Canlı Ve Cansız Varlıkların Kavramları - Canlı Ve Cansız Varlıkların Kavramları Neler

Canlı Ve Cansız Varlıkların Kavramları - Canlı Ve Cansız Varlıkların Kavramları Neler
Canlı Ve Cansız Varlıkların Kavramları - Canlı Ve Cansız Varlıkların Kavramları Neler

atom bir canlımıdır veya canlı özellikleri taşıyormudur?

ATOM PARÇACIKLARININ ÖZELLİKLERİ

TabloA:Bunlar maddeyi oluşturan temel parçacıklardırParçacıkların bazı fiziksel özelliklerini belirten renk ve koku tanımlarının parçacık fiziğinde günlük yaşamdakinden farklı teknik anlamları vardırParçacıkların kütleleri birbirinden oldukça farklıdır ve kolaylık sağlaması bakımından 1 birim olarak alınan protonun kütlesine göre verilmiştirElektrik yükü de protonunkine göre belirlenmiştir(ν ve t parçacıklarının henüz doğrudan gözlemlenememiştir, ama varlıklarına ilişkin güçlü belirtiler bulunmaktadır)Her parçacığın, elektrik yükü, rengi ve kokusu ters işaretli olan bir karşıt parçacığı vardır;karşıt parçacıklar ayrıca listeye alınmamıştır
KARŞIT PARÇACIKLAR
Kuvantum kuramının geliştirilmesinden kısa bir süre sonra, 1930’ların başlarında kuramsal fizikçi PAM Dirac karşıt parçacıkların olduğunu öne sürdüHer temel parçacık için kütlesi aynı, ama elektrik yükü (ve herhangi bir başka yükü) ters işaretli olan bir başka parçacığın bulunması gerekiyorduBugün bu varsayım kanıtlanarak doğrulanmıştırÖrneğin, elektronun karşıt parçacığı pozitron, protonunki karşı proton (ya da antiproton) ve kuvarkınki karşıt kuvarktır (ya da antikuvark)
ATOM PARÇACIKLARININ ÖZELLİKLERİ
Her atom parçacığının bazı ayırt edici özelliği vardırBu özelliklerin başlıcaları kütle, elektrik yükü, bakışım, renk ve kokudur
KÜTLE VE ELEKTRİK YÜKÜ
Her temel parçacığın bir özgül kütlesi vardırParçacıkların kütleleri birbirinden çok farklı olabilmekte, ana bunun nedeni henüz bilinmemektedirParçacıkların bilinen bir başka özelliği de elektrik yükleridirBozonlar ile leptonların elektrik yükü elektronunkiyle aynı (-1) olabileceği gibi, bozonlarınki bunun tam ters işaretlisi de (+1) olabilirNötron ya da nötrino gibi yüksüz (nötr) bozonlar ve leptonlar da vardırKuvarkların elektrik yükü ise -2/3’tür
BAKIŞIM
Herhangi bir madde üzerinde yapılabilen ve maddede değişikliğe yol açmayan bir işlem varsa, o maddenin bakışımlı olduğu söylenirÖrneğim bir dairenin, merkezinden geçen ve ona dik olarak geçen çizginin çevresinde döndürülmüş olup olmadığı belirlenemezBenzer biçimde, bir eşkenar üçgen merkezinden dik olarak çıkan bir çizginin evresinde 120 derece döndürülürse üçgenin görünümünde herhangi bir değişiklik olmazMatematikçiler, çeşitli sistemlere uygulandığında bunlarda herhangi bir değişikliğe yol açmayan işlemleri genelleştirmiş ve sınıflandırmışlardır;buna gruplar kuramı denirEğer bazı maddeler üzerinde, bu maddelerde ve aralarındaki ilişkilerde bir değişikliğe neden olmadan uygulanabilecek bir işlemler kümesi varsa, bu kümeye bakışım grubu denirBu maddelerin bakışım işlemleri altında birbirlerine dönüştükleri söylenirBakışım gruplarının çeşitli adları vardır;doğadaki kuvvetlerin ve parçacıkların nasıl düzenlenmiş olduklarının açıklanması bakımından özel önem taşıyan bazı özel bakışım grupları SU grupları olarak adlandırılırBuradaki N, bakışım işlemlerinin uygulanabileceği temel madde sayısını gösterir

Bakışım olgusunu gösteren bu çizimde görülen her üç cisim de, merkezlerinden geçen, sayfaya dik bir eksenin çevresinde 120 derece döndürüldüklerinde kendisine dönüşür,yani görünümlerinde hiçbir değişiklik olmaz(b) ve (c) cisimleri, aynı merkez üzerine oturmuş iki
Tane (a) cisminden oluşurAynı bakışıma sahip daha karmaşık birçok başka düzen kurulabilir(c) cismi daha az bakışımlı olmakla birlikte, öbür ikisi için belirtilen temel bakışıma sahiptir
Fizikçiler parçacıkları ve bunların arasındaki etkileşimleri belirleyen yasaların belirli işlem kümeleri altında değişmediğini saptamışlardırÖzellikle 2 Dünya Savaşı’ndan sonra keşfedilen parçacıkların, SU(3) bakışım grubu işlemleri altında birbirine dönüşen kümeler oluşturduğu ortaya çıkmıştırAma, gözlemlenen parçacık kümeleri, olanaklı en basit maddeler kümesi değildirBu durum yukarıdaki çizimde gösterilmiştirGözlemlenen parçacıklar çizimdeki (b) ve (c) şekillerinin köşelerindeki gibidir ve 120 derecelik döndürmeler yapıldıkça doğa yasaları değişmemiş, böylece birçok parçacık kümesi çok basit şekilde gözlemlenebilmiştirAma (a) şeklinin köşelerinde yer alan en basit küme gözlemlenememiştir
1964’te Murray Gell-Mann ve George Zweig, birbirlerinden bağımsız olarak, proton,nötron ve keşfedilmiş birçok parçacığı da içermek üzere tüm hadronların çizimdeki (a) şekline benzer bir başka madde düzeyinden oluştuğunu ileri sürdüler;bu madde Gell-Mann’ın önerisi uyarınca kuvark olarak adlandırıldıKuvarklar ayrıca, "koku" denen fiziksel özelliklerine göre u,d ve s kuvarkları olarak ayrıldı(Kuvark sözcüğü James Joyce’un Finnegans Wake adlı romanında geçen bir cümleden alınmıştı)
Daha sonraki fizikçilerin de çalışmalarında benzer sonuçlara varması Gell-Mann ve Zweig’ın görüşünün doğrulanmasına ve kuvarkların kuvvetli etkileşime giren temel parçacıklar olarak kabul edilmesine yol açtıÖrneğin 1960’ların sonlarında ABD’nin California eyaletindeki Stanford Doğrusal Hızlandırıcı Merkezi’nde gerçekleştirilen bir deney sonucunda protonların ve nötronların kuvarklardan oluştuğu kanısı kesinleştiBu deneyde araştırmacılar Ernest Rutherfod’un atom çekirdeğini keşfetmesini sağlayan tekniğin bir benzerini uyguladılarBir kez protonlara çok yüksek enerjili elektronlar çarptırıldı ve şaşılacak kadar çok sayıda elektronun doğrudan protonların arasından geçmek yerine, büyük açılarla geri yansıdığı görüldüDikkatle sürdürülen incelemelerin ardından da protonların temelde üç noktamsı parçacıktan, yani kuvarklardan oluştuğunun kabul edilmesi gerektiği sonucuna varıldı(Bu deney sırasında ayrıca, kuvarkları birleştirerek protonun oluşmasını sağlayan ve glüon denen parçacıkların varlığına ilişkin kanıtlar da elde edildi)
Bilim adamlarının maddenin kuvarklardan oluştuğuna inanmalarını sağlayan başka nedenler de vardırBunlardan biri, kuvarkların proton,nötron ve öbür hadron türlerini oluştururken ancak belirli sayısal birleşimlerde bir araya geldiklerinin anlaşılmış olmasıdırProtonlar ve nötronlar üç kuvarktan, mezonlar ise tıpkı pionlar gibi kuvark-karşıt kuvark çiftlerinden oluşurkuramın geçerli olabilmesi için ancak belirli hadron biçimlerinin bulunması, bazılarının ise bulunmaması gerekir ve her iki koşul da sağlanmıştırBir başka neden de kuvarkların hem kuvvetli, hem de zayıf etkileşimlere nasıl girdiğini tanımlayan kuramların pek çok önemli deneyi doyurucu biçimde açıklayabilmesidir
İki kuvark arasında glüon alışverişi

Canlı ve Cansız Varlıklar

Çevremizdeki Varlıklar

Hepimizin yaşadığı çevre farklıdır Bazılarımız şehir ve kasabalarda, bazılarımız da köylerde yaşarız Şehirde yaşayan bir kişi için orman ve köy uzak çevredir Şehir ise köyde yaşayan bir kişinin uzak çevresidir Birisi için uzak olan çevre, diğeri için yakın olabilir
Nerede yaşıyor olursak olalım çevremizde birçok varlık vardır Çevremizdeki varlıklar, yakın ve uzak çevremize bağlı olarak farklılık gösterir

Çiçek, ağaç, ev, kedi, köpek, koyun, kuş, deniz, dere, göl, kaşık, çatal, masa, vb yakın ÇEVREMİZDEKİ VARLIKLARI TANIYALIM
çevremizde görebileceğimiz varlıklardandır Yakın çevremizde gördüğümüz ve yukarıda örnekleri verilen varlıkların sayısını arttırmak mümkündür Çevremizdeki varlıklar ikiye ayrılır

Taş, ev, bank, tahta, kalem, defter gibi varlıklar cansızdır
İnsanlar, hayvanlar ve bitkiler canlı varlıklardır

Varlıkları Nasıl Tanımlarız?

Bir grup içinde bulunan varlıkların her birini, sorgulama tekniği kullanarak tespit edebiliriz Sorgulama tekniğinde varlıkların özelliklerinden yararlanırız Bu teknik, olası iki cevabı (evet-hayır) olan soruları içerir Soru, her cevaplandığında varlığın belirlenmesi kolaylaşır En sonunda bir soru, varlığı belirlememize yardımcı olur
Canlı ve Cansız Varlıklar Arasındaki Benzerlikler ve Farklılıklar
üMaddedirler
üBoşlukta yer kaplarlar, hacimleri vardır
üKütleleri vardır
üBelli şekil ve büyüklükleri vardır

Canlıların Ortak Özellikleri

Tüm canlı varlıkların kendilerine özgü farklı şekilleri ve büyüklükleri olduğu gibi bazı ortak özellikleri de vardır Canlılar

;

Bitki ve Hayvanların Özellikleri

Bitki ve Hayvanlar beslenir Canlılar kendileri için gerekli olan enerjiyi besinlerden sağlar Kendilerine uygun besinlerle beslenerek hayatta kalmayı başarırlar Beslenemeyen canlılar bir süre sonra ölür

Bitkilerle hayvanların beslenme şekilleri aynı mıdır? Bitkiler kendi besinlerini yapan canlılardır Bitkiler besinlerini güneş ışığı altında yapraklarında hazırlar Hazırladıkları bu besinlerle beslenirler Hayvanlar, bitkiler ve başka hayvanlar yiyerek beslenir

Bitki ve Hayvanlar hareket eder Hayvanlar, ihtiyaçları olan besinleri bulmak, tehlikelerden korunmak, kendilerine uygun yaşam koşulları bulmak için hareket eder

Bitki ve hayvanların hareketleri farklıdır Bitkiler, kökleriyle toprağa tutundukları için hareketleri sınırlıdır Bir yerden bir yere gidemezler Hayvanların hareket türleri farklıdır