Organik Kimya Laboratuvar Aletleri Organik Kimya Laboratuvar Malzemeleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-09-2012

Organik Kimya Laboratuvar Aletleri Organik Kimya Laboratuvar Malzemeleri Organik Kimya Laboratuvarında Kullanılan Çeşitli Aletler Ve Malzemeler
Organik Kimya Laboratuvar Aletleri Organik Kimya Laboratuvar Malzemeleri KİMYA LABORATUVARINDA KULLANILAN TEMEL MALZEMELER
Kimya Laboratuvarında kullanılan çok sayıda çok çeşitli malzemeler vardır

Bunları tek tek
tanıtmak mümkün değildir

Bu nedenle, burada genel kimya laboratuvarında kullanılan temel
alet ve malzemeler ilk konu baslıgında gorulmektedir

Laboratuvarda deney yaparken kullanılan maddelerin miktarlarının doğru olarak kullanılması
deneyin doğruluğu bakımından çok önemlidir

Burada "doğruluk" terimi ölçülen birdeğerin
"gerçek" değere veya kabul edilen değere ne kadar yakın olduğunu belirtir

Bilindiği gibi katı maddeler tartılarak, sıvı ve gazlar ise hacim ölçümü ile ölçülürler

Tartım
için kullanılan teraziler farklı duyarlılıkta olup çok çeşitlidir

Terazinin duyarlılığı, terazi
dengede iken kefesine 1 mg konduğu zaman göstergenin yaptığı sapma ile ifade edilir

Örneğin
1 mg'da 10 taksimat sapan terazi 0,1 mg'a kadar duyarlı demektir

Bu duyarlılık terazinin
yapılışına bağlıdır,ancak her terazinin duyarlılığı tartılan yük miktarının artışı ile azalır

Teraziler duyarlılıklarına ve kapasitelerine göre şu şekilde sınıflandırılır:
■ Kaba teraziler : 500 g kapasite, 10 mg'a kadar duyarlı
■ Makro teraziler : 160-200 g kapasite, 0,1 mg'a kadar duyarlı
■ Yarı-mikro teraziler : 80-10 g kapasite, 0,01 mg'a kadar duyarlı
■ Mikro teraziler : 20 g kapasite, 0,001 mg'a duyarlı
■ Ultra mikro teraziler : 25 mg kapasite, 0,00002 mg'a kadar duyarlı
Bu beş tip teraziden en çok kullanılanları; kaba tartımlar için kullanılan kaba teraziler, duyarlı
tartımlar için kullanılan makro ve yarı-mikro terazilerdir

Yapılış bakımında da her duyarlılıktaki
terazinin tek ve çift kefeli tipleri vardır

Şekil 18

1'de çift kefeli ve tek kefeli terazi görülmektedir

Tek kefeli teraziler çift kefelilerden daha pahalı olmalarına rağmen, tartım kolaylığı
ve emin olması bakımından tercih edilirler

Sıvıların hacimlerinin ölçülmesinde ise genellikle cam ölçü malzemeleri kullanılır

Bu malzemelerin
en çok kullanılanları balon joje, büret, mezür ve pipetlerdir

Balon jojelerle
yalnızca belli hacimlerde ölçüm yapılır

Örneğin 100 mL'lik bir balon joje ile sadece 100
mL'lik bir hacmi ölçebiliriz

Büret ve mezürler ise mL ölçeklidir ve istenilen hacimde ölçüm
yapılabilir

Pipetler hem mL ölçekli hem de belirli hacimde olabilirler

Ölçeklendirilmiş beher, erlen, balon, şişe gibi diğer cam malzemeler her ne kadar belirli
hacimleri gösterseler de duyarlı hacim ölçümlerinde kullanılmaz

Isıtma veya vakum
gerektiren deneylerde kullanılan cam malzemeler ise ısıya ve/veya vakuma dayanıklı
cam malzemelerden özel olarak yapılmışlardır

Bazı madde ve malzemelerin nemden korunabilmesi için kullanılan desikatör de önemli
cam malzemelerdendir

Bunların dışında, çeşitli amaçlarla kullanılan deney tüpü, cam çubuk
(baget), cam boru (çeşitli çap, uzunluk ve açılarda), süzme işlemlerinde kullanılan
huni, nuche erleni, ayırma işlemlerinde kullanılan ayırma hunisi, kurutma ve kristallendirmede
kullanılan saat camı gibi cam malzemeler laboratuvarlarda bulunur

Cam malzemeler ile kurulan deney düzeneklerini sabitleştirmek için spor (bir destek üzerinde
dikey olarak bulunur) kullanılır

Kıskaç ve halkalar bu spora bağlanarak
büret, huni vb

malzemeler sabitleştirilir

Deney tüpleri ise üzerinde tüplerin konulabileceği yerler bulunan tüplüklere yerleştirilir

Isıtma ve buharlaştırma işlemlerinde bunzen beki veya elektrikli ısıtıcılar ile ateşe dayanıklı
killerden yapılmış porselen krozeler ve kapsüller kullanılır

Porselen krozelerden
başka nikel, demir, platin vb

gibi metallerden yapılan krozeler de kullanılmaktadır

Bekteki ısıtma işlemlerinde kil üçgen (krozelerin ısıtılmasında), amyant tel (beher, erlen
vb

cam malzemelerin ısıtılmasında) ve üç ayak kullanılır

Isıtılan malzemeler tahta veya
metal maşa ile tutulur

Sıcaklık ölçümlerinde termometre, zaman ölçümlerinde kronometre kullanılır

Süzme işlemlerinde, huniler, gooch krozesi, nuche erleni gibi malzemeler kullanılır

Katı maddeleri öğütmek üzere havan, yıkama işlemlerinde cam veya plastikten yapılmış piset,
fırça gibi malzemeler kullanılır

BEHER ERLEN BALON BALON JOJE

AYIRMA HUNİSİ MEZÜR BUHARLAŞTIRMA HAVAN
KAPSÜLÜ

SAAT CAMI BUNCHER HUNİSİ SU TROMPU NUCHE ERLENİ

MANYETİK BALIK HUNİLER CAM NUÇE HUNİSİ BEK

KAUÇUK TIPALAR GAZ YIKAMA ŞİŞESİ DAMLATMA ŞİŞESİ BÜRETLER

FIRÇALAR KISKAÇ PENS PETRİ KUTUSU

PİSETLER PUAR PİKNOMETRE VEZİN KABI

TERMOMETRE İKİ YOLLU DAMITMA VAKUM
ADAPTÖR ADAPTÖRÜ ADAPTÖRÜ

Düz ve Helezonlu Soğutucular Basit Destilasyon (Damıtma) Düzeneği

Geri Soğutma Düzeneği (I) Faz Ayırma Düzeneği Geri Soğutma Düzeneği (II)

09-09-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Organik Kimya Laboratuvar Aletleri Organik Kimya Laboratuvar Malzemeleri Organik Kimya Laboratuvar Aletleri Organik Kimya Laboratuvar Malzemeleri Organik Kimya Laboratuvarında Kullanılan Çeşitli Aletler Ve Malzemeler Organik Kimya Laboratuvar Aletleri Organik Kimya Laboratuvar Malzemeleri KİMYA LABORATUVARINDA KULLANILAN TEMEL MALZEMELER Kimya Laboratuvarında kullanılan çok sayıda çok çeşitli malzemeler vardır Bunları tek tek tanıtmak mümkün değildir Bu nedenle, burada genel kimya laboratuvarında kullanılan temel alet ve malzemeler ilk konu baslıgında gorulmektedir Laboratuvarda deney yaparken kullanılan maddelerin miktarlarının doğru olarak kullanılması deneyin doğruluğu bakımından çok önemlidir Burada "doğruluk" terimi ölçülen birdeğerin "gerçek" değere veya kabul edilen değere ne kadar yakın olduğunu belirtir Bilindiği gibi katı maddeler tartılarak, sıvı ve gazlar ise hacim ölçümü ile ölçülürler Tartım için kullanılan teraziler farklı duyarlılıkta olup çok çeşitlidir Terazinin duyarlılığı, terazi dengede iken kefesine 1 mg konduğu zaman göstergenin yaptığı sapma ile ifade edilir Örneğin 1 mg'da 10 taksimat sapan terazi 0,1 mg'a kadar duyarlı demektir Bu duyarlılık terazinin yapılışına bağlıdır,ancak her terazinin duyarlılığı tartılan yük miktarının artışı ile azalır Teraziler duyarlılıklarına ve kapasitelerine göre şu şekilde sınıflandırılır: ■ Kaba teraziler : 500 g kapasite, 10 mg'a kadar duyarlı ■ Makro teraziler : 160-200 g kapasite, 0,1 mg'a kadar duyarlı ■ Yarı-mikro teraziler : 80-10 g kapasite, 0,01 mg'a kadar duyarlı ■ Mikro teraziler : 20 g kapasite, 0,001 mg'a duyarlı ■ Ultra mikro teraziler : 25 mg kapasite, 0,00002 mg'a kadar duyarlı Bu beş tip teraziden en çok kullanılanları; kaba tartımlar için kullanılan kaba teraziler, duyarlı tartımlar için kullanılan makro ve yarı-mikro terazilerdir Yapılış bakımında da her duyarlılıktaki terazinin tek ve çift kefeli tipleri vardır Şekil 181'de çift kefeli ve tek kefeli terazi görülmektedir Tek kefeli teraziler çift kefelilerden daha pahalı olmalarına rağmen, tartım kolaylığı ve emin olması bakımından tercih edilirler Sıvıların hacimlerinin ölçülmesinde ise genellikle cam ölçü malzemeleri kullanılır Bu malzemelerin en çok kullanılanları balon joje, büret, mezür ve pipetlerdir Balon jojelerle yalnızca belli hacimlerde ölçüm yapılır Örneğin 100 mL'lik bir balon joje ile sadece 100 mL'lik bir hacmi ölçebiliriz Büret ve mezürler ise mL ölçeklidir ve istenilen hacimde ölçüm yapılabilir Pipetler hem mL ölçekli hem de belirli hacimde olabilirler Ölçeklendirilmiş beher, erlen, balon, şişe gibi diğer cam malzemeler her ne kadar belirli hacimleri gösterseler de duyarlı hacim ölçümlerinde kullanılmaz Isıtma veya vakum gerektiren deneylerde kullanılan cam malzemeler ise ısıya ve/veya vakuma dayanıklı cam malzemelerden özel olarak yapılmışlardır Bazı madde ve malzemelerin nemden korunabilmesi için kullanılan desikatör de önemli cam malzemelerdendir Bunların dışında, çeşitli amaçlarla kullanılan deney tüpü, cam çubuk (baget), cam boru (çeşitli çap, uzunluk ve açılarda), süzme işlemlerinde kullanılan huni, nuche erleni, ayırma işlemlerinde kullanılan ayırma hunisi, kurutma ve kristallendirmede kullanılan saat camı gibi cam malzemeler laboratuvarlarda bulunur Cam malzemeler ile kurulan deney düzeneklerini sabitleştirmek için spor (bir destek üzerinde dikey olarak bulunur) kullanılır Kıskaç ve halkalar bu spora bağlanarak büret, huni vb malzemeler sabitleştirilir Deney tüpleri ise üzerinde tüplerin konulabileceği yerler bulunan tüplüklere yerleştirilir Isıtma ve buharlaştırma işlemlerinde bunzen beki veya elektrikli ısıtıcılar ile ateşe dayanıklı killerden yapılmış porselen krozeler ve kapsüller kullanılır Porselen krozelerden başka nikel, demir, platin vb gibi metallerden yapılan krozeler de kullanılmaktadır Bekteki ısıtma işlemlerinde kil üçgen (krozelerin ısıtılmasında), amyant tel (beher, erlen vb cam malzemelerin ısıtılmasında) ve üç ayak kullanılır Isıtılan malzemeler tahta veya metal maşa ile tutulur Sıcaklık ölçümlerinde termometre, zaman ölçümlerinde kronometre kullanılır Süzme işlemlerinde, huniler, gooch krozesi, nuche erleni gibi malzemeler kullanılır Katı maddeleri öğütmek üzere havan, yıkama işlemlerinde cam veya plastikten yapılmış piset, fırça gibi malzemeler kullanılır BEHER ERLEN BALON BALON JOJE AYIRMA HUNİSİ MEZÜR BUHARLAŞTIRMA HAVAN KAPSÜLÜ SAAT CAMI BUNCHER HUNİSİ SU TROMPU NUCHE ERLENİ MANYETİK BALIK HUNİLER CAM NUÇE HUNİSİ BEK KAUÇUK TIPALAR GAZ YIKAMA ŞİŞESİ DAMLATMA ŞİŞESİ BÜRETLER FIRÇALAR KISKAÇ PENS PETRİ KUTUSU PİSETLER PUAR PİKNOMETRE VEZİN KABI TERMOMETRE İKİ YOLLU DAMITMA VAKUM ADAPTÖR ADAPTÖRÜ ADAPTÖRÜ Düz ve Helezonlu Soğutucular Basit Destilasyon (Damıtma) Düzeneği Geri Soğutma Düzeneği (I) Faz Ayırma Düzeneği Geri Soğutma Düzeneği (II)