Günümüzde İnsanların Yerleşme İhtiyaçlarını Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Günümüzde İnsanların Yerleşme İhtiyaçlarını Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Günümüzde İnsanların Yerleşme İhtiyaçlarını Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Yerleşme kavramı geniş anlamıyla yerleşilebilir ve yerleşilen alanların tamamını kapsamaktadırBu alanlara ÖKÜMEN denir
Bu alanlardan kutuplara gidildikçe yerleşim alanlarına rastlanmamaktadırÖkümen alanların dikey sınırı ise Tropikal kuşakta 3500-4000 metredirBu değer kutuplara gidildikçe azalmaktadır
Yeryüzünde yerleşmeyi etkileyen faktörleri doğal ve beşeri olarak iki grupta inceleyebiliriz

ADOĞAL FAKTÖRLER
1Kara ve denizlerin dağılımı
2İklim
3Yeryüzü şekilleri
4Verimli tarım alanları
5Akarsu havzaları
6Maden havzaları
1Kara ve denizlerin dağılımı

Yeryüzünde kara yüzeylerinin 13,5 milyon km2 sini Antarktika buz kıtası oluşturur
Bu alanda sadece bilimsel ve askeri amaçlı üsler bulunurBunun dışında kalan 136 milyon km2 lik kara yüzeyleri yerleşim alanı olarak kabul edilirYeryüzünde yerleşim alanını sınırlandıran en büyük engel denizlerdirSu yüzeyleri Dünya alanının %71'ini kaplarBu alanlar yerleşim alanlarını en fazla daraltan alanlardır

Dünyada yerleşmelerin Kuzey Yarımkürede daha fazla olmasında karaların daha fazla yer kaplaması iklim şartlarının iyi olması etkili olmuştur
Güney yarımkürenin orta kuşağı karaların en az olduğu kuşaktırBu yüzden Güney Yarımkürede yerleşmeler azdır __________________
2İklim Şartları

İklim şartlarının elverişli olduğu,dört mevsimin belirgin olarak yaşandığı orta kuşakta yerleşmeler daha fazladır

Tropikal kuşakta alçak kesimler çok sıcak ve nemliliğin fazla olmasından dolayı yerleşmeye uygun değildir
Bu kuşakta yüksek kesimlerde iklim şartları daha elverişli olduğundan yerleşmeye daha uygundur

Sıcaklığın çok düşük olduğu alanlarda oluşan buzullar yerleşim alanlarını sınırlandırır
Sıcaklığın yüksek olduğu çöl alanlarında da yerleşme yok denecek kadar azdır

3Yeryüzü şekilleri

Yerşekillerinin engebeli ve dağlık olduğu alanlarda yerleşmeler azdır

Dağlık engebeli alanlarda ulaşım imkanları da gelişmediğinden az nüfusludur
Amerika kıtasında Kayalık ve And Dağları,Avrupa'da Alp Dağları,ülkemizde Toros lar ve Kuzey Anadolu Dağları,Asya'da Himalaya Dağları yerleşme alanı sınırlandıran önemli yükseltilerdirçYerşekilleri,iklim şartlarını ve tarım alanlarının dağılımını da belirlediğinden yerşekillerinin sade,iklim şartlarının elverişli olduğu alanlarda yerleşmeler daha fazladırÖrneğin,Doğu Anadolu Bölgesinde yükseltinin fazla olması,yerşekillerinin engebeli olması,tarım alanlarının az olmasından dolayı yerleşmeler azdır

4Verimli Tarım Alanları

Dünya üzerinde yerleşmelerin en fazla toplandığı alanlar verimli tarım alanlarıdırAlüvyonların biriktirildiği ovalar ve delta ovalarının bulunduğu,suyun kolay temin edilebildiği alanlar önemli yerleşim alanlarını oluştururVolkanik arazilerde toprak mineral bakımından zengin ve verim fazla olduğundn volkanik tehlikeler olsa da yerleşmelerin fazla olduğu alanlardır

Akarsu hazvalarında verimli tarım alanlarının olması,tarımın gelişmesini etkileyerek yerleşmelerin bu alanlarda artmasına sebep olmuşturBu genellemeye Ekvatoral kuşak akarsuları(Amazon,Kongo)ve Kutup kuşağı akarsuları uymaz
Ekvatoral bölgede yüksek nem ve sıcaklıktan,kutuplarda ise düşük sıcaklıktan dolayı yerleşmeler azdır
Yerleşmelerin çok olduğu akarsu havzalarına;Avrupa'da Ren,Afrika'da Nil,Asya'da İndus,Ganj,Asya'da Fırat-Dicle,Amerikada Misisipi nehirleri örnek olarak verilebilir

Türkiye'de nüfusun farklı dağılışında etkili olan faktörler şunlardır:1 Fiziki Faktörler

a İklim özellikleri: Ülkemizde nüfusun yoğun olduğu yerlerin, genelde kıyı bölgeler olmasında ılıman iklimin büyük etkisi vardır Kurak ve kışları aşırı soğuk geçen yerlerde nüfus fazla yoğun değildir
b Yerşekilleri: Ülkemizde yüksek ve engebeli yerlerde nüfus azdır Doğu Anadolu Bölgesi, Taşeli platosu, Menteşe yöresi gibi yerler bunlara örnek verilebilir
c Toprak özellikleri: Verimli toprakların bulunduğu alanlar (Çukurova, Gediz, B Menderes) nüfusça kalabalık iken, Tuz Gölü çevresi gibi yerlerde verimsiz topraklar bulunduğundan nüfus çok azdır
2 Beşeri Faktörler
a Sanayileşme: Bütün Dünya'da olduğu gibi Türkiye'de de, sanayileşmenin arttığı yerlerde nüfus yoğunluğu artmıştır İstanbul, İzmit, Adapazarı, Bursa, Adana ve İzmir buna örnektir
b Tarım: Tarımın geliştiği yerler yoğun nüfusludur Çukurova, Gediz, Bafra ve Çarşamba ovaları çevresi gibi
c Yeraltı kaynakları: Madenlerin veya enerji kaynaklarının işletilmesinde yoğun nüfusa ihtiyaç olduğundan, bu alanlarda da nüfus fazladır Zonguldak, Soma, Elbistan buna örnektir
d Turizm: Ülkemizde, Ege ve Akdeniz kıyılarındaki merkezlerde turizmden dolayı nüfus yoğunlaşmıştır
e Ulaşım: Ulaşım yolları kavşağında bulunan illerimizin nüfusu artmıştır Eskişehir, Ankara, Kayseri, İstanbul gibi illerin gelişmesinde, ulaşım yolları üzerinde bulunmaları da etkili olmuştur
Bir ülkenin nüfus dağılımında fiziki faktörler daha etkiliyse, o ülke sanayileşmemiştir ve daha çok ta-nm ve hayvancılıkla geçimini temin etmektedir
Nüfus dağılımında beşeri ve ekonomik faktörler daha çok etkiliyse, o ülke sanayileşmiş ve gelişmiş ülke demektir

Türkiye Nüfus Dağılım Haritası da;
En kalabalık yerlerin; Trabzon, Samsun, Zonguldak, istanbul, İzmit, Adapazarı, Bursa, İzmir, Aydın, Adana, İçel, Hatay, Ankara ve Gaziantep olduğu görülür
En seyrek nüfuslu yerlerin; Sinop, Kastamonu, Artvin, Gümüşhane, Kırklareli, Çanakkale, Muğla, Kütahya, Burdur, Sivas, ve Doğu Anadolu'da Elazığ, Malatya dışındaki iller olduğu görülür
Türkiye'de Yerleşme : İnsanların, çok farklı türdeki konutlarda, yaşamlarını toplu ya da dağınık şekilde sürdürmelerine yerleşme denir
Yerleşmeyi etkileyen faktörler
1 iklim
Yerleşmeyi etkileyen en önemli faktördür Dünya'da Orta kuşak karalarında iklim şartları uygun olduğundan, nüfus fazla iken çöllerde, kutup bölgelerinde bataklıklarda ve yüksek dağlık alanlarda, iklim şartları uygun olmadığından, nüfus çok azdır Yine, Ekvatoral bölgede O -1000 m yükseltiler arasında, aşırı nemli ve bunaltıcı bir iklim etkili olduğundan, Amazon ile Kongo havzalarında da nüfus azdır
2 Yeryüzü şekilleri
Dağlık, çok engebeli ve yüksek sahalar, yerleşmelerin kurulmasını ve gelişmesini önemli ölçüde engellemektedir Buna karşılık düz ovalık alanlarda tarım, ulaşım, sanayi faaliyetleri daha çok geliştiğinden nüfus fazladır Doğu Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde nüfus yoğunluğunun az, Marmara ve Ege bölgelerinde fazla olması buna örnektir
3 Toprak
Verimsiz toprakların bulunduğu yerler, nüfusça tenha iken (Tuz Gölü çevresi), verimli toprakların bulunduğu yerler nüfusça zengindir (Çukurova ve Ege ovaları gibi)
4 Ekonomik Kaynaklar
Ekonomik kaynakların fazla olduğu, sanayi, ticaret faaliyetlerinin yoğun olduğu, maden ve enerji kaynaklarının çok bulunduğu yerlerde nüfus yoğunluğu artmaktadır Ülkemizde Marmara Bölgesi ile Zonguldak, Karabük, Ereğli, Batman gibi merkezlerin nüfusça yoğun olmaları ekonomik kaynakların çok olmasındandır Ekonomik kaynakların yetersiz olduğu bölgelerde, halk geçimini temin etmek için göç etmekte ve nüfusları azalmaktadır

Yerleşme kavramı geniş anlamıyla yerleşilebilir ve yerleşilen alanların tamamını kapsamaktadırBu alanlara ÖKÜMEN denir
Bu alanlardan kutuplara gidildikçe yerleşim alanlarına rastlanmamaktadırÖkümen alanların dikey sınırı ise Tropikal kuşakta 3500-4000 metredirBu değer kutuplara gidildikçe azalmaktadır
Yeryüzünde yerleşmeyi etkileyen faktörleri doğal ve beşeri olarak iki grupta inceleyebiliriz

ADOĞAL FAKTÖRLER
1Kara ve denizlerin dağılımı
2İklim
3Yeryüzü şekilleri
4Verimli tarım alanları
5Akarsu havzaları
6Maden havzaları
1Kara ve denizlerin dağılımı

Yeryüzünde kara yüzeylerinin 13,5 milyon km2 sini Antarktika buz kıtası oluşturur
Bu alanda sadece bilimsel ve askeri amaçlı üsler bulunurBunun dışında kalan 136 milyon km2 lik kara yüzeyleri yerleşim alanı olarak kabul edilirYeryüzünde yerleşim alanını sınırlandıran en büyük engel denizlerdirSu yüzeyleri Dünya alanının %71'ini kaplarBu alanlar yerleşim alanlarını en fazla daraltan alanlardır

Dünyada yerleşmelerin Kuzey Yarımkürede daha fazla olmasında karaların daha fazla yer kaplaması iklim şartlarının iyi olması etkili olmuştur
Güney yarımkürenin orta kuşağı karaların en az olduğu kuşaktırBu yüzden Güney Yarımkürede yerleşmeler azdır __________________
2İklim Şartları

İklim şartlarının elverişli olduğu,dört mevsimin belirgin olarak yaşandığı orta kuşakta yerleşmeler daha fazladır

Tropikal kuşakta alçak kesimler çok sıcak ve nemliliğin fazla olmasından dolayı yerleşmeye uygun değildir
Bu kuşakta yüksek kesimlerde iklim şartları daha elverişli olduğundan yerleşmeye daha uygundur

Sıcaklığın çok düşük olduğu alanlarda oluşan buzullar yerleşim alanlarını sınırlandırır
Sıcaklığın yüksek olduğu çöl alanlarında da yerleşme yok denecek kadar azdır

3Yeryüzü şekilleri

Yerşekillerinin engebeli ve dağlık olduğu alanlarda yerleşmeler azdır

Dağlık engebeli alanlarda ulaşım imkanları da gelişmediğinden az nüfusludur
Amerika kıtasında Kayalık ve And Dağları,Avrupa'da Alp Dağları,ülkemizde Toros lar ve Kuzey Anadolu Dağları,Asya'da Himalaya Dağları yerleşme alanı sınırlandıran önemli yükseltilerdirçYerşekilleri,iklim şartlarını ve tarım alanlarının dağılımını da belirlediğinden yerşekillerinin sade,iklim şartlarının elverişli olduğu alanlarda yerleşmeler daha fazladırÖrneğin,Doğu Anadolu Bölgesinde yükseltinin fazla olması,yerşekillerinin engebeli olması,tarım alanlarının az olmasından dolayı yerleşmeler azdır

4Verimli Tarım Alanları

Dünya üzerinde yerleşmelerin en fazla toplandığı alanlar verimli tarım alanlarıdırAlüvyonların biriktirildiği ovalar ve delta ovalarının bulunduğu,suyun kolay temin edilebildiği alanlar önemli yerleşim alanlarını oluştururVolkanik arazilerde toprak mineral bakımından zengin ve verim fazla olduğundn volkanik tehlikeler olsa da yerleşmelerin fazla olduğu alanlardır

Akarsu hazvalarında verimli tarım alanlarının olması,tarımın gelişmesini etkileyerek yerleşmelerin bu alanlarda artmasına sebep olmuşturBu genellemeye Ekvatoral kuşak akarsuları(Amazon,Kongo)ve Kutup kuşağı akarsuları uymaz
Ekvatoral bölgede yüksek nem ve sıcaklıktan,kutuplarda ise düşük sıcaklıktan dolayı yerleşmeler azdır
Yerleşmelerin çok olduğu akarsu havzalarına;Avrupa'da Ren,Afrika'da Nil,Asya'da İndus,Ganj,Asya'da Fırat-Dicle,Amerikada Misisipi nehirleri örnek olarak verilebilir

Peki geçmişte insanların yerleşmelerini etkileyen faktörler nelerdir?

Alıntı:

pelin836´isimli üyeden Alıntı

Peki geçmişte insanların yerleşmelerini etkileyen faktörler nelerdir?

Geçmişte İnsanların Yerleşmelerini Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Bir yerin yerleşim yeri seçilmesinde etkili olan etkenler şunlardır:

1 Su açısından zenginlik (Tatlı su: nehirler yada akarsular, göller, göletler, vd)

2 Verimli tarımsal arazi yapsına sahip olması (dağların etekleri)

3 İklim

4 Endüstirinin yaygın oluşu
5 Ulaşım

Tarihten günümüze kalabalık yerleşim yerleri genellikle denize kıyısı olan yerlerdir Çünkü bu tür yerler hem iklimsel açıdan ılıman bir iklime ve bunun neticesinde verimli topraklar ve tarımsal arazilerin olmasını sağlar Ayrıca denize kıyısının olmasıyla beraber ulaşımında kolaylaşması özellikle ürünlerin ihracı ve ithali açısından kısacası ticare ve endüstriyel açıdan çok önemlidir

ilk insanlar yerleşim alanı seçerken nelere dikkat etmişlerdir

Yerleşme yerinin seçilmesinde ve yerleşim biriminin gelişiminde, doğal ve beşeri faktörler birlikte rol oynar Ancak şartlara göre bunlardan birisi diğerlerine oranla biraz daha fazla etkili olabilmektedir Fiziki faktörler genellikle yerleşme ünitelerinin yer seçiminde ve devamlılığında en önemli etkiyi yapar Beşeri faktörler ise yerleşim biriminin özellikleri ve gelişimi üzerinde etkili olurlar

Doğal Faktörler (Etkenler)

Yerleşim yerlerinin kurulmasında etkili olan doğal faktörlerin başında insan hayatı için gerekli olan su gelmektedir Araştırma sahasında ilk kurulan ve günümüzde de hala varlığını sürdüren yerleşmelerin büyük bir çoğunluğu su kaynaklarının olduğu yerde ya da yakınında bulunmaktadır

Yerleşme üzerinde etkili olan bir diğer doğal faktör de iklimdir Karasal iklimin etkili olduğu bölgelerde yerleşim yerlerindeki yoğunluğun azalmasında etkilidir Dağlık ve arızalı alanlar ile ovalık alanlar arasında yerleşme ve yerleşmenin yapısı bakımından farklar bulunur Buna göre dağlık alanlarda yerleşmeler az, ovalık ve düz alanlarda ise yerleşmelerin sayısı fazladır Dolayısıyla yerleşmeler toplu yerleşme özelliğindedir

Yerleşmeleri toprak özellikleri de etkilemektedir Çünkü toprağın verimli ya da verimsiz olması yerleşmelerin gelişmesinin sağlayan veya engelleyen önemli bir etkendir Araştırma sahasında alüvyal topraklar, kireçsiz kahverengi topraklar ve kahverengi orman topraklarının bulunması tarımsal faaliyetleri olumlu yönde etkilemiştir

Yerleşmeler üzerinde ormanların etkisi bulunmaktadır Ormanlar tarım arazilerini daralttıkları için buralarda yerleşme sayısı az ve nüfusları düşüktür Orman alanları ayrıca engebeli alanlar oldukları için de yerleşmeyi sınırlandırmaktadır Burada yaşayan insanlar ormanların tahrip edilmesiyle elde edilen tarım arazilerinden ve ormanlardan yararlanarak geçinirler Maden yatakları da yerleşmeler üzerinde etkili olmaktadır

Beşeri Faktörler (Etkenler)
Yerleşme yerinin seçilmesinde doğal faktörlerin etkisi çok fazladır Fakat bu seçilen yerlerin gerek gelişmesi gerekse büyümesinde ve şekillenerek kendine özgü özellikler kazanmasında beşeri faktörler ön plana çıkmaktadır Beşeri faktörler ile doğal faktörler karşılıklı ilişki içerisindedirler

Bulunduğu yerin konumu sebebiyle sahanın uygarlıklar arasında sık sık el değiştirmesi yerleşme sistemi üzerinde etkili olmuştur Geçen bu zaman içerisinde sahada bir çok yerleşme kurulmuştur

Her dönemde yerleşmelerin sahada yoğun olmasında tarımsal özelliklerin de etkisi büyüktür Araştırma sahasında tarım ürünlerinin yetiştirilmesi ve bu ürünlerin verimlerinin yüksek olması bu etkiyi oluşturmuştur Kırsal kesimde yaşayan insanların büyük bir bölümü günümüzde dahi ihtiyaçlarını karşılamak için, tarım arazilerinin bulunduğu ovalık alanlar ve bunların çevrelerini tercih etmişlerdir

Tarihin her döneminde sahanın yerleşme yeri seçilmesinde savunmaya elverişli konumu da önemli bir rol oynamıştır Gerek ticaret yolları ve gerekse stratejik açıdan önemli olan noktalar üzerine bir çok kanlı mücadele yani savaş meydana gelmiştir

teşekkürler

Geçmişte İnsanların Yerleşmelerini Etkileyen Etmenler Nelerdir?

Bir yerin yerleşim yeri seçilmesinde etkili olan etkenler şunlardır:

1 Su açısından zenginlik (Tatlı su: nehirler yada akarsular göller göletler vd)

2 Verimli tarımsal arazi yapsına sahip olması (dağların etekleri)

3 İklim

4 Endüstirinin yaygın oluşu

5 Ulaşım

Tarihten günümüze kalabalık yerleşim yerleri genellikle denize kıyısı olan yerlerdir Çünkü bu tür yerler hem iklimsel açıdan ılıman bir iklime ve bunun neticesinde verimli topraklar ve tarımsal arazilerin olmasını sağlar Ayrıca denize kıyısının olmasıyla beraber ulaşımında kolaylaşması özellikle ürünlerin ihracı ve ithali açısından kısacası ticare ve endüstriyel açıdan çok önemlidir

İlk insanlar yerleşim alanı seçerken nelere dikkat etmişlerdir

Yerleşme yerinin seçilmesinde ve yerleşim biriminin gelişiminde doğal ve beşeri faktörler birlikte rol oynar Ancak şartlara göre bunlardan birisi diğerlerine oranla biraz daha fazla etkili olabilmektedir Fiziki faktörler genellikle yerleşme ünitelerinin yer seçiminde ve devamlılığında en önemli etkiyi yapar Beşeri faktörler ise yerleşim biriminin özellikleri ve gelişimi üzerinde etkili olurlar

Doğal Faktörler (Etkenler)

Yerleşim yerlerinin kurulmasında etkili olan doğal faktörlerin başında insan hayatı için gerekli olan su gelmektedir Araştırma sahasında ilk kurulan ve günümüzde de hala varlığını sürdüren yerleşmelerin büyük bir çoğunluğu su kaynaklarının olduğu yerde ya da yakınında bulunmaktadır

Yerleşme üzerinde etkili olan bir diğer doğal faktör de iklimdir Karasal iklimin etkili olduğu bölgelerde yerleşim yerlerindeki yoğunluğun azalmasında etkilidir Dağlık ve arızalı alanlar ile ovalık alanlar arasında yerleşme ve yerleşmenin yapısı bakımından farklar bulunur Buna göre dağlık alanlarda yerleşmeler az ovalık ve düz alanlarda ise yerleşmelerin sayısı fazladır Dolayısıyla yerleşmeler toplu yerleşme özelliğindedir

Yerleşmeleri toprak özellikleri de etkilemektedir Çünkü toprağın verimli ya da verimsiz olması yerleşmelerin gelişmesinin sağlayan veya engelleyen önemli bir etkendir Araştırma sahasında alüvyal topraklar kireçsiz kahverengi topraklar ve kahverengi orman topraklarının bulunması tarımsal faaliyetleri olumlu yönde etkilemiştir

Yerleşmeler üzerinde ormanların etkisi bulunmaktadır Ormanlar tarım arazilerini daralttıkları için buralarda yerleşme sayısı az ve nüfusları düşüktür Orman alanları ayrıca engebeli alanlar oldukları için de yerleşmeyi sınırlandırmaktadır Burada yaşayan insanlar ormanların tahrip edilmesiyle elde edilen tarım arazilerinden ve ormanlardan yararlanarak geçinirler Maden yatakları da yerleşmeler üzerinde etkili olmaktadır

Beşeri Faktörler (Etkenler)

Yerleşme yerinin seçilmesinde doğal faktörlerin etkisi çok fazladır Fakat bu seçilen yerlerin gerek gelişmesi gerekse büyümesinde ve şekillenerek kendine özgü özellikler kazanmasında beşeri faktörler ön plana çıkmaktadır Beşeri faktörler ile doğal faktörler karşılıklı ilişki içerisindedirler

Bulunduğu yerin konumu sebebiyle sahanın uygarlıklar arasında sık sık el değiştirmesi yerleşme sistemi üzerinde etkili olmuştur Geçen bu zaman içerisinde sahada bir çok yerleşme kurulmuştur

Her dönemde yerleşmelerin sahada yoğun olmasında tarımsal özelliklerin de etkisi büyüktür Araştırma sahasında tarım ürünlerinin yetiştirilmesi ve bu ürünlerin verimlerinin yüksek olması bu etkiyi oluşturmuştur Kırsal kesimde yaşayan insanların büyük bir bölümü günümüzde dahi ihtiyaçlarını karşılamak için tarım arazilerinin bulunduğu ovalık alanlar ve bunların çevrelerini tercih etmişlerdir

Tarihin her döneminde sahanın yerleşme yeri seçilmesinde savunmaya elverişli konumu da önemli bir rol oynamıştır Gerek ticaret yolları ve gerekse stratejik açıdan önemli olan noktalar üzerine bir çok kanlı mücadele yani savaş meydana gelmiştir