Mantarların Genel Özellikleri

Mantarların Genel Özellikleri
Mantarların Genel Özellikleri

Mantarlar

Mantarlar, sitoplâzmalarında zarla çevrili bir çekirdeğe sahip olan ökaryot hücreli canlılardır Mantarlar genellikle çok hücrelidir Klorofil içermeyen, yaşamları için gerekli olan besini hazır olarak sağlayan heterotrof canlılardır

1 Mantarların Genel Özellikleri

Mantarlar, yüksek yapılı bitkilerdeki kök, gövde ve yaprak gibi organlara sahip değillerdir Fakat hücrelerinin etrafında belirli bir hücre çeperinin olması, sporla çoğalmaları ve genellikle hareketsiz oluşları nedeniyle bitkilere benzer canlılardır Şapkalı mantarların çeşitli türleri ülkemizde doğal olarak yetişir, bazı türleri zehirlidir Şapkalı mantarlar besin ve ilâç yapımında kullanılmak üzere özel olarak da yetiştirilmektedir

2 Mantarların Çeşitleri

Mantarlar maya mantarları, küf mantarları, şapkalı mantarlar ve enfeksiyon yapan mantarlar olarak gruplandırılır

Maya mantarları; genellikle tek hücreli organizmalar olup, hücre çeperleri kitinden yapılmıştır Mayaların en önemli özelliği eşeysiz üremelerinin tomurcuklanma yolu ile olmasıdır Özellikle şekerli ortamlarda, toprakta, hayvan atıklarında bol miktarda görülür Hamurun mayalanmasında, bira üretiminde maya mantarlarından yararlanılır

Küf mantarları; çürümekte olan böcek, balık, kuş artıkları üzerinde saprofit olarak yaşarlar Eşeyli ve eşeysiz ürerler Besinlerin küflenmesine neden olurlar Mantarların sporları peynir, salça, ekmek, limon ve yemekler üzerinde çoğalarak besinlerin küflenmesine neden olur

Şapkalı mantarlar; genellikle ağaç altlarında, çayırlarda yetişen tipik şemsiye şeklinde olan mantarlardır Bu mantarların zehirli ve zehirsiz türleri vardır Zehirsiz türlerinin kültürü yapılarak kolayca yetiştirilir Şapkalı mantarlar; demir, bakır, fosfor, vitamin ve protein açısından zengin olduklarından besin olarak tüketilir

Enfeksiyon mantarları; insanda ağız ve boğaz hastalıkları, üreme organları ve deride enfeksiyonlara neden olan mantarlardır Bebeklerde görülen pamukçuk, saç dökülmesine neden olan saçkıran örnek verilebilir

3 Mantarların Biyolojik, Ekonomik Önemi ve İnsan Sağlığı ile İlişkisi

Mantarların en önemli görevleri yeryüzündeki madde dönüşümünde rol almalarıdır Mantarlar, ölü bitki ve hayvan kalıntılarının çürüyerek toprağa karışmasında rol oynarlar Bitkilerin sonbaharda dökülen yaprakları, mantar ve bakteriler tarafından çürütülerek humuslu organik maddelere dönüştürülür Oluşan fosfat ve nitrat gibi mineraller bitkiler tarafından alınarak yaşam döngüsüne katılır

Mantarlar, gıda ve fermantasyon endüstrisi, ilâç sanayii ve çeşitli ürünlerin elde edilmesinde kullanılmaktadır

Peynir, alkol, ilâç, ekmek yapımında mantarlardan yararlanılır Ekmek yapımında hamura katılan maya, kimyasal tepkimeler sonucunda karbon dioksit gazının çıkışına yol açar ve hamur kabarır Bazı maya mantarları da salgıladıkları enzimlerle, glikozu parçalayarak alkole dönüştürürler Bira ve şarap gibi alkollü içecekler şekerin fermantasyonu sonucu oluşur

Şapkalı mantarlar, eski çağlardan beri tüketilen önemli bir gıdadır Mantarın besin değeri oldukça yüksektir Özellikle içerdiği protein, vitamin ve mineral maddeler mantarın beslen*medeki önemini arttırmaktadır

Mantarda, mineral maddelerden kalsiyum, demir, fosfor, potasyum ve bakır bulunmaktadır

Mantarlar, ilâç yapımında da kullanılmaktadır Çeşitli antibiyotikler, steroit hormonlar, birçok vitamin*ler mantarlardan elde edilen ilâçlardır Son zamanlarda mantarlar kanser tedavisinde de kullanılmaya başlanmıştır Penicillium chrysogenum mantarının ürettiği penisilin antibiyotiği, bakteriyel hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır

Doğadaki mantarların zehirli ve zehirsiz cinsleri bulunmaktadır Bu mantarların ayırt edilememesi sonucu zehirlenmelere çok rastlanmaktadır Bilinçsizce toplanan zehirli mantarların tüketilmesi insanların ölümüne neden olmaktadır Bu tehlike kültür mantarlarında görülmez Bu nedenle kültür mantarlarının tüketilmesi gereklidir Kültür mantarları lâboratuvar şartlarında kolayca yetiştirilebilir Nemli ve karanlık ortamlarda, gübre ve saman karışımında kolayca yetiştirilen ve zehirleme tehlikesi olmayan önemli bir besin kaynağıdır