Çevre Bilincinin Artması İçin Neler Yapılabilir?

Çevre Bilincinin Artması İçin Neler Yapılabilir?
Çevre Bilincinin Artması İçin Neler Yapılabilir?

Toplumumuzda çevre kirliliği ve çevrenin korunması bir görev olarak algılandığı halde, buna pek dikkat edilmediği görülmektedir Kıyıların kirletilmemesi ve yağmalanmaması her türlü platformda dile getirilip savunulduğu halde, savunanlar pekala dile getirdiklerinin aksini yapabilmektedirler Sanayi atıklarının çevreye zarar vermeden imha edilmesini isteyen bir sanayici, kendi fabrikası söz konusu olduğunda bunu görmezlikten gelebiliyor En basit şekliyle herkes kendi evinin önünü temiz tutsa temizlik görevlilerine gerek kalmaz, diyebilen kimse, pekâla kendi çöplerini sokağa atabiliyor

Böylece, sorunun göründüğü kadar basit olmadığı anlaşılmaktadır Çünkü sorun artık çevre sorunu olmaktan çıkmış, bir ahlâk sorununa dönüşmüştür Bu durum sadece ülkemizde değil, dünyanın başka ülkelerinde de böyledir

Öyleyse bizler fert olarak neler yapabiliriz; kendimizde çevre bilincini nasıl oluşturabiliriz? Şimdi bunlara bir göz atalım

Evvela, yapılan alışverişin çevreyi korumada ilk adım olması gibi, satın alınan malların ev içinde bilinçli kullanılması da önemlidir Kullanılıp atacağımız naylon poşet yerine, sürekli kullanabileceğimiz bez torba, sepetler veya fileleri tercih etmeliyiz Poşet kullanmak zorunda kaldığınız zaman 3-5 küçük poşet yerine, büyük poşet kullanırsak bu bile çevre için bir faydadır Çevreyi kirleten plastik ambalajlı ürünler yerine cam ambalajlı ürünleri tercih edersek, hem uzun süre ondan yararlanmış oluruz, hem de cam geri dönüşümlü bir madde olduğu için onu tekrar ekonomiye kazandırabiliriz

Sebze, meyve alırken hormonlu olanlar tercih edilmemelidir Her zaman, hormonlu olmadığı halde normal boyutlarından daha büyük sebze ve meyveler de yetiştirilmektedir Bu bilinç üreticilerin hormonlu sebze-meyve yetiştirmesini etkileyecektir

Muhakkak ki, günlük hayatta çok sık ve yaygın olarak kullanılan piller yerine, şarj edilerek kullanılanını tercih edersek, içinde ihtiva ettiği ağır metallerden de kurtulmuş oluruz Bu piller bünyelerinde cıva, kadmiyum ihtiva ederler 1 gr Cıva 1 milyon litre su zehirlemekte, l gr Kadmiyum ise 1 ton pislikten daha zararlıdır

İnsanların alışkanlıklarını değiştirmek elbette ki zordur Ancak bu alışkanlıklarımızı değiştirmek hem kendi gezegenimiz, hem de kendi ekonomik durumumuz için gerekli olduğunu vurgulamak gerekir Dini ve kültürel boyuttan dolayı insanımız temizlik konusunda çok hassastır

En çok kullandığımız tüketim maddesi de temizlik ürünleridir Gıda maddelerinde yaptığımız tasarruf kadar maalesef temizlik maddelerinde aynı gayreti göstermiyoruz Deterjanın içinde bulunan fosfat, suya karıştığı zaman su kalitesini bozarak kullanılmaz hale gelmesine neden olur Ayrıca fosfatlar deniz ve göllerde yosunların hız1a çoğalmasına neden olduklarından bunlar öldüğünde, çürümelerini sağlayacak bakteriler daha fazla oksijene ihtiyaç duyacakları için diğer canlıların kullanması gereken oksijeni de tüketirler Bu şekilde diğer canlılar oksijensiz kalır ve yaşayamazlar Bunun sonucu olarak da göl ve ırmaklar kuruyup yok olabiliyor

Sabun tozları ve içinde fosfat bulunmayan deterjanları kullanırsak, bilinçli bir tüketici olabiliriz Ayrıca sıvı deterjanlar fosfat içermezler Bunların kullanılması tercih edilmelidir

Yemekler pişirilirken çelik ve teflon tencerelerden yararlanmalı, kapakları kapatılarak enerji tasarrufu sağlanmalıdır

Ekmek israfına son verilmeli, ihtiyacımız kadar kullanmalıyız Atalarımızın aziz ekmek dedikleri, yere düşünce öpüp kaldırdıkları ve daha uygun bir yere koyduklarını hatırımızdan çıkarmayalım Bayatlayan ekmeği hemen atmamak, onu başka gıdalarla tekrar kullanmak bu ekmek savurganlığını asgariye indirecektir

Bütün bunların çevre bilinciyle ne alâkası var diyebilirsiniz Şöyle ki; insanın mutluluğu için ortaya çıkarılan her teknolojik gelişme mutlaka beraberinde çevre sorunlarını da getirmektedir Her gün kullandığımız hava, su, enerji ve gıda maddelerini daha dikkatli olarak harcamalıyız Dünyanın kaynaklarının sınırlı olduğunu, yaptığımız her yanlış hareketin faturasını diğer insanların ve torunlarımızın da çekeceğini unutmamalıyız Çevreyi yok etme ve kirletme adına yapacağımız her yanlış hareket nedeniyle gerek gelecek nesillerin vicdanında ve gerekse ahirette mesul ve mahkum olacağımız unutulmamalıdır

ÇEVRE SORUNLARI ve DOĞAL AFETLER

1 Çevre Sorunları
Çevre sorunları, insanların yaşadıkları doğal ortamı bozmaları ile ortaya çıkar İnsanlar kendilerine daha iyi yaşama koşulları sağlamak için çevreye zarar verirler
Ülkemizde özellikle büyük şehirlerde kalitesiz yakıt kullanımından dolayı hava kirliliği meydana gelmektedir Fabrikalardan ve evlerden çevreye atılan bazı maddeler (poşet gibi) toprak kirliliğine neden olur
Özellikle sanayi bölgelerinin yakınındaki kentlerin kanalizasyonları akarsular, deniz ve göllerin kirletilmesine neden olmaktadır Ayrıca gemilerden boşaltılan bazı maddeler ve deniz kazaları bu kirlenmeyi artırmaktadır
Su ve toprak kirliliğine neden olan maddelerin bir kısmıda katı atıklardır Katı atıklar; plâstik maddeler, cam ürünleri, metalik maddeler (konserve ve meşrubat) ve ağaç ürünleri (kağıt, karton gibi)
Özellikle büyük kentlerde arabaların motor ve klakson gürültüleri ile bazı eğlence yerleri ve bazı iş yerleri de gürültü kirliliğine neden olmaktadır

Çevre sorunlarının çözümünde bize ve devlete düşen görevler;
· Ormanlarda izinsiz ağaç kesmeyip, ateş yakmamalıyız
· Fabrikaların zehirli atıkları ve kanalizasyon suları akarsulara, göllere ve denizlere akıtılmamalıdır
· Çöpleri rastgele çevreye, akarsulara, göllere ve denizlere atmamalıyız
· Kaliteli yakıtlar kullanmalıyız
· Çevre sorunlarının çözümü için sivil toplum kuruluşlarına yardımcı olmalıyız
· Çevre sorunlarının önlenmesi için devletin çeşitli zorunluluklar getirmesi gerekmektedir
· Çevre bakanlığı daha aktif bir şekilde çalışmalıdır
· Yerel yönetimler çevre sorunlarına daha fazla ilgi göstermelidir

2 Doğal Afetler ve Korunma Yolları

Doğal afetler, insanları olumsuz etkileyen doğal olaylardır Büyük oranda can ve mal kaybına neden olurlar İnsanlara ve ülkelere büyük zarar verirler Doğal afetlerin kontrol altına alınıp durdurulması da mümkün değildir Bazı doğal afetleri şöyle sıralayabiliriz;

a Depremler
Yer kabuğunda meydana gelen ani sarsıntılara deprem denir Yeryüzünün belirli yerlerinde sıklıkla görülür Buralara deprem kuşakları denir
Bunların en önemlisi Kuzey Anadolu Deprem Kuşağı’dır Bu kuşak Saros körfezinden başlayarak Marmara denizinin kuzeyinden İzmit körfezi ve Karadeniz Bölgesi’ndeki sıradağların arasındaki çukurluklardan Van gölünün kuzeyine kadar ulaşır

Ülkemizdeki deprem alanlarının dağılışı

Deprem öncesi alınması gereken önlemler;
· Deprem kuşağına yerleşim yeri kurulmamalıdır
· Zemini sağlam olmayan yerlere yerleşilmemelidir
· Binalar yüksek katlı olmamalı ve inşaat tekniklerine uygun yapılmalıdır
· Halka deprem konusunda eğitim verilmelidir

Deprem sırasında yapılması gerekenler;
· Soğukkanlı davranılmalıdır
· Balkon ve pencereden atlanmamalıdır
· Elektrik sigortası ve hava gazı vanası kapatılmalıdır
· Bina içinde sağlam eşyaların yanında çömelmiş durumda bulunulmalıdır
· Sarsıntı biter bitmez binadan çıkılmalıdır
Ülkemizin büyük bir kısmı deprem tehlikesi altında olduğu için depreme karşı her zaman hazırlıklı olmalıyız Kısacası depremle yaşamayı öğrenmeliyiz

b Erozyon
Sel suları ve rüzgârlar tarafından aşındırılarak taşınan toprakların barajlara, göllere ve denizlere biriktirilmesine erozyon denir
Yurdumuz yarı kurak bir iklime sahip olduğu için önemli bir kısmı bitki örtüsünden yoksundur Aynı zamanda yurdumuz çok engebeli bir araziye sahiptir
Bunlardan dolayı ülkemizde çok şiddetli erozyon meydana gelmektedir Sağanak yağışlar, orman ve otlakların tahribi ile arazilerin yanlış kullanımı da erozyonu artıran faktörlerdendir
Erozyon sonucunda toprağın en verimli olan kısmı taşındığı için tarım alanlarında azalma meydana gelir Taşınan toprağın bir kısmı baraj göllerine dolarak barajların kullanım sürelerinin kısalmasına neden olur
Toprak erozyonu ülkemiz için çok önemli bir sorundur Çünkü tahrip edilen toprakta bitkiler yetişmeyecektir Bu yüzden topraklarımızda tarım yapmak zorlaşacaktır Bu durumda ülkeler açlık tehlikesi ile karşı karşıya kalabilirler
Erozyonla mücadele için özel bir kuruluş olan TEMA (Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı) kurulmuştur TEMA erozyon konusunda eğitici çalışmalar yaparak, erozyonu önlemek için faaliyetlerde bulunur

Erozyonu önlemek için;
· Orman alanları korunmalı
· Boş araziler ağaçlandırılmalı
· Meralar korunmalı
· Eğimli yamaçlar taraçalandırılmalı
· Tarlalardaki anız örtüsü yakılmamalıdır
Kısacası erozyonu önlemek için bitki örtüsü korunmalıdır
*
c Toprak kayması
Yamaçlarda bulunan toprağın, kütle halinde kayarak aşağı doğru inmesi olayına toprak kayması denir Toprak kaymasına heyelân da denir Bazen toprakla birlikte altındaki kayanın bir bölümü de yer değiştirir

Toprak kaymasının nedenleri;
· Yer şekillerinin fazla eğimli olması
· Yağışlar ve eriyen kar sularının toprağı kaygan hale getirmesi
· Özellikle killi toprakların yağış sularını emerek kayganlaşması
· İnsanların yol yapımı ve inşaat çalışması gibi faaliyetleri de toprak kaymasına neden olabilir

Ülkemizde görülen heyelânların mevsimlere dağılış oranları

Ülkemizde toprak kaymaları en fazla ilkbahar mevsiminde görülmektedir Bunun en önemli nedeni kar erimeleridir Toprak kayması en fazla Karadeniz Bölgesi’nde meydana gelmektedir Özellikle Doğu Karadeniz Bölümü’nde heyelânlar çok fazla olmaktadır
Toprak kayması sonucunda göller de oluşur Vadi boyunca akan bir akarsuyun önü toprak kayması ile kapanarak göller oluşabilir Trabzon’daki Sera ve Erzurum’daki Tortum gölleri buna örnek olarak verilebilir

d Sel baskınları ve önleme çalışmaları
Sel, sağanak yağış ve hızlı kar erimeleri sonucu çok miktarda suyun akışa geçmesi ile meydana gelir Sel, önüne gelen taşları, toprakları, bitkileri sökerek taşımaktadır Sel, ülkemizde çok görülen bir doğal afettir Her yöremizde sel felaketleri meydana gelebilir Fakat en fazla Doğu Karadeniz Bölümü’nde görülür En fazla ilkbahar mevsiminde sel meydana gelir Bu mevsimde artan yağmurlar selleri oluşturur Yaz aylarında görülen sellerin nedeni sağanak yağışlardır Ülkemizde sellerin başlıca oluş nedenleri;
· Sağanak yağışlar ve hızlı kar erimeleri
· Arazinin bitki örtüsünden yoksun olmasıdır
Sel baskınları verimli tarım topraklarını taşır Tarım alanlarındaki ürünlere zarar verir Ev, yol ve köprülere zarar verir Seller sonucunda ulaşım ve haberleşmede aksamalar olur Sellerin zararlarından korunmak için,
· Akarsu yataklarına yerleşilmemelidir
· Akarsu yataklarının kenarlarına taşkınları önlemek için setler yapılmalıdır

e Çığ
Çığ, büyük kar yığınlarının yamaç boyunca hareket etmesidir Yüksek dağlık alanlardaki dik yamaçlarda bulunan karların değişik seslerle harekete geçmesi sonucu oluşur Çığ, ülkemizde en fazla Doğu Anadolu Bölgesi’nde görülür Bunun nedeni kar yağışlarının fazla olmasıdır

f Yangınlar
Yangınların bir kısmı yerleşim yerlerinde meydana gelir Bunlara insanlar neden olmaktadır Fakat özellikle orman yangınları büyük doğal afetler arasında gösterilebilir Orman yangınları en fazla yaz ve sonbahar mevsimlerinde görülür Orman yangınları doğal çevreye zarar verdiği gibi ülke ekonomisine de büyük zarar verir Orman yangınları; erozyon, sel, heyelân ve kuraklığa neden olur Orman yangınlarına karşı alınacak önlemleri şu şekilde sıralayabiliriz;
· Ormanlarda yapılan pikniklerde ateş yakılmamalı, sigara izmariti atılmamalıdır
· Orman içinde yollar açılmalıdır
· Orman içinde haberleşme ve yangın söndürme sistemi kurulmalıdır