Mustafa Kemal Ve Erzurum Kongresi,Erzurum Kongresi Sonuçları,Erzurum Kongresi Hakkınd

Mustafa Kemal Ve Erzurum Kongresi,Erzurum Kongresi Sonuçları,Erzurum Kongresi Hakkında
Mustafa Kemal Ve Erzurum Kongresi,Erzurum Kongresi Sonuçları,Erzurum Kongresi Hakkınd
Erzurum Kongresi

Mustafa Kemal, Sivas'a geldigi gun aksami olan 27 Haziran gecesini "hic uyumadan gecirdigini" anlatir Ertesi gun, dini bir bayram gunudur Fakat O, etrafindakilerle beraber, erkenden Sivas'tan ayrilir; Erzurum'a hareket eder

Kaybedecek dakika yoktur İstanbul, gittikce hircinlasmaktadir Dahiliye Naziri Ali Kemal, Mustafa Kemal'in butun yetkilerinin alinip, azledildigi yolundaki 23 Haziran tebliginden sonra, 26 Haziran'da yeni bir genelge yayinlar Bunda, butun ordu mufettislerinin kadro ikmallerini onleyecek ve halki, ordu aleyhine kiskirtacak agir bir dil kullanir Fakat O'nun bu davranisi cevapsiz kalmaz

Ankara'da 20 Kolordu Kumandani Ali Fuat Paşa, hemen ertesi gece, Anadolu'nun butun kumandanlarina, mulkiye amirlerine ve milli kuruluslara bir "karsi beyanname" yayimlar Dahiliye Naziri Ali Kemal Bey'in, dusmanlarimizla birlikte milletin direnişini kirmak ve direniş merkezlerini dagitmak icin elinden gelen her şeyi yapmakta israrli oldugunu" bildirir Mulki ve askeri makamlari, İstanbul'a karsi itaatsizlige tesvik edis bu beyannameyle baslar

Ali Fuat Paşa, kendi basina karar alarak yaptigi bu cesur cikisla, ayni zamanda mahalli ve mulki idareleri, askeri teşkilatın denetimi altina alir Bu hareket dupeduz bir isyandir Neticede, İstanbul'da Dahiliye Naziri Ali Kemal, hemen ertesi gun nazirliktan istifa zorunda kalir

3 Temmuz 1919'da bir akşamustu Mustafa Kemal'le yanındakiler, Erzurum Ovasi'nin kapisi olan Ilica'ya varirlar Erzurum'un adeti, misafirlerini Ilica'da karsilamaktir Mustafa Kemal'i de Ilica'da karsilarlar Karsilayicilar, kucuk bir kafiledir, ama basinda butun kurmay heyeti ve onde gelen subaylariyla 15 Kolordu Kumandani Kazim Karabekir Paşa vardir

3 Temmuz 1919'da Mustafa Kemal, sehrin İstanbul Kapisi'nda selam kitalari, okullar ve halk tarafindan karsilandi Ertesi gun ilk ziyaretini Mudafaa-i Hukuk Cemiyeti'ne yapti Bu ziyarette kongre hazirliklarindan bahsedildi Mudafaa-i Hukuk Cemiyeti, bir ay onceden beri hep bu kongrenin hazirliklariyla mesguldu Vilayetlerden cagrilan delegelerin hareketi kolay olmuyordu Cemiyet, insanustu bir gayretle, sabirla, umitle zorluklari yenmeye calisiyordu

Mustafa Kemal, hayatinin en buhranli gecesini yasamaktadir Cunku, hayatinin en cetin karari karsisindadir: Askerlikten ayrilmak

Havada esen sesler, O'na: "Askerlikten cekil Pasam Kendi arzunla istifa et Yoksa İstanbul'dan Erzurum telgrafhanesine uzanan telgraf telleri kotu bir haber getiriyorlar Padisah, seni ordudan atiyor Rutbelerini, nisanlarini aliyor Bugun bir ordu kumandani durumundasin İstanbul'un senin butun yetkilerini almasina bakmayarak, valilere, kumandanlara emirler verebiliyor, askerlere kumanda ediyorsun Cunku askersin Ama yarin?"

Karar gecesinde bu kararsizlik, onun ruhunu yogurur durur Odasinin kapisi vurulur Yaver, hatta onun "gir" emrini beklemeden odaya dalar Karsisinda selam vaziyeti alir, bildirir: "Paşa hazretleri, İstanbul'dan Saray-i Humayun Telgrafhanesi'nden sizi makina basina bekliyorlar"

Misafir kaldigi ve Kolordu emrindeki binadan ayrilir Karanlik bir Erzurum gecesi icinde, Erzurum sokaklarindan telgrafhaneye giderken yalniz degildir Bir yaninda Kolordu Kumandani Kazim Karabekir Paşa yurur Solunda Rauf Bey vardır Arkasindan kendi Kurmay Baskani Kazim Bey gelir Sonra yaverler ve emir erleri

Nihayet telgrafhaneye varilir Padisah makine basinda hazirdir Beylik birkac laftan sonra soze girilir Padisah israrla onun İstanbul'a donmesini istemektedir İstanbul'da nice buyuk isler, mevkiler onu beklemektedir Mustafa Kemal dayatinca bu agiz degisir Hic olmazsa Erzurum'dan ayrilmasini, Anadolu'nun diledigi yerinde hava almasini isterler O da nafile Mustafa Kemal, Erzurum'da kalacaktir

Sonra telgraflasma busbutun sertlesir Perdenin sonu yaklasmistir ve nihayet perde iner O'na askerlik hizmetinden azledildigi bildirilirken, Mustafa Kemal atik davranir Mesleginden, hizmetlerinden istifa ettigini bildirir 8 Temmuz 1919 gecesi saat 2250'da karar verilmistir

Ondan sonra da millete ve orduya bildirisini yayinlar: "Resmi yetkileri olmaksızın, yalniz milletin şefkat ve mertliğine guvenerek, milletin kudretinden ilham ve kuvvet alarak, vicdani görevine devam" edecektir

Simdi onun efendisi, yalniz millettir Erzurum Telgrafhanesi'nden donerken artik bir sivildir Kazim Karabekir'le Rauf Bey, onu daha makine basinda ve son sozlerini dikte ederken tebrik ederler Kendi Kurmay Baskani Kazim Bey soylece bir selamlar Yaverleri ona sadakatle daha da yaklasirlar Diger sivil ve asker yol arkadaslari, misafir kaldiklari binada merak ve telas icindedirler

Misafirhaneye varilir Haber duyulur Kolordu Kumandani, iyi geceler diyerek ayrilir Artik baska turlu, kasvetli bir gece baslamistir Bir an once odasina cekilmek ister Kendisiyle basbasa kalinca, kendisiyle konusacaktir Ama, gece bir turlu bitmez

Ertesi sabah onu ilk gorenler, bir baska insanla karsilasirlar: Icine donuktur Yuzu suzulmustur Her karsilastiginin yuzune biraz cekingen, biraz uzunca bakar, her karsilastiginin gozlerinden icini okumaya calisir Bu gozlerde cesitli manalar bulur

Emrinizdeyim Paşam

10 Temmuz gunu iki onemli olay gerçekleşir Biri, beklemedigi bir darbedir Rauf Bey'in anilarina gore, Mustafa Kemal'e hayatinda en cok karamsarlik veren olaydir Gerci bir bakista olay, onemsiz gibi gorunur Kurmay Baskani Kazim Bey, onun karsisina dikilmistir: "Paşam, siz askerlikten istifa ettiniz Benim bundan sonra emrinizde, bu vazifeme devam imkanim kalmadi Evraki kime teslim edeyim?"

Mustafa Kemal, koltuguna derin bir karamsarlik icinde gomulur: "Ya oyle mi efendim? Peki efendim" O sirada yaninda bulunan Rauf Bey, anilarinda olayi soyle aktarir: "Mustafa Kemal'i 1909'dan beri tanirim Nice anılarına şahit olmusumdur Ama o gun, orada, Kurmay Baskani'nin, evrakini toplayip karsisina dikildigi ve o sozleri soyledigi andaki üzüntüsünü hicbir zaman gormedim"

Kurmay Baskani odadan, "kendine has çalımlı tavirlariyle" cikar Mustafa Kemal, koltuguna yigilmistir Konusamayacakmis gibi bir hali vardir Ama gene de konusur Rauf Bey'e doner: "Rauf, gordun mu? Devlet makamının değerini gordun mu?"

Kolordu Kumandani'ndan henuz haber yoktur Saatler ilerlemektedir Sinirler gergindir Tam o sirada yaver Cevat Abbas, Mustafa Kemal'in odasina yildirim hiziyle dalar: "Kumandan Paşa geliyorlar Arkalarinda bir boluk suvari askeri var"

Mustafa Kemal, Rauf Bey'e bakar Kulagina egilir, yavasca mirildanir: "Gordun mu Rauf? Dediklerim dogru degil miymis?

Sararmış halde yerinden kalkar Odanin ortasina ilerler Ayaktadir Gozleri kapiya dikilmistir Hayatinin en onemli donum noktasindadir Kazim Karabekir Paşa, kapida gorunur Arkasini subaylar cevirmistir Sakin gorunmeye calisir Yuz hatlari hicbir sey ifade etmez Binanin onunde suvari bolugu saf nizami almistir

Karabekir, ilerler, yaklasir, yurur Askerce selam vaziyetini alir, selam verir Onemsiz bir seymis gibi, sukunetle bildirir: "Emrinizdeyim Paşam Ben, subaylarim, erlerim, kolordum, hepimiz emrinizdeyiz"

Ve Kongre

Erzurum Kongresi, ancak 23 Temmuz 1919 gunu acilabildi O tarihte Mustafa Kemal artik askerlikten ayrilmisti Erzurum Mudafaa-i Hukuk Cemiyeti Faal Heyeti, onu cemiyetin baskanligina getirdi

Kongre'ye katilmak icin bir yerden delege olarak secilmek gerekiyordu Fakat Kongre'ye herhangi bir yerden delege olarak secilmis degildi Onun icin, Kongre'den once, Cevat Dursunoglu ve Emekli Binbasi Kazim Bey, kendi delegeliklerinden istifa etti Yerlerini, Mustafa Kemal Paşa ve Rauf Bey'e biraktilar Kendileri de ayrica saglanan secimlerle yine Kongre'ye katildilar

Kongre, Diyarbakir ve Elazig'dan, hareketlerine engel olunan üyeler disinda, Erzurum merkezinin gayretiyle, hem Dogu Karadeniz, hem diger Dogu il ve ilcelerini temsil eden 54 secilmis üye ile calismasina baslayacakti

Kongre, 23 Temmuz gunu, bir okul binasi salonunda, Erzurum Subesi Reisi Hoca Raif Efendi tarafindan acildi Acilis konusmasindan sonra, Mustafa Kemal, oybirligiyle kongre reisligine secildi

Erzurum Kongresi, maddi varligi ve gucu itibariyle degilse de, temsil ettigi veya getirdigi fikir ve prensiplerle, sagladigi yetkiler bakimindan, Milli Mucadele Hareketi'nin tarihi bir hareket ve cikis noktasidir

Erzurum'daki calismalar; uzun, yorucu, tartismali, ama verimli olur Delegeler, din adamlarindan, seyhlerden, emekli memur ve subaylardan, aydinlardan, serbest meslek sahiplerinden ve halkin is ve ticaretle ugrasan temsilcilerinden olusmustur Herbirinin mizaci, karakteri, egilimi, hatta inanci digerinden ayridir Butun bunlari dagilmadan korumak, ortak bir zemin ustunde tutmak, ortak kararlara ulastirmak, hareket esaslarinda birlestirmek kolay degildir

O kadar ki, bazi bozguncular, daha Kongre acilirken belirir Mesela Trabzon Heyeti'nden bazi delegeler, Kongre'yi terkederler Fakat buna ragmen, toplantilar 7 Agustos'a kadar surdurulebilir O gun Kongre, hem Reis'in kapanis nutku, hem de Siran Muftusu'nun bir Turkce duasiyla sona erer

Padisaha, sadrazama, belediye reislerine, cemiyetlere, idare amirlerine, buyuk kumandanlara, Kongre'nin fikir ve gayretlerini anlatan telgraflar cekilir Hele Padisah'tan, "Kongre'nin bir Mebusan Meclisi gibi toplandigi, Padisah haklarina aykiri hareket edildigi, Kongre calismalarinin vatan ve milletin çıkarlarına aykiri oldugu ve bu hareketin, askerler ve idare memurlari tarafindan engellenmesi gerektigi" gibi, beyanlarin yerinde olmadigi bildirilir

14 gun devam eden Kongre, su prensipleri kabul etmistir:

·Milli sinirlar icinde vatan, bolunmez, parcalanmaz bir butundur

·Osmanli Hukumeti'nin dagilmasi halinde ve her turlu yabanci isgal ve mudahalelere karsi, millet, kendini birlik halinde savunacaktir
·Merkezi Hukumet (İstanbul Hukumeti), vatanin ve bağımsızlığın korunmasını saglayamadigi takdirde, bunları saglamak icin, gecici bir hukumet kurulacaktir
·Milli kuvvetleri amil ve milli iradeyi hakim kilmak esastir
·Hıristiyanlara, siyasi hakimiyetimizi ve iç işlerimizi bozacak ayrıcalıklar verilemez
·Manda ve himaye kabul edilemez
·Milli Meclis'in derhal toplanmasi ve Hükümet eylemlerinin durdurulmasına calisilacaktir