Dulkadir Oğulları, Dulkadir Oğulları Kimlerdir, Dulkadir Oğulları Hakkında

Dulkadir Oğulları, Dulkadir Oğulları Kimlerdir, Dulkadir Oğulları Hakkında
Dulkadir Oğulları, Dulkadir Oğulları Kimlerdir, Dulkadir Oğulları Hakkında
Bu isim Osmanlı tarihlerinde Zülkadir diye yazılmış ise de muasır İslam menbalarında ve bilhassa daimi surette bunlarla olan münasebeti yazan Mısır tarihlerinde Dulkadir diye zikredildiğinden ve zaten lehçemize muvafık olan doğru tabir de bu olduğundan bizde asırlarca kullanıla yanlış tabiri bırakarak doğrusunu yazdık

İptidalarında Elbistan ve Maraş etrafında oturmuş olan ve oğuzların Bozuk kolundan bulunan Dulkadir Türkmenleri şecaat ve cesaretleri ile tanınmışlardır Bunlar,birçoksiyasi cereyanlardan istifade ederek 1339 da Maraş ve Elbistan taraflarında bir beylik kurmuşlardır,daha sonra,hudutlarını genişleterek Malatya, Harput taraflarına kadar gitmişlerdir,Şu halde hükümetlerinin başlangıcı on dördüncü asrın ilk yarısı demektir

Dulkadirlilerden ilk hükümet reisi(zeynuddin karaca Bey) dırKaraca Bey, Aşiret reisi iken Memluk hükümetinin Ermenilerle yaptığı muharebelere iştirak etmiş ve cesareti dolayısıyla Memluk ordusu kumandanlarının itimadını kazanmıştır1339 da Eretna Beyin elinden Elbistan ı alan Karaca Bey, orayı kendisine merkez yapmış ve bir sene sonrada Memluk hükümdarı tarafından kendisine Türkmenler Beyliği ve Elbistan valiliği verilmiştir

Karaca Bey bundan sonra Sis Ermenileriyle yaptığı muvaffakiyetli müsademeler dolayısıyla nam aldı ve Memluk kumandanlarının başaramadıkları işleri bu yaptı,bunun için bunlar Karaca Beye haset ettiler ve bir bahane bularak üzerine kuvvet gönderdilerse de onlara da haddini bildirdive Halep taraflarından epey yer aldı Bu muvaffakiyetlerden cüreti artan Karaca Bey(Meliki Zahir) diye kendisine bir de unvan vererek hükümete kalkıştı(1348)

Karaca Bey vaziyetini sağlamlaştırmak ve Memluk hükümeti tarafından gelecek darbeyi karşılamak için yardımcı arıyorduİşte tam bu sırada Memluk Beylerinden olup hükümetine isyan eden Beybuga ile birleşti ise de Beyguba yı mağlup eden Memluk kuvvetleri Karaca Beyi de yakalamak için Elbistan tarafınna girdiler

Onlara mukavamet edemeyen Karaca Bey,Sivas Kayseri ye hükümdarı mehmed Beye iltice ettise de Mehmed Bey,Dulkadir Beyini Memluklere teslim ettiğinden Kahireye sevk edilip orada öldürüldü(1353)

Karacadan sonra Memluk hükümetine itaat etmek şartıyla Elbistan valiliğine Karaca nın oğlu Halil Bey tayin edildiHalil Bey biraz zaman sonra Maraş Malatya,Harput,Behisni,Amik taraflarını işgal etmek suretiyle hududunu genişleterek metbuu olan hükümet ile de çarpışmaktan çekindi ve hatta üzerine gönderilen iki ordu yu da fene halde perişan eyledi

Bunun üzerine Dulkadir oğlu işini kati suretle kesip atmağa karar veren Memluk hükümetinin sevkettiği son ordu,Halil Beyi Harput kalesine çekilmeye mecbur eylediHalil Beyin bu muvaffakiyetsizliğine sebep Memluklerin teşvikiyle Dulkadir ailesi arasına giren münaferet ve istirkap idi

Memluk hükümeti derhal bu vaziyetten ile Dulkadir Ailesinden bir kısmını kendi tarafına celbeyliyerek o vasıta ile Halil Beye suikast yaptırdı ve arzusuna da muvaffak oldu(1386)

Bu defa Dulkadir Beyliğine Memluklülere taraftar olan Halil Beyin kardeşi Şaban Süli Bey getirildiBu ,ilk zamanlarda Memluklere karşı hareket eden Karaman ve Ramazanoğulları ile ve sonrada Memluklerle uğraştı ve bu hükümeti,biraderine yaptığı gibi bir süikast ile Süli Bey de ortadan kaldırıldı(1397)

Süli Bey Osmanlılar ve Sivas hükümdarı Kadı Burhaneddin Ahmet ile dostluk tesis ederek gerek Çelebi Mehmed e ve gerek Burhanneddin e kızlarını vermek suretiyle icabında kendisine müttefik bulmak istemiştir

Süli Beyin yerine Memluk hükümeti tarafından oğlu Sadaka tayin edildiysede sonra vaz geçilerek Halil Beyin oğlu Nasırütdin mehmed Dulkadir Beyi oldu; Bu suretle Sadaka ile Nasırütdin birbirine düştiler Zaten Memluk hukumdarı Berku kun siyaseti bu idi

Mehmed Bey, Mısır la hoş geçinmek siyasetini takip eyledi ve hatta Anadoluya giren Timur ordusunu ,Elbistan Türkmenleriyle yaptığı baskınlarla taciz eyliyerek Memluklara karşı rabıtasını fiilen gösterdiysede Timur , Elbistanı işgal ve Malatya ile Behisniyi tahrip ettiğinden Nasuritdin Mehmed ister istemez itaate mecbur oldu

Nasırüddin Bey , bir , iki defa Memluklülerle bozuştu isede coğrafi vaziyeti metbuu olan bir hükümetle hoş geçinmesini icap ettirdiğinden muhalefeti terk eyleyerek dostana yaşamaya mecbur olmuşturBuda amcası Süli Bey gibi , müttefiken Memluklulerle mücadele eden Karaman ve Ramazanoğullarıyla daimi suretle uğraşmış ve Karamanoğullarının elindeki kayseri şehri hizmetine mükafat olarak buna verilmiş ve bundan başka Karaman ve Ramazanoğullarının bir harpte mağlup ederek Karamanoğlu Mehmed Beyi esir almıştır(1419) Fakat sonrada 1436 da Memluk sultanı Baysbarın hasmı Can Bey sofu yu tuttuğu halde teslim etmemesi elinde olan Kayseri şehrinin Karamanlılara geçmesini intaç etmiştir

Nasırüddin, Kayseri yi kurtarmak için burada vali olan oğlu Süleyman Beyi osmanlılara göndermiş ve onların yardımı ile Kayseri yine Dulkadirlilerin ellerine geçmiştirNasırüddin son zamanlarda Memluklularla tekrar hoş geçinmek yolunu tutmuştur

1442 de vefat eden Nasırüddin Mehmed in Osmanlılarla münasebeti pek samimiydi; vefatından sonra Dulkadir Beyliliği Malatya valisi olan oğlu Süleyman Beye verilmiştir

Süleyman,babasının Osmanlılar ve Memluklerle olan dostluğunu devam ettirdi ve kızı Sitti Mükerreme Hatunu ikinci sultan Muradın oğlu Mehmede (ikinci Mehmed) ve diğerini de Memluk sultanı Meliki Zahir Çakmağa vererek aradaki rabıtayı kuvvetlendirdi:bu suretle Karamanoğlu ile Karakoyunlara karşı bir Müttefik bulmuş olan Osmanlı Hükümdarı bu akrabalığı memnuniyetle kabul eyledi

Süleyman Beyden sonra oğlu Melik Aslan , Dulkadir Beyi oldu(1454 ) isede Dulkadir hükümetinde zaf eserleri görülmeye başladı; Akkoyunlulardan Uzun Hasan Bey , bunlardan Harput u aldı: Memluklülerden yardım istemek üzere Kahireye giden Melik Aslan kendisine alehdar olan kardeşi Şahbudak tarafından hazırlanmış olan bir fedai tarafından öldürüldü(1465)

Şah Budak Memluklerin izniyle Dulkadir Beyi oldusada Dulkadirliler biraderinin katili olan Şakbudağı istemeyip Osmanlılara müracaat ettiler; Dulkadir işine müdahale eden Osmanlılarda oraya Şahbudağın diğer biraderi Şahsuvar Beyi tayin ettiler

İşte bu suretle Dulkadir Beyliği işi Osmanlılarla Memluklüler arasındaki dostluğu bozulmasına ve nihayet bu iki büyük devletin çarpışmalarına sebebiyet verdi

Osmanlı devleti himayesinde olan Şahsuvar Bey , Memluklerle , Ramazan oğullarına karşı iptida muvaffakiyetle harp istesede Emir Yeşbek (Yaşbey) devadar kumandası ile sevk edilen ordu ile Antepde yaptığı son bir muharrebede mağlup olup iltica eyledi(zamantı) kalesinde esir olduğundan 1472 senesinde Kahirede öldürüldü

Bu muvaffakiyet üzerine Memluk hukümeti Şakbudağı ikinci defa beyliğe tayin eyledi :Osmanlularda buna karşı kardeşi Alaütdeveleyi intihap ettiler Osmanlıların seçtiği bu yeni Dulkadir Beyi kurnazca hareket ederek Memluklere güler yüz göstermek suretiyle biraderi Şahbudağı ortandan kaldırdıktan sonra bir müddet Osmanlılarlada dostlula devam etti ve hatta kızı Ayşe Hanımı ikinci sulatn beyazıta vererek rabıtasını sağlamlaştırdı

Alaüddüvde cüretkar bir Bey idi; 1 aralık Diyarbekiri,Akkoyunların elinden almış ve Şah İsmail ilede Birkaç defa çarpışmış isede muvaffak olamamıştır

Osmanlılarla Memlukluler arasındaki harplerde Hersekoğlu Ahmet ve Hadım Ali paşaların muvaffak olamaları üzerine ve Memluk hükümetinin teşviki ile Osmanlılara karşı cephe alan Alaüddüveleye karşı ozaman ses çıkaramamış ve İran harbini müteakip üzerine 1515 de Sinan paşa komutasıyla gönderilen Osmanlı kuvvetleri kendisini Turnadağ muharebesinde mağlup ettikten sonra yakalıyarak dört oğlu ile beraber idam ettiler Alaüddevlenin başı hamisi olan Memluk hükümdarına gönderindi

Alaüddevlenin ölümünden sonra Memluklerin bu aile üzerindeki nufusları nihayet bulunarak Dulkadir memleketi Osmanlılara geçmiş ve Beyliğine de , Osmanlı hükümdarı namına hütbe okutmak ve para kestirmek şartıyla evvelce bu devlete iltica etmiş olan Şahsuvar beyin oğlu Ali Bey tayin kılınmıştır

Ali Bey,Osmanlıların Mısır seferinde Şam valisi Can Berdi Gazali isyanında pek mühim hizmetlerde bulundu Kendisinin son muvaffakiyetini çekemeyen vezir ferhat paşanın dolaplarıyla hakkındaki emmiyet kalktığından dört oğlu ile birlikte öldürüldü (1521) ve bundan sonra Dulkadir Beyliği Maraş ,Malatya,Antep,Zulkadriye,Sümeysat(Ani Ali) sancaklarını havi Beyler beylik olmuştur

Dulkadiroğullarından Alaüddevlenin Maraş,Antep;Antakya,Baçe,Kandirli(Kası zülkaeriye) Andirin,Bozok(yozgat) Elbistanda Cami,medrese,imaret,türbe,izaviye gibi eserleri vardırBunlardan başka Nasırüddin Mehmed e ayit Kayseride Hatuniye medresesi Şehsüvarzade Ali Beyin Kırşehirin haci bektaş nahiyesindeki Balım Sultan Türbesi,Kör Şahruhun Kayseri Sivas yolu üzerindeki köprüsü ve daha bazı eserler Dulkadir oğullarının bugünde görmekte olduğumuz eserlerindendir