre
» İlkel müzik
» Yarı gelişkin müzik
» Gelişkin müzik
Yaygınlığına Göre
»
Yerel müzik
» Ulusal müzik uluslar arası müziğe yönelik olduğu
o Kültürel amaca göre
Geneleksel müzik (halk müziği)
Klasik müzik
Popüler müzik
o İnanç özelliği taşıyıp taşımadığına göre :
Dinsel müzik
Din dışı müzik
o Yerleşim birimini yapısına göre
Kırsal kesim müziği
Kent müziği
o Uluslara göre
Türk müziği
Çin müziği
Alman müziği
Arap müziği
Çingene müziği vb
o Kıtalara göre
Avrupa müziği
Asya müziği
Afrika müziği
o Kullanıldığı etkinlik ve konulara göre
Dans müzik
Film müziği
o Ait olduğu döme göre; barok modern klasik romantik
o Seslendiricisinin sayısınagöre; solo seslendirme
o Topluluğunun niteliğine göre; orkestra müzik koro müzik oda
müzik bando müzik konser müzik eğlence müzik fon müzik
o Yöneldiği yas kesimi göre; çocuk müzik, gençlik müzik
o Örgüsü ve dokusuna göre; Tek sesli müzik, cok sesli müzik
o Dayandığı ses sistemi göre; makamsal müzik, modal müzik tonal
müzik
o Oturtma ya da görevlendirmeye göre; çalgı müzik, ses müziği
o Özellik kazandıran çalgıya göre: kemen müzik piyano müzik,
davul zurna müziği

12 Temel Müzik İşaretleri
121 Porte (dizek)
Birbirine paralel beş yatay çizgi ve dört eşit aralıktan oluşan nota yazmak için
kullanılan şekle denirŞekil 12
Şekil 12Dizek
Aynı zamanda porte çizgileri dışına da nota yazılmaktadır Ek çizgi dediğimiz çizgiler
kullanılır Enstrüman veya vokalin sesinin ince veya kalınlığına göre porte çizgisinin altına
ve üstüne ek çizgiler eklenir
122 Nota ve Değerleri
Dizekteki sesleri ve bu seslerin süre uzunluklarını belirtmeye yarayan işaretlere nota
denir Bütün sesleri tanımlayan yedi nota vardır Bu notaları şekilleriyle tanırız Birlik
notadan almış dörtlük nota sürelerine kadar notalar vardır
Do Re Mi Fa Sol La Si Türkçede kullanımı
C D E F G A B İngilizlerin kullanımı
C D E F G A H Almanların kullanımı
Porte (dizek) üzerinde notaların yeri ve nota isimleri; Notalar
porte çizgisinin sırayla üzerine ve arasına yazılır

Süresi en uzun olan birlik notadır ve dört vuruştur Birlik nota her seferinde süresi ve
vuruş sayısı ikiye bölünerekten diğer değerleri oluşturur Bu notalar süre olarak kendi
isimlerini alırlar Örnek;2’lik nota 2 vuruştur, yani tınlama süresi 2 birim kadardır Sayısal
olarak da 2/4 bütünün yarısıdır(Birlik nota)Birlik notadan iki tane ikilik, dört tane dörtlük,
sekiz tane sekizlik elde edilir diyebiliriz Tersten de gidersek sekiz tane sekizlik nota bir tane
birliğe denktir

123 Sesiz (es-susmalar) Notalar
Müzikte sessiz süreler susma ile gösterilir ve işaretlenir Türkçede “susma”,”susku” ve
“es” gibi benzer kelimelerle de belirtilir Sesli notalar gibi sessiz notalarda da yedi susma
işareti vardır
Sessiz (es) notalarda isminden de anlaşıldığı gibi müzik partisinde işaretlerin olduğu
yerde ses kesilir(susuturulur) Bu işaretlerin dizek üzerinde gösterimi aşağıdaki gibidir

124 Anahtarlar
Müzikte üç tür anahtar vardırBunlar “Sol anahtarı”, ”Fa anahtarı”, “Do anahtarıo” dır
» Sol Anahtarı: Dizeğin ikinci çizgisinden çizmeye başlanılır ve beşlanılan ses
“sol” sesidir Gitar, flüt, bağlama ve keman notaları bu anahtarda yazılır

» Fa Anahtarı: Fa anahtarı, alt oktavlardakikalın dizek içine yerleştirebilmek için
kullanılır Dördüncü çizginin dışında üçüncü çizgiden başlayan “Fa anahtarı”
bulunmaktadır Piyano, basgitar, kontrubas notaları bu anahtarda yazılır

» Do Anahtarı: Do anahtarı, genelikle orta seslerin yazılışında kullanılır Dört
çeşit do anahtarı bulunmaktadır Şu anda bir tanesinin yerini bilmek kafidir
,diğerlerini siz araştırınız

125 Süre Uzunluğunda Yardımcı İşaretler
» Nokta: Yanına konduğu notayı yarı değeri kadar uzatır Aşağıda noktalı
notaların süre uzunlukları görülmektedir
» Çift Nokta: Bir nota veya susma işaretinin yanında iki nokta olduğu zaman
birinci nokta değerinin yarısı, ikinci nokta ise noktanın süre değerinin yarısı
kadar önüne geldiği noktanın süresini aaltır

» Üçleme: Doğal bölünümlü ikişerli olan bir nota değerinin, geçici olarak üç eşit
parçaya bölünmesine üçleme denir Üçleme notaların altına ya da üstüne üç
yazılır
» Legato (Bağlı): Notaların birbirine bağlanarak, seslendirilmesine legeto denir
Birinci nota çalınır, iki notaya bağlanır
» Durgu (puandorg):Üzerlerine geldiği notayı genellikle normal uzunluklarının
iki katı uzatır Ancak, müziksel nedenlerden dolayı yorumcuya bağlıdır
İstenilen sürede seslendirilir Genelde son notanın üzerinde buunur Şek115
» Tekrar İşareti: Bir müzik eserinin herhangi bir bölmünde melodi tekrarı için
kullanılır
» Dolap: Tekrar edilen bölümün ikincikez seslendirilişinde “1”yazan ölçüler
atlanır ve “2” yazan ölçüden çalınır Ş
» Da Capo(DC): Da capo,tekrar işaretinin yanında bulunuyorsa en başta dönülür
ve eserin sonuna kadar tekrar edilmeden seslendirilir
» Senyo: Tekrar işaretine ikinci kez rastlandığında, aynı işaretin ilk bulunduğu
ölçüye dönülür ve bu ölçüden başlayarak “son” anlamına gelen “fine”
kelimesinin olduğu yere kadar seslendirilir
126 İfadelendirme İşaretleri
» Staccato: Notaların sıçratılarak seslendirilmesine denir Diğer bir anlamda kesik
kesik de diyebiliriz Staccato, notanın altına ya da üstüne bir nokta ile yazılarak
gösterilir
» Çarpma: Asıl sese gidilmeden öce çok kısa bir süre başka sese çarpıp asıl sese
dönmedir Bu şekilde asıl ses vurgulanmış olur
» Tril: Asıl ses ile komşu sesin birbiri ardına oldukça hızlı ve uzunca süren
seslendirilmesidir
» Tremolo: Bir sesin komşu ses ile değil, komşunun yanındaki ses ile birbiri ardı
sıra olabildiğince hızlı seslendirilmesiyle elde edilen bir süslemedir
13 Ses Değiştirici (altere) İşaretler
Bu işaretler önüne geldiği notayı inceltir (tiz), kalınlaştırır (pes) ya da eski doğal
haline getirir Ses değiştirici işaretleri iki ana grupta toplayabiliriz Şek124
131 Evrensel Müzikte Değiştirici (Altere) İşretler
Batı müziğinde her ses arasında yarım ton farkı vardır Dolaysııyla bir sesi yarım ses
inceltmek ve yarım ses kalınlaştırmak için notadan önce bu işaretlerden konulur Diyez ( # )
:Önüne konulduğu notayı yarım ses inceltir
» Bemol ( b): Önüne geldiği notayı yarım ses kalılaştırı (pes)
» Natural (doğal):Ölçü içerisine arıza almış veya ton olarak arızalı parçalarda
kullanıldığında nota eski sesine-tonuna gelir Şek127
132 Türk Müziğinde Değiştirici İşaretler
Türk müziğinde notalar arası uzaklık batı müziğine nazaran daha azdırBati müziğinde
yarım perde dediğimiz ses, türk müziğinde on ikiye kadar bölünmektedirBu bölümlerin her
birine “KOMA” adı verilirEn küçük ses aralığı anlamına gelmektedirBatı müziğinde yarım
aralık veya yarım perde bir komadır
Yukarıda da görüldüğü gibi Türk müziğinde 4 komalık bakiye, 5 komalık küçük
münecenneb, 8 komalık büyük mücenneb, 9 komalık tanini, 12 veya 13-14 komalık artık
ikili aralıklıkları (en küçük ses uzaklığı) bulunmaktadır Bu seslerdeki farklılıkları
duyabilmek için çok müzik dinlemek ve müzik dağarcığına hakim olmak gerekirÇünkü ses
aralıkları çok yakın ve kulağa benzeş gelebilirİleriki konularda, Türk musikisi
makamlarında, daha net olarak bu aralıkları görebiliriz
212 Müzikte Diziler
Dizi; Latince merdiven anlamına gelen “scala” sözcüğünden gelmektedir Sekiz sesin
ardı ardına sıralanmasına dizi denir Örnek; Do1 den Do2 ye kadar olan seslere “Do”dizisi
denir
Klasik batı müziğinde temel dizi “Diyatonik” dizidir Şek2,8’de olduğu gibi
Avrupa’ya özgü bu dizilerin temeli Yunanlıların kulandığı dizilere kadar uzanır(daha eski
dönemlerde diyebiliriz Ör: Frigyen dizisi frigyalılar döneminde kullanılmıştır) Bunlar;
» Majör Dizisi(gamı): İki tam bir yarım, üç tam bir yarım (TTYTTTY)
aralıklardan meydana gelen diziye majör dizi denirBir diziyi majör yapan
özellik 1derece ve IIIderece aralığının büyük üçlü olmasıdırMajor dizilerde do
majör dediğimiz C olarak gösterilir
Şekil 212Major dizi
Bütün majör gamlar bu formülle elde edilir Eğer, tam ses olmama durumu varsa
bemol ve diyez işareti koyarak iki ses arasındaki uzaklığı bu formüle uyarlarız
» Minör Dizisi (gamı)
Bir majör dizinin VIderece sesi üzerine oluşturulan yeni dizi minör dizidirBir diziyi
minör yapan özellik Iderece ve IIIderece arasının küçük üçlü olmasıdırÖrneğin;Do
majör’ün altıncı sesine bakarsak yani VI derecesi La ‘dırLa sesi üzerine kurulan yeni dizi
(gam) La minör dizisidirUluslararası gösterimi ** dir
22 Temel Müzik Terimleri
Müzikte çeşitliliği sağlayan da bu işaretlerdir Bu işaretleri de iki ana grupba
ayırabiliriz
221Hız (hareket) Terimleri
Haraket, bir müzik eserinin hangi yavaşlıkta veya hangi hızlılıkta çalınacağını belirtir
En yavaş en hızlı birçok hız terimi vardır Bu terimlerin çoğu İtalyancadan gelmedir ve
müzik parçasının –notasının-dizeğinin sol üstüne yazılır Aşağıda görüldüğü üzere ismi ve
hızın anlamı verilmiştir
İSMİ ANLAMI
Grave Çok ağır
Lento Ağır
Largo Geniş
Larghetto Oldukça geniş
Adagio Acele etmeden
Andante
Orta yürüme
hızında
Moderato Orta dızda
Allegretto Oldukça hızlı
Allegro Hızlı
Vivace Canlı
Presto Çok hızlı
Prestissimo Son derece hızlı

222Nüans (ayırtı) Terimleri
Bir müzik eserinin yorumlanması sırasında, seslere uygulanan kuvvet yada hafiflik
derecelerine nüans denir Bunlar gürlük terimlerini oluşturur Terimler İtalyancadır Terimler
nota üzerinde kısaltmalar şeklinde kullanılır Başlıca nüans terimleri aşağıdadır
TERİM ANLATIMI KISALTMASI
piaissimo çok hafifi pp,ppp
piano Hafif p
mezzo piano orta hafifilikte mp
mezzo forte orta kuvvete mf
forte Kuvvetli f
fortissimo çok kuvvetli ff
molto fortissimo çok fazla kuveetli fff
forzando, con forza çok kuvvetli , vurgulu fz
forte piano kuvvetliden sonra hafif fp
crescendo gittikçe kuvetlenerek cresc
decrescendo gittikçe hafifiliyerek decresc
Bu terimlerin Nota üzerindeki kullanımı aşağıdaki gibidir Şekil:215

3RİTİM VE ÖLÇÜ (USÜL)
Diğer konularda ritimi vurgulamıştık Müziği var eden üç temel öge; ritim, melodi ve
armoniydi Ritim kalıpları (ölçüleri) Batı ve Türk müziğinde değişiklik göstermektedir Türk
müziğinde yetmiş iki adet usul vardır Batı müziğinde ise buna nazaran azdır Ölçüler aynı
zamanda karmaşıktır Ör:7/16, 13/8 gibi
Bu faaliyette ritimin, ölçünün ve vuruş şekillerinin nasıl olduğunu öğreneceksiniz
Basit ölçü ve vuruşları yapabileceksiniz Batı ve türk müziğinde kullanılan vuruş şekilleri ve
ölçüler hakkında bilgi edineceksiniz Bu bilgi dahilinde dinlediğiniz müziklerde ritmik
şekillerin ne olduğu hakında sezgisel bilgi ve basit ölçülerin el hareketlerini (vuruş)
yapabilme becerisi kazanacaksınız
31 Ritim Duygusu
Ritim, zamanın belli bir süre içinde eşit veya değişik uzunluktaki parçacıklara
bölünmesiydi Bu bilgiyi önceki vurgulamamızdan biliyoruz
Müziğin matmatiksel (sayısal) olarak parçalara bölünmesi de diyebiliriz Bu ritmik
yapılar yaşanılan coğrafyanın etkileşimlerine göre farklılık göstermektedir Örneğin, Türk
müziğinde bozlak, İç Anadoluda var olmuş bir ritmik yapıdır Mzurka Polonya halk dansıdır
ve ritmik yapısı farklıdır Flemnco ve halk müziği ritimlerinden de birçok örnekler
verebiliriz Ritim duygusunu ilerletmek için çok çeşitli müzikleri dikatle dinlemek gerekir
Bir süre sonra belleğimizda müziksel hafıza oluşacaktır
32 Ölçü (usul) ve Vuruş
» Ölçü: Bir müzik eserinin süre olarak birbirine eşit parçacıklara bölünmesine
ölçü denir Ölçü eşit zaman kümeleridir ve müzik yazısında birbiriden ölçü
çizgileri ile ayrılır
» Rakam: Bir müzik eserinin ölçüsü, anahtardan hemen sonra sayısal olarak
yazılır Rakamlar üst üste yazılır Üsteki rakam ölçüyü oluşturan zaman birim
değerlerinin sayısını gösterir Alattaki rakam ise bu değerlerin niteliğini belirtir
» Vuruş: Ölçü vurma, zamanın sırasını ve notanın değeri kadar tınlama süresini el
hareketleri ile belirtmektir Enstrüman çalışmalarında ayak hareketleri ile ölçü
vuruşlarını da yapabiliriz
321Batı Müziğinde Ölçü ve Vuruş Kavramı
Batı müziğinde ölçü ve vuruş kavramı klasik müziğe ayarlanmaktadır
» Ölçü Çeşitleri
• Basit Ölçüler: Bir zamanı meydana getiren değerlerin tümü birlik,
dörtlük ya da sekizlik benzeri ikişerli değer işaretine denk düşerse, bu çeşit
zamanlardan kurulu ölçülere basit ölçüler senir Basit ölçüler üçe ayrılır
İki zamanlı, üçlü zamanlı ve dörtlü zamanlı Sırasıyla Şek34 ‘te
göründüğü gibidir
• Bileşik Ölçü: Bir zamanı oluşturan değerlerin hepsi, noktalı birlik,
noktalı ilkilik, noktalı dörtlük ya da noktalı sekizlik gibi bir noktalı değer
işaretine denk ise bu ölçüler bileşiktir Şek35
• Aksak Ölçüler: Bir ölçü hem ikili zamanı hemde üç zamaı içeriyorsa bu
ölçü aksak ölçüdür Aksak ölçüler de üçe ayrılır İki zamanlı, üçlü
zamanlıve dörtlü zamanlı Sırasıyla aşağıdaki gibidir Şek36
» Vuruş çeşitleri
Vuruş, verilen zamanı elle parçalara bölmektir Mümkün olduğunca el haraketleri
kesin ve sınırlı olmalıdır El haraketleri aşağı yukarı ve sağa sola pozisyonlarda yapılır
Vuruşları temel olarak altı başlıkta toplayabiliriz
• İki zamanlı ölçünün vurulması: Birinci zaman aşağı ikinci zaman yukarı
yapılır
• Üç zamanlı ölçünün vurulması: Birinci zaman aşağı, ikinci zaman sağa
yukarı, üçüncü zaman sola yukarı yapılır
• Dört zamanlı ölçünün vurulması: Birinci zaman aşağı, ikinci zaman sola
yulkarı, üçüncü zaman sağa, dördüncü zaman yukarı sola yapılır
• Beş zamanlı ölçünün vurulması:
• Yedi zamanlı ölçünün vurulması:
• Dokuz zamanlı ölçünün vurulması:
32 2 Türk Müziğinde Usül (Ölçü ) ve Vuruş
Batı müziğinde usul ve vuruşun birçoğu türk müziğinde de geçerlidir Burada sadece
Türk müziğinde geçerli olanları açıklıyacağız
» Usül (Ölçü )
Eşit sayıda değişik vuruşlardan meydana gelmiş ritim kalıplarıdır Türk müziğinde
usüller el haraketiyle belirtilir Diğer bir anlamda tempo tutulur ve bu haraketler eserin
sonuna kadar disiplin içersinde devam eder
Türk müziğinde usuller şu kelimelerle ifade edilir Sağ el sağ dize kuvvetli, sol elde
sol dize zayıf zamanlı vurularak ifade edilir
DÜM-TEK-TEKE-TEKA-TEKKA-TAHEK
• DÜM: Kuvvetli zaman demektir Sağ elle sağ diz üzerine vurularak ifade
edilir
• TEK: Hafif zaman demektir Sol elle sol diz üzerine vurmakla ifade edilir
• TEKE: Birbirine eşit kısa zaman Sağ el sağ dize, sol elde sol dize eşit
zamanda bir biri ardına vurulmasıdır
• TEKA: Bir uzun ve bir kısa zaman Sağ ve sol ellerin, sağ ve sol dizlere
vurulmasıyla icra (ifade) edilir
• TAHEK: Sağ ve sol ellerin birlikte havaya kaldırılıp dizler üzerine
vurulmasıyla icra edilir
» Usül (Ölçü ) Çeşitleri
Açıklamalarını yapacağımız on beş zamanlıya kadar olan usüllere küçük usül, on beş
zamanlıdan yukarı olan usüllere büyük usül adı verilir Basit, birleşik ve aksak ritimler
olarak da sıralayabiliriz Aşağıda küçük (basit, birleşik aksak) ve büyük usüllerden
verilecektir Diğer usuller ileriki öğrenme faliyetlerinde verilecektir Aynı zamanda sizde
araştırınız
• NİM SOFYAN Basit usül) iki zamanlıdır 2/4 ‘lük ölçüsündedir Bu
usülde oyun havaları, türküler ve marşlar yazılmıştır Vuruluşu: Şek313
35
Şekil313Nim sofyan
• SEMAİ: Üç zamanlıdır ¾ ‘lük değerindedir Bu usülde oyun havaları ve
şarkılar yazılmıştır Vuruluşu: Şek3 14
Şekil314 Semai
• SOFYAN: Dört zamanlıdır 4/8 likve 2/4 lük değerlerde vurulur
vuruluşu Şek315
Şekil315
• TÜRK AKSAĞI: Beş zamanlıdır 5/8’ lik ve 5/4’ lük değerdedir
Vuruluşu: Şek316

notalar

nota eğitimi
Müzik bölümde nota eğitimi konusu, Arkadaşlar öncelikle müzikte 7 nota ismi bulunmaktadır Bunlar DO, RE, Mİ, FA, SOL, LA, Sİ’dir Bunlara aynı zamanda müzikte kullanılan ork notaları, nota sıralaması, nota eğitimi, notaların sıralaması, notalarla ork, müzikte nota sıralaması, nota sırası, flütteki notaların adları do re mi sıralanışı, flüt notaları gösterimi, notaların gösterimi, hakkında bilgiler