Türk Musikisi H. Saadettin Arel'in Hayatı

Türk Musikisi H Saadettin AREL'in Hayatı
Türk Musikisi H Saadettin AREL'in Hayatı
Hüseyin Sadeddin Arel (d 18 Aralık 1880, Vefa, İstanbul - ö 6 Mayıs 1955, İstanbul), müzikolog
Anadolu kazaskerlerinden müderris Mehmet Emin Efendi'nin altıncı çocuğudur Annesi Fatma Zekiye Hanım'dır İlk öğrenimini Vefa'da Taşmektep, Şemsülmaarif ve Nümune-i Terakki (İstanbul Lisesi) okullarında tamamladıktan sonra 1886 yılında ailesi ile İzmir'e göç etti
İzmir'de Fransız Kolejini bitirdikten sonra yüksek öğrenimi için İstanbul'a geldi Bir yandan medreselerde okuyarak "İcazet" alırken, diğer yandan "Hukuk Mektebi" ne devam ediyordu 4 Eylül 1906 tarihinde mezun oldu ve kendisine "Üstün Başarı Madalyası" verildi Özel öğretmenlerden dersler alarak dil bilgisini ilerletti Arapça, Farsça, Almanca, Fransızca, İngilizce'yi iyi derecede öğrendi Bunlardan başka İtalyanca, İspanyolca, Latince, Rumca, Eski Yunanca, Ermenice, hatta Felemenkçe ve Slav dillerini anlayabilecek kadar bilirdi
O zamanın anlayışına göre öğrenciler devlet dairesinde görev aldıklarından, Arel de memuriyete on beş yaşında İzmir'de bulunduğu sırada "Vilâyet Mektûbi Kalemi"nden başladı İstanbul'a geldikten sona 1901'de Adliye Nezareti'ne tercüman olarak girdi Aynı yerde şifre müdürlüğü, 1909'da Ticaret-i Bahriye Mahkemesi Üyeliği, 1911'de ceza işleri müdürlüğü yaptı ve bir yıl sonra istifa ederek ayrıldı 1910'da Washington'da toplanan uluslararası hukuk kongresine Türkiye'yi temsilen katıldı Bazı incelemelerde bulundu, tebliğler ve konferanslar verdi
1913 yılında zamanın Danıştay'ında maliye ve bayındırlık üyeliklerinde bulundu 1914'te Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğüne, aynı yıl içinde "Tanzimat Dairesi Reisliği"ne getirildi Bu daire 1918 yılında kapatılınca görevinden ayrıldı Bir daha resmi görev almadı Mütareke yıllarında Amerika'ya giderek 1923 yılına kadar orada yaşadı Amerika'dan döndükten sonra bir büro açarak İzmir'e yerleşti ve avukatlık yaptı Beş yıl serbest çalıştıktan sonra 1928 yılında İstanbul'a gitti Son zamanlarına kadar avukatlık mesleğini bırakmadı İstanbul'da 6 Mayıs 1955 tarihinde, Bomonti'deki evinde hayata gözlerini yumdu 8 Mayıs 1955 günü kalabalık bir toplulukla Şişli Camii'nde kılınan namazdan sonra Zincirlikuyu Mezarlığında toprağa verildi
Adliye Nezareti'nde çalıştığı yıllarda, eski sadrazamlardan ve Adliye Nazırı Abdurrahman Nurettin Paşa'nın kızı Pakize Hanım'la evlenmiş, bu evlilikten tek çocuğu olan kızı Naciye Arel doğmuştur

Musiki öğrenimi

Musıkî çalışmalarına on yaşında başladı İlk olarak Udi Şekerci Cemil Bey'den ut ve nazariyat dersleri aldı Bu ilk adımdan sonra kendi çabası ile bilgisini derinleştirdi Başta Türk Musikisi olmak üzere bütün dünya mûzikleri hakkında yazılmış eserleri topladı Çok yabancı dil bilmesi nedeni ile her türlü kaynaktan bilgilerini güçlendirdi Türk Musikisinin nazariyatından söz eden eski Edvar kitaplarını okudu, araştırdı Nazari çalışmalarının yanı sıra ut, ney, keman, klasik kemençe, tambur, viyola, viyolonsel, özellikle piyano çalmasını öğrendi 1907-1909 yılları arasında Edgar Manas'tan armoni, kontrpuan ve füg öğrendi Kompozisyon, orkestrasyon ve enstrümantasyon bilgilerini kendi gayreti ile elde etti

Koleksiyonculuğu ve yayımcılığı

Arel, iki kez kütüphane kurdu Bunlardan ilki kayınbabası Abdurrahman Nureddin Paşa'nın konağında oturduğu yıllarda, İstanbul'un işgali sırasında Fransızlar tarafından kasten yakıldı Bu yangında pek çok nadir yazma, koleksiyon ve değerli kitap yok oldu İkinci olarak kitap toplamağa İzmir'de başladı Yeni kütüphanesini Bomonti'deki evinde kurdu Birçok yerli ve yabancı kitabı biraraya getirdi Bunlar arasında Türk Musikisi açısından büyük değer taşıyan yazma eserler, fotokopiler, filmler bulunuyor
Bir ömür boyu maddi ve manevi fedakarlıklarla topladığı, bilenlerden bizzat notaya aldığı koleksiyonu özellikle önemlidir Bu koleksiyona Dr Suphi Ezgi'nin topladığı eserler de katılmıştı Sadece Türk Mûsıkîsi ile ilgili eserlerle sınırlı kalmamış, bütün dünya müzikleri için önemli belgeleri biriktirmişti
Sadeddin Arel, 1908 yılından başlayarak on beş günde bir olmak üzere "Şehbal" adında bir kültür ve magazin dergisi çıkardı Matrisleri İtalya'da hazırlanan bu dergi, o yıllardaki yayınlara göre, gerek baskı ve gerekse kalite yönünden üstün nitelikte idi Ancak yüz sayı çıkabilen Şehbal, İstanbul'un işgali sırasında idare binası yanarak kolleksiyonu ve belgeleri yok oldu Bu dergi mu*****iz hakkında araştırma yapacaklar için en önemli kaynaklardan biridir 1939 yılında İsmail Hami Danişmend'le çıkarmış olduğu "Türklük" dergisi ancak on beş sayı çıkabildi Bu dergide yayınlanan "Türk Musikisi Kimindir?" başlığı altındaki seri makaleleri sonradan kitap haline getirilmiştir 1948 yılında çıkmağa başlayan "Musiki Mecmuası" son yayın organıdır Başta bu dergiler olmak üzere çeşitli dergi ve gazetelerde çok sayıda makale, inceleme ve araştırma yazıları yayınlamıştır Kütüphanesinin tamamına yakın bir bölümü ölümünden sonra "Türkiyat Enstitüsü"ne hibe edilmiştir

Musıki hocalığı

Maddî imkânları elverdiği için karşılık beklemeden bir ömür boyu önceleri haftada iki gün, sonraları yalnız Cumartesi günleri evinde akademik mûsıkî toplantıları düzenledi Hatta başlangıçta bu toplantılar yemekli olarak yapılırdı İzmir'de bulunduğu yıllarda, İstanbul'a gittikten sonra da, ölünceye kadar bu gelenek devam etti Türk Musikisi alanında yetişmiş, isim yapmış pek çok sanatkar Arel'in bu akademik toplantılarından yararlanarak yetişmiştir Ayrıca evi çağının ilim ve sanat adamlarının da uğrak yeri olmuştur
Engin musiki ve genel kültürü kendisinin kısa zamanda çevresinde ve İstanbul'da tanınmasına yardımcı olmuş, özel musiki okullarında ders verme teklifleri almış, daha 1916 yılında Darüttalimi Musiki'de ders vermeye başlamıştı Olağanüstü bir yetki ve beş yıllık bir anlaşma ile 1943 yılında İstanbul Konservatuvarı'nın başına getirildi 1948 yılında süresi dolunca yenilemek istemedi Buradan ayrıldıktan sonra "İleri Türk Musikisi Konservatuvarı"nı kurdu ve bu okulun yayın organı olan "Musiki Mecmuası"nı çıkartmağa başladı Arel'in bu yönlerini öğrencisi Ercüment Berker şu görüşlerle değerlendirmiştir: "Müzikolog H Sâdeddin Arel, ulusal kültürün soylu ve güçlü bir değeri olan, ancak yüzyıllar boyunca dar bir çevre içinde ustadan çırağa geçen, gizli bir fen ve sanat halinde kıskançlıkla gizlenen Türk müzikolojisini çağdaş metodolojiye göre düzenleyip -kendi deyimiyle-işporta mataı halinde isteyenin yararına sundu Böylece, Türk Musikisi'nin yaygın eğitimini ve Türk Mûsıkîsi Devlet Konservatuvarı'nın kurulması olanağını hazırlıyordu "

Türk Musikisine getirdiği yenilikler

Rauf Yekta Bey'in Türk musikisi üzerinde başlattığı bilimsel çalışmaları daha ileri bir düzeye götüren ve sağlam temellere oturtan Hüseyin Sadeddin Arel olmuştur Dr Suphi Ezgi ve Salih Murat Uzdilek'le yorucu araştırmalardan sonra, mu*****izin akustik bölümünün tamama yakınının açıklamasını yapmıştır Böylece 24 eşit olmayan aralığın varlığı ispatlanmış ve bu görüşün bilimsel dayanakları belirlenmiştir Bugünki görüşlere göre eğer bu sistemin eksik yönleri varsa, müzikoloji ile uğraşanların eleştiri yerine bu eksik yönleri tamamlamaları gerekir
Batı notası tam olarak Sultan II Mahmut döneminde ülkemizde yaygınlaşmışsa da, Hamparsum notasının yerini tutamamıştır O zamanki görüşler bu nota ile Türk Musikisi eserlerinin yazılamayacağı merkezindeydi Arel, arkadaşlarıyla donanım işaretlerini bularak bu sorunu da çözüme bağlamıştır Batı musikisi terminolojisinin bizim mu*****izin ihtiyaçlarını karşılamadığını görmüş, kendi ses yapımız ve icra özelliğine göre bir Türk Musikisi terminolojisi ortaya koymuştur Bugün kullanılan bu sözcüklerin pek çoğu Arel'e aittir
Arel Türk Musikisi'nde çok sesliliğe taraftardı; ancak, ona göre bu çokseslilik kendi tonal sistemimizin gereğine göre yapılmalıydı Bu düşüncelerini sırası geldikçe söylemiş ve nitekim eserlerinin içinde önemli bir sayıya ulaşan çok sesli besteleri bu esasa göre bestelemiştir Beş tür kemençe ile bir "Kemençe Ailesi" fikrini ortaya atması bu düşünceden kaynaklanmıştır Bu düşünce başarı ile uygulanmış, dönemin ünlü sanatkârları tarafından bu sazlar denenerek, bu yoldaki besteler icra edilmiştir Bu büyük insanın açtığı çığır kendinden sonra geliştirilmemiş, yapılmış olanların tekrarından ibaret kalmıştır

Eserleri

Verimli bir bestekâr olan Arel, bir ömür boyu Batı ve Türk Musikisi dalında iki bin kadar eser ortaya koymuştur Ercümend Berker'in verdiği listeye göre bu eserlerin sayısı ve türü şunlardır:
51 Mevlevi Ayini, 108 Durak, 87 İlahi, 13 Ney taksimi bestesi, 24 Peşrev, 28 Konser Saz Semaisi, 80 Saz Semaisi, 42 Oyun havası, 20 Dramatik Saz Eseri, Tambur ve Viyolonsel için 8 taksim, 11 Köçekçe; Beste veSemai gibi büyük formlarda 7 sözlü eser, 51 Gazel, 3 Gazelli taksim, 2 Marş, 104 Şarkı, Oda Müziği ve koral, Altılama, Üçleme, İkileme olarak toplam 71 çok sesli eser
Bunlardan başka Türk Musikisi nazariyatı dersleri, Armoni dersleri, Kontrpuan dersleri, Füg dersleri, Prozodi dersleri, Türk Mûsıkîsi ileri solfej dersleri, Eski Musiki Tarihi (Başlangıç), Türk Mûsikisi Kimindir ? yazı dizisi ve diğer çeşitli makaleleri ve Kantemiroğlu'nun Edvar'ının yayını sayılabilir Batı Mûsıkîsi Tarihi notları basılmamıştır

Hüseyin Saadettin Arel Kimdir (Hüseyin Saadettin Arel Hayatı, Biyoğrafisi Hakkında)
Hüseyin Saadettin Arel (1880 - 1955) Asıl mesleği olan hukukçuluktan daha çok, Türk mûsikîsi nazarî sisteminin kurucularından biri olmakla tanınır Suphi Ezgi ile birlikte Türk musikisinin bugün de kullanılan ses sistemini kurmuştur ve Türk musikisini disiplinli bir ses düzenine oturtmuştur

1880 yılında İstanbul'da doğdu Besteci, yazar, avukat, müzikolog, Osmanlı Devlet Şurası Başkanı, Türk Filarmoni ve Türk Hukukçuları Derneklerinin kurucusudur HSadettin Arel; Kazasker Mehmet Emin'in oğlu, Sadrazam NAbdurrahman Paşa'nın damadıdır 1906 tarihinde Hukuk Fakültesi’ni birincilikle bitirdi Şehbal dergisini çıkardı(1908) Şurayı Devlet Tanzimat Dairesi Reisliği ve Adliye müsteşarlığı’nda bulundu Uzun süre avukat olarak çalıştı Türk Musikisine ait birçok ders kitabı yazdı

Hüseyin Saadettin Arel, batı müziğini iyi bilen bir müzikologtur 1930’lu yıllarda Türkiye’deki batılılaşma anlayışının geleneksel müziklerimizi ikincil plana sürükleyebileceğine dikkat çekmiş ve ünlü TÜRK MÜZİĞİ KİMİNDİR? başlıklı makalesiyle kültür mirasımızı savunmuştur Ses sistemi araştırmalarının belli bir yöntemle netleştirilmesi ve geleneksel müziklerimiz için batı notasyonunun kullanılması çalışmalarında Arel’in önemli bir yeri vardır

Hüseyin Sadettin Arel 1948 yılında Mûsikî Mecmuası'nı kurdu Dergi, yayın hayatının hemen hemen yarısına kadar yine Arel'in kurmuş bulunduğu İleri Türk Mûsikîsi Konservatuvarı'nın yayın organı olarak hizmet gördü İlk sayısından başlayarak 1955 yılı Mayıs ayındaki vefatına kadar Arel, 87 sayılık yayın süresince derginin başında bulundu

Hüseyin Sadettin Arel 3 binden fazla eser besteledi Bunların pek çoğu hiç çalınmamıştır En iyi bilinen eserleri 'Düğün evinde' ve 'Mini mini peşrev' dir Arel, 6 Mayıs 1955'de İstanbul'da ölmüştür